Nə Düşünmək. Necə Düşünmək.

Evimizdə və məktəbdə valideynlər və müəllimlər bizə nə düşünməli olduğumuzu həmişə deyirlər, lakin heç vaxt necə düşünməyi öyrətmirlər.

Nə düşünməyi bilmək nisbətən çox asandır. Valideynlərimiz, müəllimlərimiz, mentorlarımız, kitab müəlliflərimiz və s. və s. və s., hər biri özünəməxsus şəkildə diktatordur, hər biri bizim onların diktələri, tələbləri, nəzəriyyələri, qərəzləri və s. barədə düşünməyimizi istəyir.

Ağıl diktatorları alaq otları kimi boldur. Hər yerdə başqasının ağlını kölə etmək, onu butulkaya doldurmaq, müəyyən norma, qərəz, məktəb və s. daxilində yaşamağa məcbur etmək kimi pis bir tendensiya var.

Ağlın milyonlarla DİKTATORU heç vaxt heç kimin zehni azadlığına hörmət etmək istəməyib. Əgər kimsə onlar kimi düşünmürsə, o zaman pis, dönük, cahil və s. və s. və s. kimi qiymətləndirilir.

Hər kəs hər kəsi kölə etmək istəyir, hər kəs başqalarının intellektual azadlığını tapdalamaq istəyir. Heç kim başqasının düşüncə azadlığına hörmət etmək istəmir. Hər kəs özünü MÜDRİK, BİLİKİLİ, MÖHTƏŞƏM hiss edir və təbii olaraq başqalarının da onun kimi olmasını, onu öz nümunəsinə çevirməsini, onun kimi düşünməsini istəyir.

Ağıldan çox sui-istifadə edilib. Ticarətçilərə və onların qəzet, radio, televiziya və s. və s. və s. vasitəsilə təbliğatına baxın. Kommersiya təbliğatı diktatura formasında aparılır! Belə sabun alın! Belə ayaqqabı alın! Bu qədər peso! Bu qədər dollar! Elə indi alın! Dərhal! Sabaha saxlamayın! Dərhal olmalıdır! və s. və s. və s. Yalnız əgər əməl etməsəniz, sizi həbs edəcəyik və ya öldürəcəyik demələri çatmır.

Ata oğluna öz ideyalarını zorla qəbul etdirmək istəyir, məktəb müəllimi isə oğlan və ya qız müəllimin ideyalarını DİKTATURAL şəkildə qəbul etməsə, danlayır, cəzalandırır və aşağı qiymət verir.

Bəşəriyyətin yarısı digər yarısının ağlını kölə etmək istəyir. Başqalarının ağlını kölə etmək meyli qara tarixin qara səhifəsini öyrənəndə aydın şəkildə görünür.

Hər yerdə xalqları kölə etməyə çalışan QANLI DİKTATURALAR mövcud olub və mövcuddur. İnsanların nə düşünməli olduğunu diktə edən qanlı diktaturalar. O kəsin vay halına! azad düşünməyə çalışan: o, qaçılmaz olaraq konsentrasiya düşərgələrinə, Sibirə, həbsxanaya, məcburi əməyə, darağacına, güllələnməyə, sürgünə və s. düşür.

Nə MÜƏLLİMLƏR, nə VALİDEYNLƏR, nə də kitablar NECƏ DÜŞÜNMƏYİ öyrətmək istəmirlər.

İnsanlar başqalarını necə düşünməli olduqlarına inandıqları kimi düşünməyə məcbur etməyi sevirlər və aydındır ki, hər kəs bunda özünəməxsus şəkildə DİKTATORdur, hər kəs özünü son söz hesab edir, hər kəs əmindir ki, hamı onun kimi düşünməlidir, çünki o, ən yaxşısının ən yaxşısıdır.

Valideynlər, müəllimlər, patronlar və s. və s. və s., tabeliyində olanları danlayırlar və yenə danlayırlar.

Bəşəriyyətin başqalarına hörmətsizlik etmək, başqasının ağlını tapdalamaq, başqasının düşüncəsini qəfəsə salmaq, həbs etmək, kölə etmək, zəncirləmək kimi dəhşətli tendensiyası dəhşətlidir.

Ər arvadına öz ideyalarını zorla, doktrinasını, ideyalarını və s. qəbul etdirmək istəyir, arvad da eyni şeyi etmək istəyir. Çox vaxt ər və arvad ideyaların uyğunsuzluğundan boşanırlar. Həyat yoldaşları başqasının intellektual azadlığına hörmət etməyin zəruriliyini başa düşmək istəmirlər.

Heç bir həyat yoldaşının digər həyat yoldaşının ağlını kölə etmək hüququ yoxdur. Hər kəs əslində hörmətə layiqdir. Hər kəsin istədiyi kimi düşünmək, dinini etiqad etmək, istədiyi siyasi partiyaya mənsub olmaq hüququ var.

Məktəbdəki oğlan və qızlar müəyyən ideyalar barədə zorla düşünməyə məcbur edilir, lakin onlara ağlı idarə etmək öyrədilmir. Uşaqların ağlı zərif, elastik, müti, qocalarınkı isə artıq bərk, sabitdir, sanki qəlibdəki gildəndir, daha dəyişmir, dəyişə bilmir. Uşaq və gənclərin ağlı bir çox dəyişikliyə məruz qala bilər, dəyişə bilər.

Uşaqlara və gənclərə NECƏ DÜŞÜNMƏYİ öyrətmək olar. Qocalara NECƏ DÜŞÜNMƏYİ öyrətmək çox çətindir, çünki onlar artıq necədirlərsə elədirlər və elə də ölürlər. Həyatda köklü şəkildə dəyişməklə maraqlanan qocanı tapmaq çox nadirdir.

İnsanların ağlı uşaqlıqdan formalaşır. Valideynlər və məktəb müəllimləri bunu etməyə üstünlük verirlər. Onlar uşaq və gənclərin ağlını formalaşdırmaqdan zövq alırlar. Qəlibə salınmış ağıl əslində şərtləndirilmiş ağıldır, kölə ağıldır.

Məktəb MÜƏLLİMLƏRİ uşağın ağlının qandallarını qırmalıdırlar. Müəllimlərin uşaqların ağlını əsl azadlığa doğru yönəltməyi bacarması təcili olaraq lazımdır ki, daha kölələşməsinlər. Müəllimlərin tələbələrə NECƏ DÜŞÜNMƏLİ OLDUĞUNU öyrətməsi vacibdir.

Müəllimlər tələbələrə təhlil, düşüncə, anlama yolunu öyrətməyin zəruriliyini anlamalıdırlar. Anlayışlı heç bir insan heç vaxt heç nəyi doqmatik şəkildə qəbul etməməlidir. Qəbul etməzdən əvvəl araşdırmaq, anlamaq, soruşmaq təcili lazımdır.

Başqa sözlə desək, qəbul etməyə ehtiyac yoxdur, araşdırmaq, təhlil etmək, düşünmək və anlamaq lazımdır. Anlama tam olanda, qəbul etməyə ehtiyac qalmır.

Məktəbi bitirdikdən sonra DÜŞÜNMƏYİ BİLMİRİKSƏ və valideynlərimizin, babalarımızın və ulu babalarımızın eyni vərdişlərini təkrarlayan YAŞAYAN AVTOMATLARA, maşınlara çevriləriksə, beynimizi intellektual məlumatlarla doldurmağın heç bir faydası yoxdur. Həmişə eyni şeyi təkrarlamaq, maşın həyatı yaşamaq, evdən ofisə və ofisdən evə getmək, uşaq düzəltmə maşınına çevrilmək üçün evlənmək, bu yaşamaq deyil və əgər bunun üçün oxuyuruqsa, bunun üçün məktəbə, kollecə və universitetə on və ya on beş il gediriksə, oxumamaq daha yaxşıdır.

MAHATMA QANDİ çox qeyri-adi insan idi. Protestant pastorları dəfələrlə onun qapısında saatlarla oturub onu protestant formasında xristianlığa çevirmək üçün mübarizə aparırdılar. Qandi pastorların təlimini qəbul etmirdi, rədd də etmirdi, ANLAYIRDI, HÖRMƏT EDİRDİ, və budur. MAHATMA dəfələrlə deyirdi: “Mən Brahmanam, Yəhudiyəm, Xristianam, Müsəlmanam və s. və s. və s. MAHATMA başa düşürdü ki, bütün dinlər lazımdır, çünki hamısı eyni ƏBƏDİ DƏYƏRLƏRİ qoruyur.

Hər hansı bir doktrinanı VƏ ya konsepsiyanı qəbul etmək və ya rədd etmək zehni yetkinliyin olmadığını göstərir. Nəyisə rədd edəndə və ya qəbul edəndə, deməli, onu anlamamışıq. Anlama olan yerdə, qəbul etmək və ya rədd etmək artıq olur.

İnanan ağıl, inanmayan ağıl, şübhələnən ağıl, CAHİL ağıldır. MÜDRİKLİK yolu İNANMAQ və ya İNANMAMAQ və ya ŞÜBHƏLƏNMƏKDƏN ibarət deyil. MÜDRİKLİK yolu ARAŞDIRMAQ, təhlil etmək, düşünmək və TƏCRÜBƏ ETMƏKDƏN ibarətdir.

HƏQİQƏT andan-ana bilinməyəndir. Həqiqətin insanın inandığı və ya inanmadığı şeylə heç bir əlaqəsi yoxdur, nə də şübhə ilə. HƏQİQƏT nəyisə qəbul etmək və ya rədd etmək məsələsi deyil. HƏQİQƏT TƏCRÜBƏ ETMƏK, YAŞAMAK, ANLAMAK məsələsidir.

Müəllimlərin bütün səyləri son nəticədə tələbələri həqiqətin, gerçəkliyin TƏCRÜBƏSİNƏ gətirməlidir.

MÜƏLLİMLƏRİN uşaqların PLASTİK və MÜTİ ağlını modelləşdirməyə yönəlmiş köhnə və zərərli tendensiyadan əl çəkməsi TƏCİLİDİR. Qərəz, ehtiras, köhnəlmiş əvvəlcədən formalaşmış konsepsiya və s. ilə dolu YETKİN insanların uşaq və gənclərin ağlını bu şəkildə tapdalaması, ağlını öz çürük, yöndəmsiz, köhnəlmiş ideyalarına uyğunlaşdırmağa çalışması absurdal şeydir.

Tələbələrin İNTELLEKTUAL AZADLIĞINA hörmət etmək, onların zehni hazırlığına, yaradıcı spontanlığına hörmət etmək daha yaxşıdır. Müəllimlərin tələbələrin ağlını qəfəsə salmaq hüququ yoxdur.

Əsas olan tələbələrin AĞLINA nə düşünməli olduğunu DİKTƏ ETMƏK deyil, onlara necə düşünməyi tam şəkildə öyrətməkdir. AĞIL BİLİK alətidir və MÜƏLLİMLƏR tələbələrinə bu aləti müdrikcəsinə idarə etməyi öyrətməlidirlər.