Yaradıcı Anlama

Varlıq və Bilik anlayışı psixikamızda dərk etmə alovunu yaratmaq üçün bir-birini tarazlaşdırmalıdır.

Bilik varlıqdan çox olduqda, hər cür intellektual qarışıqlıq yaranır.

Əgər varlıq bilikdən çoxdursa, axmaq müqəddəs kimi ciddi hallara səbəb ola bilər.

Praktiki həyat sahəsində özümüzü kəşf etmək məqsədilə özümüzü müşahidə etməliyik.

Məhz praktiki həyat, qüsurlarımızı aşkar edə biləcəyimiz psixoloji idman zalıdır.

Diqqətli qavrayış, diqqətli yenilik vəziyyətində gizli qüsurların öz-özünə üzə çıxdığını birbaşa yoxlaya bilərik.

Aydın məsələdir ki, aşkar edilmiş qüsuru psixikamızdan ayırmaq məqsədilə şüurlu şəkildə işləmək lazımdır.

Hər şeydən əvvəl, əgər həqiqətən də onu aradan qaldırmaq istəyiriksə, heç bir mən-qüsuru ilə eyniləşməməliyik.

Əgər taxtanın üstündə dayanıb onu qaldırıb divara söykəmək istəsək, üzərində dayanmağa davam etsək, bu mümkün olmazdı.

Aydındır ki, əvvəlcə taxtanı özümüzdən ayırmalı, ondan uzaqlaşmalı, sonra əllərimizlə qaldırıb divara söykəməliyik.

Eynilə, əgər həqiqətən də psixikamızdan ayırmaq istəyiriksə, heç bir psixi əlavə ilə eyniləşməməliyik.

İnsan bu və ya digər mən ilə eyniləşəndə, əslində onu dağıtmaq əvəzinə möhkəmləndirir.

Tutaq ki, şəhvətin hər hansı bir mən-i, zehni mərkəzimizdə olan materiallara sahib olur, şüurun ekranında əxlaqsızlıq və cinsi xəstəlik səhnələrini nümayiş etdirir. Əgər bu ehtiraslı səhnələrlə eyniləşsək, şübhəsiz ki, həmin şəhvətli mən çox güclənəcəkdir.

Ancaq əgər biz bu varlıqla eyniləşmək əvəzinə, onu psixikamızdan ayırıb yad bir iblis kimi qəbul etsək, şübhəsiz ki, intim dünyamızda yaradıcı dərk etmə yaranacaqdır.

Sonradan, həmin əlavənin tamamilə şüurlu olmaq məqsədilə analitik olaraq mühakimə etmək lüksünə sahib ola bilərik.

İnsanların ən böyük problemi məhz eyniləşmədir və bu, təəssüfedicidir.

Əgər insanlar çoxluq doktrinasını bilsəydilər, əgər həqiqətən də öz həyatlarının belə onlara aid olmadığını başa düşsəydilər, onda eyniləşmə səhvini etməzdilər.

Qəzəb səhnələri, qısqanclıq səhnələri və s., praktiki həyat sahəsində daim psixoloji özünü müşahidədə olduğumuz zaman faydalı olur.

O zaman dərk edirik ki, nə düşüncələrimiz, nə arzularımız, nə də hərəkətlərimiz bizə aid deyil.

Şübhəsiz ki, bir çox mən-lər, pis əlamətləri olan yadlar kimi müdaxilə edərək ağlımıza düşüncələr, ürəyimizə hisslər və hərəkət mərkəzimizə hər cür hərəkətlər qoyurlar.

Təəssüf ki, özümüzə sahib deyilik, müxtəlif psixoloji varlıqlar bizimlə istədiklərini edirlər.

Təəssüf ki, bizə nə olduğunu uzaqdan belə şübhələnmirik və görünməz iplərlə idarə olunan sadə marionetlər kimi hərəkət edirik.

Bütün bunlardan ən pisi odur ki, bütün bu gizli tiranlardan azad olmaq üçün mübarizə aparmaq əvəzinə, onları gücləndirmək səhvini edirik və bu, eyniləşdiyimiz zaman baş verir.

Hər hansı bir küçə səhnəsi, hər hansı bir ailə dramı, həyat yoldaşları arasında hər hansı bir axmaq dava, şübhəsiz ki, bu və ya digər mən səbəbindən baş verir və bunu heç vaxt görməməzliyə vurmamalıyıq.

Praktiki həyat, özümüzü olduğumuz kimi görə biləcəyimiz psixoloji güzgüdür.

Ancaq hər şeydən əvvəl özümüzü görmək, kökündən dəyişmək ehtiyacını başa düşməliyik, yalnız o zaman özümüzü həqiqətən müşahidə etmək istəyəcəyik.

Yaşadığı vəziyyətlə kifayətlənən insan, axmaq, geri qalan, laqeyd insan heç vaxt özünü görmək arzusunu hiss etməyəcək, özünü çox sevəcək və heç bir şəkildə davranışını və yaşam tərzini nəzərdən keçirməyə hazır olmayacaqdır.

Aydın şəkildə deyəcəyik ki, praktiki həyatın bəzi komediyalarında, dramlarında və faciələrində başa düşülməsi lazım olan bir neçə mən iştirak edir.

Hər hansı bir qısqanclıq səhnəsində şəhvət, qəzəb, eqo, qısqanclıq və s. mən-ləri oyuna girir. Sonradan onları tamamilə məhv etmək məqsədilə hər birini ayrı-ayrılıqda tamamilə başa düşmək üçün analitik olaraq mühakimə etmək lazımdır.

Dərk etmə çox elastikdir, buna görə də hər dəfə daha dərindən araşdırmağa ehtiyacımız var; bu gün bir şəkildə başa düşdüyümüzü sabah daha yaxşı başa düşəcəyik.

Məsələlərə bu nöqteyi-nəzərdən baxdıqda, müxtəlif həyat şərtlərinin özünü kəşf etmək üçün güzgü kimi istifadə etdiyimiz zaman nə qədər faydalı olduğunu özümüz yoxlaya bilərik.

Heç bir halda praktiki həyatın dramlarının, komediyalarının və faciələrinin həmişə gözəl və mükəmməl olduğunu iddia etməzdik, belə bir iddia ağılsızlıq olardı.

Lakin mövcudluğun müxtəlif vəziyyətləri nə qədər absurd olsa da, psixoloji idman zalı kimi ecazkardır.

Özüm-ü təşkil edən müxtəlif elementlərin həlli ilə bağlı iş dəhşətli dərəcədə çətindir.

Misraların ahəngində də cinayət gizlənir. Məbədlərin ləzzətli ətirləri arasında cinayət gizlənir.

Cinayət bəzən o qədər incə olur ki, müqəddəsliklə, o qədər amansız olur ki, şirinliyə bənzəyir.

Cinayət hakimin toqası ilə, Ustadın xalatı ilə, dilənçinin paltarı ilə, ağanın kostyumu ilə və hətta Məsihin xalatı ilə örtülür.

Dərk etmə əsasdır, lakin psixi əlavələrin həlli işində hər şey deyil, növbəti fəsildə görəcəyik.

Psixikamızdan ayırmaq üçün hər bir Mən-i dərk etmək təcili, təxirəsalınmazdır, lakin bu hər şey deyil, daha bir şey çatışmır, on altıncı fəslə baxın.