Konsepsiya və Reallıq

Konsept və reallığın tamamilə eyni olmasına kim və ya nə zəmanət verə bilər?

Konsept bir şeydir, reallıq başqa bir şeydir və öz konsepsiyalarımızı həddən artıq qiymətləndirməyə meylliyimiz var.

Reallığın konseptə bərabər olması demək olar ki, qeyri-mümkündür, lakin öz konsepsiyası tərəfindən ovsunlanan ağıl həmişə bunun və reallığın eyni olduğunu güman edir.

Hər hansı bir psixoloji prosesə dəqiq məntiq vasitəsilə düzgün qurulmuş, oxşar və ya daha üstün məntiq ilə yenicə formalaşmış başqa bir proses qarşı çıxır, onda nə?

Sərt intellektual strukturlar daxilində sərt şəkildə intizamlı iki ağıl bir-biri ilə mübahisə edərək, polemika apararaq, bu və ya digər reallıq haqqında hər biri öz konsepsiyasının doğruluğuna və yad konsepsiyanın yanlışlığına inanır. Bəs onlardan hansı haqlıdır? Kim dürüst şəkildə bir və ya digər vəziyyətdə zəmanətçi çıxa bilər? Onlardan hansında konsept və reallıq eynidir?

Şübhəsiz ki, hər baş bir dünyadır və hər birimizdə konsept və reallığın mütləq bərabər olduğuna bizi inandırmaq istəyən bir növ pontifik və diktatorluq doqmatizmi var.

Düşüncənin strukturları nə qədər güclü olsa da, heç nə konsept və reallığın mütləq bərabərliyinə zəmanət verə bilməz.

Hər hansı bir intellektual logistika prosedurunun daxilində özünə qapananlar həmişə hadisələrin reallığını işlənmiş konseptlərlə üst-üstə salmaq istəyirlər və bu, sadəcə olaraq, düşüncə alüsinasiyasının nəticəsidir.

Yeniliyə açılmaq klassikin çətin asanlığıdır; təəssüf ki, insanlar hər təbii hadisədə öz qərəzlərini, konsepsiyalarını, prekonsentlərini, fikirlərini və nəzəriyyələrini kəşf etmək, görmək istəyirlər; heç kim qəbuledici olmağı, yeniliyi təmiz və spontan ağılla görməyi bacarmır.

Hadisələrin müdriklə danışması məqsədəuyğun olardı; təəssüf ki, bu dövrün müdrikləri hadisələri görməyi bilmirlər, sadəcə olaraq, onlarda bütün prekonsentlərinin təsdiqini görmək istəyirlər.

İnanılmaz görünsə də, müasir alimlər təbii hadisələr haqqında heç nə bilmirlər.

Təbiət hadisələrində yalnız öz konsepsiyalarımızı gördüyümüz zaman, əlbəttə ki, hadisələri deyil, konsepsiyaları görürük.

Lakin axmaq alimlər heyranedici intellektləri ilə aldanaraq, axmaqcasına inanırlar ki, onların hər bir konsepsiyası müşahidə olunan bu və ya digər hadisəyə tamamilə bərabərdir, halbuki reallıq fərqlidir.

İddialarımızın hər hansı bir logistika proseduru ilə özünə qapanmış hər kəs tərəfindən rədd ediləcəyini inkar etmirik; şübhəsiz ki, intellektin pontifik və doqmatik vəziyyəti bu və ya digər düzgün işlənmiş konsepsiyanın reallığa tam uyğun gəlməməsini heç bir şəkildə qəbul edə bilməz.

Ağıl duyğular vasitəsilə bu və ya digər hadisəni müşahidə edən kimi, dərhal onu bu və ya digər elmi terminlə damğalamağa tələsir ki, bu da şübhəsiz ki, yalnız öz cəhalətini ört-basdır etmək üçün yamaq rolunu oynayır.

Ağıl əslində yeniliyə qəbuledici olmağı bilmir, lakin özünün bilmədiyini özünü aldadıcı şəkildə xarakterizə etmək üçün çox mürəkkəb terminlər icad etməyi bilir.

Bu dəfə Sokrat mənasında danışaraq deyəcəyik ki, ağıl təkcə bilmir, həm də bilmədiyini bilmir.

Müasir ağıl dəhşətli dərəcədə səthidir, öz cəhalətini ört-basdır etmək üçün çox çətin terminlər icad etməkdə ixtisaslaşmışdır.

İki növ elm var: birincisi, orada bol olan subyektiv nəzəriyyələr zibilxanasından başqa bir şey deyil. İkincisi isə böyük maarifləndirilmişlərin təmiz elmi, Varlığın obyektiv elmidir.

Şübhəsiz ki, əvvəlcə özümüzdə ölmədən kosmik elmin amfiteatrına daxil olmaq mümkün olmazdı.

Daxilimizdə daşıdığımız və bütövlükdə Psixologiyanın Mənini təşkil edən bütün o arzuolunmaz elementləri parçalamağa ehtiyacımız var.

Varlığın ali şüuru Mənim özüm, öz konsepsiyalarım və subyektiv nəzəriyyələrim arasında butulkada qalmağa davam etdiyi müddətcə, təbii hadisələrin amansız reallığını özlüyündə birbaşa bilmək qətiyyən mümkün deyil.

Təbiət laboratoriyasının açarı sağ əlində Ölüm Mələyi tərəfindən tutulur.

Doğuş hadisəsindən çox az şey öyrənə bilərik, lakin ölüm haqqında hər şeyi öyrənə bilərik.

Təmiz elmin toxunulmaz məbədi qara məzarın dibində yerləşir. Toxum ölməsə bitki doğulmaz. Yalnız ölüm ilə yenilik gəlir.

Eqo öldükdə, şüur bütün təbiət hadisələrinin reallığını özlüyündə və özbaşına görmək üçün oyanır.

Şüur özü tərəfindən birbaşa yaşadıqlarını, bədəndən, duyğulardan və ağıldan kənarda həyatın amansız realizmini bilir.