Emyanya

Tihariho kubanganisa ngu hariho enyihano nkuru ahagati y’okuteekateeka n’okuhurira, eki tikirikubanganisibwa.

Hariho obutamiizi bwingi ahagati y’abantu, ni obutamiizi bw’ekitarikwetagirwa, eky’obushwereekane.

Enyama y’abantu neeyikiriza ngu ekikuru n’ekitarikukuru, nibateekateeka ngu empindahinduka ey’ahaheru, nari emootoka ey’ahaheru, nari ekibuzo eki ky’omusaara ogurikukirayo obukuru nikyo kintu kirikukirayo obumanzi.

Nibeta obumanzi ebyahandiikirwe by’omushana, okugwera omu maani, amagara g’okutuura omu nju, ekikompe ky’omwenge, empaka z’embaraasi, empaka z’emootoka, okurwanisa eng’ombe, ebigambo, eby’obushuba, n’ebindi.

Eky’amazima, omushaija w’omushana nari omukazi w’omu nyumba y’okwezirika ku baahurira ekintu aha by’obwomeezi bw’omwoyo, ahabw’okuba eki tikiri omu mitebe yabo, nari omu bitaraniro byabo, nari omu by’okweshemeza kwabo kw’obusaasi, nibagarukamu n’ekintu ekirikureetera obutamiizi obutiinisa, nari omulingo gw’okukeesa omunwa, okuhayo ebituura, n’okugenda n’omulingo gw’okubura kwetegyereza.

Obuyonjo obwo bw’omutwe, obutamiizi obwo oburikutiinisa, burimu emigisha ebiri; okubanza obutamanya oburikukirayo obutiinisa, okubiri okubura kw’ebirikwetagirwa by’omwoyo.

Kihweereire okutunga, okutiinisa kw’amaisho, tihaine omuheire omu duka, n’omu ki eki ekirikwetwa obumanzi, nari omu by’okweshemeza by’omu buriri.

Ku harikuuba hariho omuntu orikubaasa kuha obutamiizi omutamiizi nari omukazi omushwereekane okukwata amaisho kw’omuhindo, okukwata omutima, ekintu eky’okwiija omu maani, ekintu ekirikukirayo okwetenga, obundi byona byakuba byahindukire.

Kwonka hariho ekirikutsindika ekitimbo ekiheru, okuhurira kw’okubanza, okwetenga okurikukirayo okwetenga; obundi busha, endagano enungi y’omu kaduuka nari omu nyumba y’okutangira, edaku enungi y’omu resitoraante, okutunga omu nshuti owaaba atarimu nguyo ahabwaitu, n’ebindi.

Obusha, obujwekyerezi obutarikukirayo obukuru, bwine amaani omu muhindo oguhaire nk’okuzimya okwetenga kw’omwoyo okw’okubanza, okwetenga okurikukirayo okwetenga, okutiinisa kw’omushana, okuhurira oku twahurireire ahabw’enki twatiiniirwe omu muhindo.

Ku abo abariyo nibafa enshita nyingi, abatamizi abarikugyenda omu kiro omu kireebu nari abaguza amapayonga omu duka y’enganda aha muhanda omukuru, batakazimire okwetenga okurikukirayo okwetenga, bakuba bariyo nibamasamasa omu mwoyo, abarikwesiga omushana, abashaija ab’amazima omu mulingo ogurikukirayo okujujurira ekigambo.

Okutiinisa, okuhurira, okufuumura eky’ekyama, ekintu eki, kikahuriirwaho omuguzi w’enyama omu koningo, omuheereza w’engaito nari omuganga omukuru, kwonka byona byaburamu omugasho, obujwekyerezi bw’okwetenga nibuzimya okutiinisa kw’omushana okw’okubanza; bwanyima nikugyenda omu maisho n’obutamiizi bw’okutamanya okurikukirayo okutiinisa.

Tikirikubanganisibwa ngu abantu nibamira omwezi bwanyima nari bwanyima; amazima agariro nigarugamu tikirikubanganisibwa.

Tihaine omuntu owaaba atarahurireire okuhurira, okutiinisa, okwetenga okutaine bushoozi, omu bukazi eky’okwetenga kyona ky’okwetenga, omulingo ogwo nigumara kwenda obwoki bw’omwoyo.

Omwezi nigutsinda empaka ezi obwire bwona, niguriira, nigwezirika gye n’obutegyeki bwaitu.

Omwezi nigurikukirayo obumeekaniko; omuntu-omwezi, ogwireereirweho okwetenga kw’omushana kwona, tibarikukwatagana kandi nibagyenda omu nsi y’ebirooto byabo.

Ku harikuuba hariho omuntu orikukora eki omuntu yenka atarikukora, eki nikyo, okuguuza okwetenga kw’omwoyo okwabugaanire omu kyama ky’ekiro, tihariho kubanganisa ngu bwanyima y’enshonga yaasaasaire obwengye bw’omushana kandi yahinduka ahabw’enshonga eyo omushaija omushana.

Ekyo, eky’amazima, eki Omushana gurikwenda, kwonka abashwezi ab’omwezi abatamizi, abatarimu maani, abatari kwetegyereza, nibamira omwezi obwire bwona; bwanyima nikwiija okukyereranisa kw’okufa.

Okufa nikukyereranisa byona. Omuntu yenka orikufa atarikwesiga omushana, nagwerera omu mulingo ogurikugyenda omu maisho kuhitsya obu Omwezi guba gumumire.

Omushana nigwenda kuhanga abashaija, nigukora okukora omu nganda z’ebyobutonde; omu bukazi, okukora okwo tikumuhaire emirundi mirungi, Omwezi nigumira abantu.

Kwonka, eki turikugamba tikirikwesiga omuntu yenka, kuleka abo abatari kumanya abeesomeseize; nibahurira nk’omama y’obwana nari ishe Tarizaani.

Omushana guheire omu bikanisa by’omushaija w’enyama owaatazikugenderera kwetwa omushaija, embuto zimwe ez’omushana ezikakuzibwa gye zirikubaasa kutuhindura abashaija ab’amazima.

Kwonka okukora kw’omushana nikurugamu eky’obutiinisa ahabw’obutamiizi bw’omwezi.

Abantu tibarikwenda kukora n’Omushana kandi ahabw’enshonga eyo embuto z’omushana nibahinduka, nibagwerera kandi nibabura omu mulingo ogurikusaasaaza.

Ekifumbiire kiletereire eky’okukora kw’Omushana kiri omu kuzaho ebyo ebitatwikwetagirwa ebyo twetwire omunda.

Ruhu rw’abantu ku rurahweereire okwesiga ebiteekateeko by’omushana, Omushana nigurarugaho ahabw’okuba tirurikukuriza ahabw’okukora kwaagwo.

Ahabw’okuba oruhu oru rwahinduka orw’omwezi orutarikugumisiriza, orushwereekane n’orw’obumeekaniko, tirurikukorera okukora kw’omushana, enshonga eyirikukirayo kuturugaho.

Okukwata okwetenga kw’omwoyo okurikugyenda omu maisho nikukwetenga kuhitsya ekicweka ky’okukwata amaani eky’okwerarikirira aha by’okwetenga.

Omu bukazi, abantu baine ekicweka ky’okukwata amaani eky’okwerarikirira aha buntu, aha kafe, aha kabaga, aha busuubuzi bw’omu banka, omu nju y’obusaasi nari aha kataale, n’ebindi.

Eky’amazima, byona ebyo by’abantu kandi ekicweka ky’okukwata amaani nikyakwata byona ebyo; eki tikirikubanganisibwa kandi omuntu yenka aine amagara arikubaasa kukyerereza.

Omu bukazi, okusoma ebyo byona, abashuba b’obwengye, abazaire kukorera ebigambo nari okucuuma n’obugaga obutarikugumisiriza, nibakundira kuheeka ekitabo n’okucweera omunwe n’okusoma ekyahandiikirwe.

Obunwa bukye bw’ekafe n’ebyahandiikirwe by’omushana nibarugamu eby’okuriisa ebirungi ahabw’abanyama abarikuteekateeka.

Kwonka, nibahurira obumanzi; tikirikubanganisibwa ngu obwengye bwabo nibubateera amaisho, kandi ebyo by’omushana ebyahandiikirwe omu kitabo eki nibibatiinisa muno. Tihariho kubanganisa ngu amaisho g’abantu abarikwegyema gatarikwesiga kugyenda omu maisho n’okwegyesa kw’ekyo.