Obusingye

Obwomeezi bw’Obuhangwa burikukwata aha Muhangano tikureebeka kubahika Abantu boona.

Eky’okugamba Obuhangwa, ekintu eki kirakira kimanyisa ebihiso munonga, obushobezi bukuru bwakozirwe.

Baitu, nibarwanira ekigambo, nibafaho eby’obushuba, nibakora ebintu byona ebitarikukiriza, kandi nibeshiisha eshagama omu bitaano by’olutaro.

Ekigambo Obuhangwa nikikwatiriza munonga, buli omwe nakikunda, baitu tihariho omuntu orikukimanya kurungi, harimu okugyeemangana aha kigambo eki.

Tikirikubaasika kushanga abantu ikumi na babiri abarikushobora kushiisha ekigambo Obuhangwa omu muringo gumwe n’omulingo gumwe.

Ekigambo Obuhangwa, tihikirikukwatwa omutwe kurungi aha buntu oburikukiriza obwomeezi.

Buli omwe aine ebi arikuteekateeka aha kigambo eki: okugamba kw’omuntu kwenyine okutariho buzima.

Obwo ekibuuzo ky’Obuhangwa kirazeho, harimu obucwecwezi, obuhuga, n’obutariho omu bwenge bwa buli omwe.

Ninkakasa ngu na Don Emmanuel Kant, omuhandiiki w’Ebiragiro by’Obwengye oburikurorra kimwe, n’Ebiragiro by’Obwengye oburikukora, takakozeseze ekigambo eki kumanya amakuru gaakyo.

Obuhangwa, ekigambo kirungi, ekintu kirungi: Baitu obushobezi bwingi bukozirwe omu ibara lyakyo!

Tikirikukweka ngu, ekigambo Obuhangwa kyahuumire abantu; ensi n’ebishuro, emigyera n’enyanza byahigwa eshagama obwo ekigambo eki kirikukorwa.

Bendera zingahe, eshagama zingahe, n’abazira bangahe babaireho omu byafaayo, buli obwo aha mesa y’obwomeezi ekibuuzo ky’Obuhangwa kikarazeho.

Tihikweteeka, bwanyima y’obwetengo bwona obwataireho omutengo munonga, obuhuuku buragumaho omunda ya buli omuntu.

Nguura ali omwetengo? Nguura yataireho obwetengo obwenganda? Bangahe abetengere? Mwaa, mwaa, mwaa!

Omwojo naayakira obwetengo; nikireebeka kitarikukiriza ngu emirundi mingi aine omugaati, omukubo, n’obuhungiro, naayenda kucweka omu nju ya ishe na nyina naayenda obwetengo.

Nikireebeka kitarikukiriza ngu omwana omuto aine byona omu nju, naayenda kucweka, kuhunga, kuleengaho omu nju ye, naatekateeka aha kigambo obwetengo. Nikihuniiriza ngu naaziguruka obugurukiirwe bwona omu nju yaabo eshemeire, naayenda kubura ebi aine, kuza omu nsi yoona ey’ensi, n’okwehurira omu bulumi.

Ngu omuntu omubi, ekiremerezi ky’obwomeezi, omusabirizi, naayakira kurungi kuleengaho omu ka ye, omu kijuugo, naatekateeka okugira enkyukakyuka, nikikora kurungi; baitu ngu omwana omurungi, omwana wa maama, naayenda kuhunga, kucweka, nikireebeka kitarikukiriza n’obushuba; baitu eki nikyo kiriho; ekigambo Obwetengo, nikikwataho, nikihuma, nangwa tihariho orikushobora kukishyisha omu muringo murungi.

Ngu omuzaana naayenda obwetengo, ngu naayakira okuhindura enju, ngu naayenda kushaba okukwatwa kuhingura omu ka ya ishe na nyina naatunga obwomeezi oburungi, nikireebeka omu mitwaro mingi, baitu aine oburengane okuba nyina; baitu, omu bwomeezi bw’obushwere, ashanga ngu tali omwetengo, kandi naagumaho arikwetika enkaito z’obuhuuku.

Omukozi, ocaireho amateeka maingi, naayenda kwetenga, kandi aaba abataireho, ashanga oburemeezi oburagumaho kuba omuhuuku w’ebyo arikuteekateeka n’okutina.

Baitu, buli obwo turikurwanira Obwetengo, tucwa emirango nangwa n’obusinguzi.

Eshagama nyingi eyashiisiibwe busha omu ibara ry’Obwetengo, baitu turagumaho kuba abahuuku baitu benyine n’abandi.

Abantu nibarwanira ebigambo ebi batarikwetegyereza, nangwa amakuru gabishoborra omu muringo gw’okushoma.

Obwetengo kintu ekirikwetaga kutunga omunda yaawe. Tihariho orikubaasa kukitunga omuhanda oguri aha rugyendo rwaawe.

Kwetika omu mwanya kigambo ky’Abahindi ekitushoborra aha buhangano obw’obuzima.

Tihariho orikubaasa kwetegyereza Obwetengo obwo obwengye bwe bugumaho kushungururwa omu bwenzi.

Kwetegyereza omuntu ogu, omuntu wangye, ekyo ndi, nikyetaga obwo twayenda obwetengo n’obumanzi bwona.

Titurikubaasa kushoboora okugwa omu kaito z’obuhuuku twaba tutakategeereize omuhanda gwangye, byona ebi birikutukwataho, n’omuntu, n’omwenzi.

Obuhuuku nibuba ota? Eki kikirikutuhereera kuba abahuuku nikiki? Nkaito ki ezi? Byona ebi nibyo turikwetaga kucwecwezia.

Abaguda n’abacureezi, abarikukiriza n’abatari kukiriza, boona bali omu kkomera nangwa nibetwenda kuba abetengo.

Obwo obwengye, obuhangwa, ekintu ekirikwesimwa n’ekirikutereera, kigumaho kushungururwa omu mwenzi, omu mwenzi, omu mwenzi, omu byo ndikuteekateeka n’okutina, omu byo ndikwenda n’okugaya, omu byo ndikwehanangana n’obuhangwa, omu buleme bwange bw’omu mutwe; twaba turi omu kkomera.

Obwomeezi bw’Obwetengo nibubaasa kwetegyerezebwa kimwe obwo enkaito z’ekkomera ryange ry’omu mutwe zaacicwamu.

Obwo “omwenzi” ahabwireho obwengye buliba omu kkomera; kwecweka omu kkomera nikibaasika ha mulingo gw’okucweka kw’Ababuda, okucweka omwenzi, okukihindura omuruuru, omukungu gw’omu mwanya.

Obwengye oburi omwetengo, okurengaho omwenzi, omu butariho bw’omwenzi, hatali kwenda, hatali kugaya, hatali kuteekateeka n’okutina, n’okwetegyereza omu muringo murungi Obwetengo obw’okukora.

Okugamba kwona aha Bwetengo tikwetengo. Ebi turikuteekateeka aha Bwetengo bireengaho munonga kuba Obuzima. Ebi turikuteekateeka aha Bwetengo, tibirikukwata aha Bwetengo obw’okukora.

Obwetengo kintu ekirikwetaga kwetegyereza omu muringo murungi, kandi eki nikibaasika okufa omu mutwe, okucweka omwenzi, okumaliriza obutenzi hamwe n’omwenzi.

Tikirikugasa kugumaho kuroota aha Bwetengo, twaba nitugumaho kuba abahuuku.

Kira kubona itwe beene nkaitwe turi, kulora kurungi enkaito z’obuhuuku ezirikugumaho okuturinda omu kkomera.

Kwetegyereza itwe beene, kulora ekyo tuli omunda, tucwecwezia orugi rw’Obwetengo obw’okukora.