Okuhindura Automatic
Omuguzo Gw'Okubaho
Nitweife? Turuga hi? Tugenda hi? Tukwenera ki okuturaho?, Lwaki turiho?…
Tikiri kugaana ngu “Ekyennyanja Eky’amagezi” ekiyitwa omuntu, tekimanyi, naye era tekimanyi nti tekimanyi… Ekisinga obubi yeembeera enzibu n’eyewunyisa mwetuli, tetumanyi kyama ky’ennaku zaffe zonna, naye era tukiriza nti tumanyi byonna…
Twaala “Enyama Ennamu Entegeevu”, omuntu omu ku abo abeeyita abalina obuyinza, mu kibira ekinene eky’e Sahara, omulekeeyo ewala n’ennyanja yonna era otunuulire okuva mu nnyanguyira byonna ebigenda mu maaso… Ebintu byokka bye biryeyogera; “Omuntu Omutegeevu” newankubadde yeeyita omunywevu era yeejjukiza nti musajja, mu mutima gwe nga munafu nnyo…
“Ekyennyanja Entegeevu” kiggavu ku kikumi buli kikumi; kirowooza bulungi ku kyekka; kirowooza nti kiyinza okutambula obulungi okuyita mu Kindergarten, Ebitabo by’Empisa, Amasomero agasooka, Aga waggulu, Obuyigirize obwa waggulu, Yunivasite, ettutumu erirungi erya taata, n’ebirala, n’ebirala, n’ebirala. Ekyennaku, oluvanyuma lw’ennukuta ennyingi n’empisa ennungi, empaka n’ensimbi, tumanyi bulungi nti obulumi bw’olubuto bwonna butunakuwaza era nti mu mutima gwaffe tusigala nga tetusanyuse era nga tuli babi…
Kimu kimala okusoma Ebyafaayo by’Ensi yonna okumanya nti tuli bamenyi b’amateeka be twali edda era nti mu kifo ky’okulongoosa twefuukudde ababi… Ekikumi kino Eky’ekkumi n’Ebiri n’ebintu byakyo byonna eby’enjawulo, entalo, obwamalaaya, okusinda kw’ensi yonna, okwonooneka kw’omukwano, ebiragalalagala, omwenge, ettima eddene, obubi obuyitiridde, eby’obuwonvu, n’ebirala, n’ebirala, n’ebirala, lye ndabirwamu lye tulina okwetunuulira; tewali nsonga nkulu gy’okwegulumizaamu okuba nga tutuuse ku mutendera ogw’amaanyi ogw’enkulakulana…
Okwagala okulowooza nti ebiseera bitegeeza enkulakulana kyakikafiiri, eky’ennaku “abataategeera abayitirivu” bagenda mu maaso okubeera nga bassibbiddwa mu “Dogma y’Enkulakulana”… Mu mbalaze zonna enzirugavu eza “Ebyafaayo Eby’enzirugavu” tusangayo edda ettima, okwagala ennyo ebintu, entalo, n’ebirala eby’entiisa. Naye era abantu baffe ab’omulembe guno “Abakugu Abatambuddemu” bakyakakasa nti ekyo kyonna eky’Entalo kintu kikulu ekiddiridde, akabenje akamala akataliiko kakwate ku “Obuwangwa Obwa Leero” bwabwe obwogerwa ennyo.
Mazima ddala ekikulu ngeri ya buli muntu gy’eri; abantu abamu baliba batamiivu, abalala abatalina mwenge, abo abeesigwa n’abalala abatayagala nsonga; buli kimu kiri mu bulamu… Ekibiina kye njawulo z’abantu; ekibiina kwekyo omuntu ali, ye gavumenti, n’ebirala. N’olwekyo ekibiina kweyongera kw’omuntu; tekisoboka okukyusa ekibiina, amawanga, singa omuntu, singa buli muntu, takyuka…
Tewali n’omu ayinza okuwakanya nti waliwo emitendera gy’abantu egy’enjawulo; waliwo abantu b’omu kkanisa n’omu malaaya; ab’omu buzirizi n’omu nnimiro, n’ebirala, n’ebirala, n’ebirala. Era waliwo Emitendera gy’Obuntu egy’enjawulo. Kiki kyetuli munda, eky’ekitalo oba ekitono, eky’obukulembeze oba eky’obukyayi, eky’amaanyi oba eky’emirembe, ekirongoofu oba eky’obwenzi, kisikiriza embeera ez’enjawulo ez’obulamu…
Omwenzi bulijjo ajja kusikiriza emiramwa, emizannyo era n’ennaku ez’obwenzi mwagenda okuyingizibwa… Omutamiivu ajja kusikiriza abatamiivu era ajja kubeera nga bulijjo agenda mu bbaala ne mu bitundu, ekyo kyeyoleka… Omulyazi, omulyala ajja kusikiriza ki? Ebizibu mmeka, amakomera, ennaku?
Naye era abantu abanakuwavu, abakooye okubonabona, balina okwagala okukyuka, okukyusa olukalala lw’ebyafaayo byabwe… Abantu abaavu! Baagala okukyuka era tebamanyi kitya; tebamanyi nkola; bagenda mu kkubo eritalina kutuuka… Ekyabatuukako jjo kibatuukako leero era kibajja okubatuukako enkya; bulijjo baddamu okukola ensobi ze zimu era tebayiga masomo ga bulamu wadde okukuba emmundu.
Ebintu byonna biddamu mu bulamu bwabwe bwokka; boogera ebintu bye bimu, bakola ebintu bye bimu, bennyamira ebintu bye bimu… Okuddamu kunakuwaza kw’emizannyo, eby’ebugagga n’ennaku, kujja kugenda mu maaso nga tukyatisse munda yaffe ebintu ebitali bya bugwagwa eby’Obusungu, Omululu, Obwenzi, Obuggya, Amalala, Obunafu, Okulya ennyo, n’ebirala, n’ebirala, n’ebirala.
Omutindo gwaffe ogw’empisa gwe guli ogwa? oba nga kyongerwamu: Omutindo gwaffe ogw’Obuntu gwe guli ogwa? Nga Omutindo gw’Obuntu tegukyuse olw’engeri empya, okuddamu kw’ennaku zaffe zonna, emiramwa, ennaku n’emitawaana kujja kugenda mu maaso… Ebintu byonna, embeera zonna, ezigwa ebweru waffe, ku siteegi y’ensi eno, zyekuluma ng’eyo gyetwetisse munda.
N’ensonga entuufu tusobola okukakasa nti “ebweru kwe kulaga ebyo ebiri munda”. Omuntu bwakyuka munda era okukyuka okwo nga kwejereere, ebweru, embeera, obulamu, nabyo bikyuka.
Mbadde nneetegereza mu biseera bino (Omwaka gwa 1974), ekibiina ky’abantu abaateega ettaka ly’abalala. Wano mu Mexico abantu abo bafuna erinnya erisikiriza erya “PARACAIDISTAS”. Baliraanwa b’ekitundu kya campestre Churubusco, bali kumpi nnyo n’ennyumba yange, ensonga eno kwekyo kyensobolede okubasomesa okumpi…
Okuba abaavu tekisobola kubeera musango, naye era ekizibu si ekyo, naye era ku Mutindo gwabwe ogw’Obuntu… Buli lunaku balwana bokka na bokka, batamiira, bagamba ebintu ebibi eri buli omu, bafuuka abatemu b’abantu bannaabwe ab’ennaku, mazima ddala babeera mu nju embi mwe mu kifo ky’okwagala obukyayi bulemeera…
Emirundi mingi mbadde ndowooza nti omuntu yenna ku abo, alimazawo okuva mu mutima gwe obukyayi, obusungu, obwenzi, obutamiiro, obubi obwogera, ettima, obulyala, obuwemu, obuggya, okwagala omuntu, amalala, n’ebirala, n’ebirala, n’ebirala, kyandyasanyusizza abantu abalala, yandyegattise n’Amateeka Amatereevu g’Emirembe ne bantu abasukulumu, ab’omwoyo; emikwano emipya egyo gyandyabaddemu egisaliddwawo eri enkyukakyuka y’ebyenfuna n’ebyobuwangwa…
Ekyo kyandyabaddewo enkola egumira omuntu ng’oyo, okuleka “ekisenge ky’emmotoka”, “omugga” omubi… N’olwekyo, singa ddala twagala enkyukakyuka ejereere, ekyekubanga tulina okutegeera nti buli omu ku ffe (oba nga mweru oba muddugavu, museru oba mujjiggu, mutategeera oba mutayigirizibwa, n’ebirala), ali mu “Mutindo gw’Obuntu” oguti oba oguli.
Omutindo gwaffe ogw’Obuntu gwe guli ogwa? Mweweebalide okufumiitiriza ku ekyo olumu? Tekiyinza okuba kyangu okuyita ku mutindo omulala singa tulemererwa okumanya embeera mwetuli.