Gumizamu n'ebyahandiikirwe

Okutemwa Omutawe

Omuntu bw’akora okwebungulula, agenda atandika okumanya obwetaavu bw’okuggyawo mu butonde bwe obw’omunda, ebintu ebitutaagisa.

Embeera ezisinga obubi mu bulamu, embeera enzibu ennyo, ebintu ebikalu ennyo, bivaamu ebyewuunyisa buli kiseera eri okwekebera omunda.

Mu biseera ebyo ebitasuubirwa, ebizibu, Yo ezisinga okukisibwa zifuluma, era bwe tutalina kye tusuubira; bwe tuba nga tuli bulindaala, twetegereza obutasaasira.

Ebiseera ebiruhukirwamu ennyo mu bulamu, bye byoebyo ebitalungi eri okukola ku muntu yennyini.

Waliwo ebiseera mu bulamu ebizibu nnyo omuntu mw’atendera okwemanyiiza ebyo ebigenda mu maaso n’okwerabira ye yennyini; mu kiseera ekyo omuntu akola ebisirusiru ebitamutuusa ku kintu kyonna; singa abadde bulindaala, singa mu biseera ebyo mu kifo ky’okubuzaabuza omutwe, yajjukira ye yennyini, yandizuulidde Yo ezimu ku zo zataasubwa mu byonna nga ziyinza okubaawo.

Amakulu g’okwekebera omunda, gakosebbwa mu buli muntu; okukola ennyo, okwekebera buli kiseera; amakulu ago gagenda kukulaakulana mpolampola.

Nga amakulu g’okwekebera bwe gagenda gye gakulaakulana olw’okukozesa obutayosa, tujja kweyongera okukozesa okutegeera butereevu Yo ezo ze twatalinaako nsonga yonna ekwatagana n’okubaawo kwazo.

Mu maaso g’amakulu g’okwekebera omunda, buli emu ku Yo ezitubeera munda, zitwala ekifaananyi ekyo oba ekyo ekyekusifu ekirina akakwate n’obulamu obw’ekibi obututegekeddwa. Tewali kubuusabuusa nti ekifaananyi kya buli emu ku Yo zino kirina akamwa akamala omwoyo omuntu alemererwa okukkaanya, okukwata, okukwata, okufunyisa obutonde bwazo obw’omunda, n’obulamu obw’ekibi obuzimanyika.

Mu kusooka omuntu atategedde kintu kyonna takimanyi we yatandikira, olw’obwetaavu bw’okukola ku ye yennyini kyokka ayinza okubaawo ng’abuzizzwa ddala.

Bwe tukozesa ebiseera ebizibu, embeera ezisinga okuba ezitali za ssanyu, ebiseera ebibi ennyo, bwe tuba nga tuli bulindaala tujja kuzuula obulamu bwaffe obw’ekibi obunnyukufu, Yo ze tulina okusaanyaawo mu bwangu.

Oluusi muyinza okutandika n’obusungu oba okwagalana okwa kyejo, oba akaddirisi ka kabiri ak’obwenzi, n’ebirala.

Kyetaagisa okukola ebyawandiikibwa ku mbeera zaffe zonna ez’omwoyo ezabulijjo, singa twagala enkyukakyuka eya lubeerera.

Nga tetunneebaka kisaanye twekebeze ebintu ebibaddewo mu lunaku, embeera ezijudde ensonyi, okuseka kwa Aristophanes okw’amaanyi n’akamwenyumwenyu ka Socrates.

Kiyinza okubaawo nga twalumizza omuntu n’okuseka, kiyinza okubaawo nga tulwadde omuntu n’akamwenyumwenyu oba okutunula okuli ebbali.

Tujjuke nti mu buyigirize obukulu, ekirungi kye kyo kyonna ekiri mu kifo kyakyo, ekibi kye kyo kyonna ekiri ebbali.

Amazzi mu kifo kyakyo malungi kyokka bwe gajjula ennyumba gabanga ebbali, mu kifo, gayinza okuleeta obuzibu, gabanga mabi era nga gazza bubi.

Omuliro mu kifuniro era nga guli munda mu kifo kyakyo, okuggyako okuba nga gugasa mulungi; ebbali mu kifo kyakyo nga gwokya ebintu eby’omunda mu kisenge, gubanga mubi era nga guzza bubi.

Empisa yonna yonna newankubadde ntukuvu, mu kifo kyakyo nnungi, ebbali mu kifo kyakyo mbi era nga yeezza bubi. N’empisa tuyinza okuluma abantu abalala. Kyetaagisa okuteeka empisa mu kifo kyakyo ekituufu.

Mwandimwogereddeko ki omusumba abadde abuurira ekigambo kya Mukama mu nnyumba y’abakazi abenzi? Mwandimwogereddeko ki omwami omuteefu era omugumiikiriza abadde awa omukisa ebibinja by’abamenyi b’amateeka abaali bagezaako okukaba omukazi we n’abawala be? Mwandimwogereddeko ki ku mugumiikiriza oyo atuusiddwa okusinga? Mwandirosezza ki ku mpisa ey’obuyambi y’omusajja mu kifo ky’okutwala emmere eka, agabidde ensimbi abasabiriza abakola ebikolwa ebibi? Mwandiyogeddeko ki ku musajja omuweereza mu kiseera ekiweereddwa ng’ayazika akambe eri omutemu?

Mujjukire omusomi omwagalwa nti wakati mu nnyingo z’oluyimba omusango era gwe gwakisa. Waliwo empisa nnyingi mu babi era waliwo obubi bungi mu bantu abeesimbu.

Newankubadde kirabika nga tekikkirizika munda mu bwangu bw’okusaabala omusango era gwe gwakisa.

Omusango gwambala nga muntukuvu, gukozesa empisa ennungi ennyo, gwejanjaba nga omutwale n’okukola mu ssabo entukuvu.

Nga amakulu g’okwekebera omunda bwe gakulaakulana munda mu ffe nga tukozesa obutayosa, tusobola okugenda okulaba Yo ezo zonna eziweereza nga omusingi omukulu eri embeera yaffe ng’omuntu, oba y’eyo, ey’omusaayi oba eteralamu, engwewo oba ey’obusungu.

Newankubadde tolina kukikkiriza, omusomi omwagalwa, emabega w’embeera gye tulina gwakisa munda mu buziba obusinga obuziba obw’obuvo bwaffe obw’omunda, ebitonde eby’obusirani ebitasingika.

Okulaba ebitonde ebyo, okulaba eby’entamagiro ebyo eby’omu ggeyeena munda mu byo omuteekeddwa obumanyirivu bwaffe yennyini, kifuuka ekyangu olw’okukulaakulana buli kiseera okw’amakulu g’okwekebera omunda.

Okutuusa ng’omusajja tazaaludde bitonde bino bya ggeyeena, ebintu bino ebibi bye yennyini, Tewali kubuusabuusa nti mu buziba, mu buziba ennyo, ajja kweyongera okuba nga kintu kye tasaana kubaawo, obubi, eky’omutima omubi.

Ekisinga obuzito ku bino byonna kwe kuba nti omuzira omubi tamanyi buzira bwe, ayejjanjaba nga mulungi, omuutuufu, omuntu omulungi, era n’okwemulugunya olw’obutegeeregana bw’abantu abalala, alinda ebitalo olw’obutasiima bw’abantu abalinga ye, agamba nti tebamutegeera, akaaba ng’agamba nti bamubanja, bamusasulidde ensimbi enzirugavu, n’ebirala.

Amakulu g’okwekebera omunda gatukkiriza okukakasa okwebungulula ffe bennyini era mu ngeri entereevu omulimu ogw’ekyama oguyita mu kiseera ekyaweereddwa okuba nga tusaanyawo Yo eyo oba eyo (obulamu obw’ekibi obwo oba obwo), obuyinzika okuzuulwa mu mbeera enzibu era nga tetusuubira.

Olowoozzaako omuntu yenna okumala ebiseera mu bulamu ku kiki ky’osinga okwagala oba okukyawa? We, olowoozza ku musingi gw’ekyama ogw’ekikolwa? Lwaki oyagala okuba n’ennyumba ennungi? Lwaki oyagala okuba n’emmotoka empya? Lwaki oyagala okubeera nga oli mu mbeera ennungi ennaku zonna? Lwaki oweewa okuba nga toli mwegombezi? Kiki ekyakulumya ennyo mu kiseera ekyeweereddwa? Kiki ekyakusiimye ennyo jjo? Lwaki oweewulidde ng’oli waggulu ku fulano oba ku fulana ow’ekika ekyo, mu kiseera ekimu? Ku ssaawa ki we weewulidde ng’oli waggulu ku muntu yenna? Lwaki weetutte ng’omunafu ng’obuuza ebyo bye wawangudde? Towaabizza ng’abantu balekulula omuntu omulala amanyiddwa? Waafuna ekikompe ky’omwenge olw’obuntu? Waakkiriza okunywa essigala mpozzi nga tolina buzira, obuyinzika olw’endowooza y’obuyigirize oba ey’obusajja? Ojjukira ggwe okuba nga oli mwesigwa mu mboozi eyo? Era nga weejjukiza ggwe yennyini, era nga weetenda, era nga obala ebyo bye wawangudde era nga olekulula ebyo bye wayogera eri abantu abalala, wategeera nti oli wa bwereere?

Amakulu g’okwekebera omunda, okuggyako okukukkiriza okulaba bulungi Yo gy’osaanyawo, era gagenda kukukkiriza okulaba ebibala eby’ennaku era ebitereevu eby’omulimu gwo ogw’omunda.

Mu kusooka ebitonde bino bya ggeyeena, ebintu bino ebibi eby’omwoyo omuntu ebikumanyika mu ngeri etali ya ssanyu, bibi era bya ntamagiro okusinga ebisolo ebisinga okuba eby’entiisa ebibaawo wansi wa nnyanja oba mu bibira ebiziba ennyo ku nsi; nga bw’ogenda okukulaakulana mu mulimu gwo oyinza okulaga okuyita mu makulu g’okwekebera omunda ekintu ekibunnyukufu nti ebintu ebyo ebiri nga bibi bigenda bikendeera mu bunene, bigenda bikendeeza.

Kiba ky’omugaso okumanya nti ebisolo ebyo nga bikendeera mu bunene, nga bikendeeza mu bunene era nga bikendeeza, byeyongera mu bwangu, bitendera mpolampola ekifaananyi eky’obuto; oluvannyuma biseerera, bafuuka enfuufu y’obwengula, oluvannyuma Omwoyo omuteekeddwa, gugolokoka, gununulwa, gugolokoka.

Tewali kubuusabuusa nti omutwe teguyinza kukyusa mu bulemu bwonna obw’omwoyo omuntu; kitangaala nti okutegeera kuyinza okweggya okusiima obulemu n’erinnya eryo oba eryo, okuligamba nti litaliimu nsonga, okuliyisa okuva ku mutendera ogumu okudda ku mulala, n’ebirala, kyokka tekiyinza ku lwaki yennyini okuzikiriza, okusaanyawo.

Twetaaga mu bwangu amaanyi ag’omuliro agasinga omutwe, amaanyi agasobola ku lwaki yennyini okukendeeza obulemu obwo oba obwo obw’omwoyo omuntu okuba enfuufu y’obwengula obwaka.

Ku lw’omukisa waliwo mu ffe amaanyi ago agalinga omusota, omuliro ogwo omwewuunyisa abakugu b’eddagala edda abaakasabala n’erinnya ery’ekyama Stella Maris, omuwala embeerera ow’ennyanja, Azoe ow’Ebyobufuzi bwa Hermes, Tonantzin ow’e Mexico Azteca, okuggyawo okwo okw’obuntu bwaffe obw’omunda, Katonda Maama munda mu ffe buli kiseera nga kyolekeddwa n’omusota omutukuvu ogw’Eby’ekyama Ebinene.

Singa nga tumaze okulaba n’okutegeera mu buziba obulemu obwo oba obwo obw’omwoyo omuntu (Yo eyo oba eyo), tukubiriza Maama waffe ow’Obwengula yenna, kubanga buli omu ku ffe alina eyiye yennyini, asaanyeewo, akendeeza ku nfuufu y’obwengula obulemu buno oba obwo, Yo eyo, ensonga y’omulimu gwaffe ogw’omunda, muyinza okuba abakakafu nti buliba bukeendere mu bunene era mpolampola lugenda lufuuka enfuufu.

Bino byonna bitegeeza mu butonde omulimu omugumu ogw’omunda ogugenda mu maaso buli kiseera, kubanga tewali Yo n’emu eyinza okusaanyizibwawo mu bwangu. Amakulu g’okwekebera omunda gagenda kulaba enkulaakulana y’omulimu egikwatagana n’omutima omubi gwe twagala okusaanyaawo mu mazima.

Stella Maris newankubadde kiremwa okukkirizika obutonde bw’enjuba obw’amaanyi g’omuntu ag’ekikugu.

Mu butonde Stella Maris alina amaanyi agasobola okusaanyawo ebintu ebibi ebyo bye tutikka mu munda yaffe.

Okutemwa kw’omutwe kwa Yokaana Omubatiza kintu ekitukubiriza okulowooza, tewandibaddewo nkyukakyuka yonna ey’omwoyo omuntu nga tetuyise mu kutemwa kw’omutwe.

Obuntu bwaffe obuvaako, Tonantzin, Stella Maris ng’amaanyi g’amasannyalaze agatategeerekeka eri abantu bonna agali agatemeeseemu mu buziba bw’omunda yaffe, kigambibwa nti gasobola okutema omutwe ku Yo yonna nga tefunye kusaanyizibwawo kw’oluvannyuma.

Stella Maris gwe muliro ogwo ogw’ebyobufuzi ogusangibwa nga gugenda mu maaso mu buli kintu ekiriwo era n’ekitali kiramu.

Ebiragiro eby’omwoyo bisobola okuleeta ekikolwa eky’amaanyi eky’omuliro ogwo era oluvannyuma okutemwa kw’omutwe kufuuka ekisoboka.

Yo ezimu zitemwa omutwe ku ntandikwa y’omulimu ogw’omwoyo omuntu, endala wakati n’ezisembayo ku nkomerero. Stella Maris ng’amaanyi ag’omuliro ag’ekikugu alina okutegeera okujjuvu okw’omulimu ogw’okukola era akola okutemwa kw’omutwe mu kiseera ekituufu, mu kaseera akatuufu.

Okutuusa nga waliwo okusaanyizibwawo kw’ebintu bino byonna ebibi eby’omwoyo omuntu, obwenzi buno bwonna, ebikolimo bino byonna, obubbi, obuggya, obwenzi obw’ekyama oba obulabika, okwegomba ensimbi oba amaanyi ag’omwoyo, n’ebirala, era nga twetwala nga bantu abeesimbu, abatuukiriza ekigambo, abesigwa, abagumiikiriza, abagabi, abalungi mu munda, n’ebirala, kitangaala nti tetujja kusinga kuba mattaala aganaaziddwa, amalungi ku ngulu kyokka mu munda gajjula okuvunda okujja ennyo.

Okumanya ebintu okuva mu bitabo, okumanya obulimba, okumanya ebyawandiikibwa ebitukuvu, oba bya buggwanjuba oba eby’ebuggwanjuba, eb’obukiika kkono oba obukiika kkono, obwekika omuntu obw’ekyama, obw’ekikugu obw’ekyama, obwesigwa obw’omutima omugumu okuba nga tuli mu biwandiiko ebirungi, obukugu obutakkiriza, n’ebirala, tebigasa kubanga mu mazima biriwo mu munda ekyo kye tutamanya, ebitonde bya ggeyeena, ebikolimo, eby’entamagiro ebyekisa emabega w’amaaso amalungi, emabega w’obwenyi obw’ekitiibwa, wansi w’ebyambalo ebitukuvu ddala eby’omukulembeze omutukuvu, n’ebirala.

Tulina okubeera abesigwa eri ffe bennyini, tubuuze kiki kye twagala, oba tuzze mu Buyigirize obwa Gnostic olw’okumanya ebipya, oba mu mazima si kuyita mu kutemwa kw’omutwe bye twagala, oluvannyuma twerimbalimba ffe bennyini, tujeemera okuvunda kwaffe, tukola obunyoomi.

Mu masomero agasinga okuwa ekitiibwa ag’obusobozi bw’eddagala ery’ekyama n’eby’ekyama waliwo bangi abakyamu abesigwa mu mazima abaagala okwetangaaza kyokka abatali baakutangira okusaanyizibwawo kw’emitima gyabwe emibi.

Bangi abantu abalowooza nti okuyita mu bigendererwa ebirungi kisobola okututuusa ku butukuvu. Kitangaala nti okutuusa nga twetendereza Yo ezo ze tutisse munda mu ffe, zigenda kweyongera okubaawo wansi w’amaaso agatunuulira n’emyoyo emirungi.

Ekiseera kituuse okumanya nti tuli babi abeekisa n’ekooti ey’obutukuvu; endiga ezirina olususu lw’embwa enkali; abalya bantu abeeyambadde engoye z’abavubuka; abatemesa abeekise emabega w’akabonero akatukuvu ak’omusalaba, n’ebirala.

Ne bwe tulabika nga twa maanyi munda mu ssabo zaffe, oba munda mu bisawe byaffe eby’omusana n’obutebenkevu, ne bwe tuli bateefu era ababazi abantu abalinaffe bwe batulaba, ne bwe tuli bakulu era abeetoowaze be tulabika, mu buziba bw’omunda yaffe ebitonde byonna ebibi ebya ggeyeena byeyongera okubaawo n’ebintu byonna eby’entiisa eby’entalo.

Mu Psychology Revolucionaria kitukakatiriza obwetaavu bw’enkyukakyuka ey’ekisiraani era eno y’esoboka yokka okutangaaza ku ffe bennyini olutalo olw’okufa, olutasaasira era olw’obukambwe.

Mu mazima ffe ffenna tetugasa kintu, tuli buli omu ku ffe ennaku y’ensi, ekiruma omutima.

Ku lw’omukisa Yokaana Omubatiza yatuyigiriza ekkubo ly’ekyama: OKUFA MU FFE BENNYINI NG’OKUTEMWA KW’OMUTWE OKW’OMWOYO.