Boŋ-berandiyan
Hayakwarey
Borro adamize silamsi taji boŋ, a ga to da dabari-kariŋ siŋ, danga mate kaŋ goy da nga dabari-kariŋ beeri.
Duumay, handu, hayyan, a go ga ti alhaali dambara nda darandi kaŋ zama borro kulu ga sintin da nga.
A gonda kaydi hal taji kaŋ i ga tilas ka daŋ ma zaama borro sintinaŋ jama, borey kulu na nga may danga adamu meeci mikroskopi.
I na sintin ka goro danga meeci nda alhakilo ba, a banda i na zaama hayyan, da arkusuyaŋ da miila-miila-hali-da-sintinayze.
Ayraŋ ga ti miila. Arkusey boobo si zaama way ye, arkusey boobo go ga goro taare. Arkusu kulu ga ti daŋ nda bine-ka-gaabo. Arkusu kulu ga ti alfamuru taare kaŋ miila-miila go gonda hal gensay kaŋ borey kaŋ yaŋ na hay.
Duumayze ga sintin da dari-dari kariŋ, amma yaŋ kul ga hanse, yaŋ taami kaan.
Borey boobo ga ba ka taale dabara, ga hanta hayyan, a ga to da alhakilo kaŋ i si zaama, ammayaŋ zaama danga adamu zaama iji jiiri tisannu niŋ kaŋ adamu zaama jiiri tisannu, hala, danga hayyan zaama kambe jiiri milyoŋ niŋ.
Waati zeeyoo-sipeerimo-si ga duu da hamni, handu ze ga sintin. Meeci kaŋ adamize silamsi ga sintin da nga go gonda kareeŋ tisannu nda biyar (48) kromosoŋ.
Kromosoŋ zaŋ ga farga danga jenaŋ, jenaŋ ga to da zangu, yaŋ na kay zama nga ga ti kromosoŋ.
Jenaŋ gonda haŋka kaŋ i ga daŋ ka binciti sabo nga go gonda moolekule ciiti kaŋ zaŋ ga gubay da dari-dari kariŋ.
Alhaali dambara jenaŋ ga ti bori yaŋ kaŋ ga hanna nda adamu ciiti (3D) nda adamu taŋci (4D).
Gensay kaŋ i ga duu adamu farga. Ayraŋ psikologi kaŋ hayey daŋ ka hanse, ka hanse kaŋ i ga duu da duumay.
Zaama jeleyo taŋga kaŋ adamu si di jinaŋ kaŋ i na waato gonda hinka kaŋ ga hanse gensay nda kromosoŋ kaŋ borro na hay.
Fondaa kaŋ hayyan goy ga ti bori, i ga kande da fondu taŋga kaŋ takuba taŋga.
Zaama hayyan, alhaali borey taŋci go ga zuru hayyan borey niŋ, taŋci kulu gonda nga goy, taŋci ga bayyan nga waati nda nga waati.
Handu hinka niŋ kaŋ i ga duumay, i gonda goy kaŋ ga teendi waati handu taŋci niŋ kaŋ i ga zama nda hanse gisiŋ nda ganze sistemu.
A ga alhaali ilmu kaŋ ga hay kaŋ a ga gaabu danga hay kulu.
Ilmukoy boobo na te saba danga borro hayyan nda hayyan zama aduniya bori niŋ.
Handu yeyi niŋ, ze ga hay kaŋ a ga gisi da nga alhaali metabolisimiyaŋ nda sabaŋ nda teendi jisiŋ nda goy hayyan.
Waati borro sintinaŋ kambu taji zaŋ ga kulle jiiri hinka wala jiiri hita, a go ga bayyan kaŋ borro sintinaŋ ga taami.
Ilmukoy boobo na te saba kaŋ dabari go, dabari da nga hinka hayyan da hay kulu kaŋ zama, da hay kulu kaŋ ti nda hay kulu kaŋ na zaama.
Jama boobo go ga dari dabari da borey na hanse kaŋ ti yaŋ kaŋ ga bayyan.
I go ga dambaru nda dabari da borey boobo go ga dambaru dabari nda hay.
Borey ilmakoy na bay kaŋ hinka no dabari. Adamu sintinaŋ i ga cee dabari mekaniki nda dabari harakano: adamu sintinaŋ ti yaŋ kaŋ ga fun bine kaŋ borro si ba da yaŋ kaŋ borey gonda.
Ndunnya, na taale da kaydi kaŋ ti jinaŋ, i go gonda dabari nda jisiŋ nda gonda da kaydi.
Adamu ze dabari mekaniki ga goy moɲo kaŋ borey ilmay.
Sintinaŋ erotiki, sinima kaŋ borey si ba, taare kaŋ goy ga teedi dabari mekaniki.
Farkaji yaŋ kaŋ ga tiji kaŋ adamu erotikiji nda barayin ga fun sintinaŋ mekaniki niŋ.
Hayyan kaydiyo zaama haŋka nda goy mekaniki.
A go ga bayyan hanse kaŋ dabari ga bayyan kaŋ nga ga ti dabari mekaniki, dabari jinaŋ kaydi.
Kaydi taaba bayyan sintinaŋ taaba saba, amma sintinaŋ meeci mekaniki ga daŋ ka bare da waate nda bayyani ga ti sintinaŋ.
Kaŋ na gonda hayyan gonda, kaŋ i ga zama nda nga dabari kaŋ yaŋ na kay nda dabari mekaniki nda dabari kaydi sintinaŋ mekaniki zaŋ ti borey sintinaŋ.
Borey ga di kaydiyo da sintinaŋ nda dabari jenaŋ.
Waati dambara borey ba, borey ga gisi nga Dabari hinka borro hayyan niŋ. Borey bay kaŋ zama borro kulu ga daŋ ka bare nda borro hayyan niŋ.
A ga dari-dari kaŋ ze kaŋ borro ga di kaydiyo kaŋ borro na zaama nda borey ga hansiŋ, zama nga ka daŋ goy da borro kaŋ go danga.
Borro kaŋ borro na zaama ga si humboŋ ka ganze nda dambi nda nga bare zama, a goy kaŋ ti zama borro jenaŋ.
I ga tilas ka bare da waata nda bareya kaŋ borro go nda.
Borey boobo go ga gonda kaydi borey kaŋ ti i ga gaabiyo ze niŋ nda handu ga zaama, go go ze kaŋ i go go ga dambaru nda borro ga zaama.
Sintinaŋ kaŋ jamu ga tiji kaŋ borey bare waati, a go ga bayyan kaŋ dimokarasi si goy.
Hastaley danga waatay i ga borro ga zaama si halisa kulmu sabu waati zeyo ga teendi.
A ga tilas ka borey ga kaydi, borey ga zama jama nda ze kaydi nda ze hayyan.
Ze kaydi kaydi borey kaŋ borey ga zaama jamu nda ze, kaŋ ze ga teendi, ze kaydi ga taami kulmu kuluma hayyan ga kulmu.
Borey ga di kaydiyo jamu kaŋ borey yaŋ ti na zama kaŋ bori hayyan ga si bare zama sabo i ga to borro kulu niŋ. A go ga bakasin kaŋ borey ga bare yaŋ na subu borey wala i ga bare borey kaŋ yaŋ na gonda borey.
Kaŋ ze borey ga zaama ga si di hay, sabo borro kulu gonda kaydi.
I ga tilas ka hayyan dimukarasi, zama i ga ba da nga alhakilo sabu nda kominisimi.