ބަޔަކުލްވެރިޔާ އާއި ފަރީސީ މީހާ

ދިރިއުޅުމުގެ ތަފާތު ޙާލަތްތަކާމެދު ވިސްނާލާއިރު، އަހަރެމެން ބިނާވެފައިވާ އަސާސްތައް ސީރިއަސްކަމާއެކު ދެނެގަތުން ވަރަށް މުހިންމެވެ.

އެއްބަޔަކު އޭނާގެ މަޤާމުގެ މައްޗަށް ބަރޯސާވެއެވެ. އަނެއްބަޔަކު ފައިސާގެ މައްޗަށެވެ. އެކަކު މަޝްހޫރުކަމުގެ މައްޗަށެވެ. އަނެކަކު އޭނާގެ މާޒީގެ މައްޗަށެވެ. އަދި މިވެނި މީހަކު އެވެނި ނަންތަކާއި މަޤާމުތަކުގެ މައްޗަށެވެ.

ހައިރާންވާންޖެހޭ ކަމަކީ މުއްސިތަކާއި ފަޤީރުންނަށްވެސް އެންމެން އެންމެންނަށް ބޭނުންވެ، އެންމެންގެ މައްޗަށް ދިރިއުޅެމެވެ. އެހެންނަމަވެސް އަހަރެމެން ފަޚްރާއި ބޮޑާކަމުން ފުއްޕާފައިވީނަމަވެސް މެއެވެ.

ކޮންމެވެސް ވަގުތަކު އަހަރެމެންގެ އަތުން ނިގުޅައިގަނެވޭނެ އެއްޗަކާމެދު ވިސްނާލަމާ ހިނގާށެވެ. ލޭއޮހޮރުވުމާއި ބަނގުރާގެ އިންޤިލާބެއްގައި އަހަރެމެންގެ ޙާލު ކިހިނެއްވާނެ ހެއްޔެވެ؟ އަހަރެމެން ބިނާވެފައިވާ އަސާސްތައް ކޮންފަދަ ޙާލެއްގައި އޮންނާނެ ހެއްޔެވެ؟ އަހަރެމެންނަށް ގެއްލުންވެރިވާނެއެވެ. އަހަރެމެން ވަރަށް ބާރުގަދަކަމަށް ހީކުރެވެއެވެ. ނަމަވެސް އަހަރެމެންނީ ބިރުވެރިވާވަރަށްވެސް ނިކަމެތި ބައެކެވެ!

ޙަޤީޤީ ބާއްޖަވެރިކަމަށް އެދޭނަމަ، ތިމާ ބިނާވެފައިވާ އަސާސްކަމަށް އިޙްސާސްކުރާ “އަހަރެން” ވިރާނުކޮށްލަން ޖެހޭނެއެވެ.

އެފަދަ “އަހަރެން” މީސްތަކުންނަށް ނަހަމަގޮތް ހަދާ، މުޅި ދުނިޔެއަށްވުރެ ތިމާ މޮޅުކަމަށް، ހުރިހާކަމެއްގައިވެސް ފުރިހަމަކަމަށް، މުއްސަނދިކަމަށް، ބުއްދިވެރިކަމަށް، ދިރިއުޅުމުގައި ތަޖުރިބާކާރުކަމަށް، މިފަދަ ގޮތްގޮތުން އިޙްސާސްކުރެއެވެ.

މިހާރު ޖީސަސް ދަ ގްރޭޓް ކަބީރުގެ މިސާލެއް ހުށަހެޅުން ވަރަށް މުނާސަބުވެއެވެ. އެއީ ނަމާދުކުރި ދެމީހުންގެ ވާހަކައެވެ. އެއީ ތިމާމެން އިންސާފުވެރިކަމަށް ހީކޮށް އެހެންމީހުންނަށް حق ނުދޭ މީހުންނަށް ދެއްވި މިސާލެކެވެ.

ޖީސަސް އަލްމަސީޙު ވިދާޅުވިއެވެ. “ދެމީހަކު ނަމާދުކުރުމަށްޓަކައި ފައްޅިއަށް އެރިއެވެ. އެކަކީ ފަރީސީއެކެވެ. އަނެކަކީ ޓެކްސް ނަގާމީހެކެވެ. ފަރީސީ މީހާ ތެދުވެހުރެ އޭނާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް މިފަދައިން ދުޢާކުރިއެވެ. އޭ ﷲ! މިއަޅާ އެހެން މީހުންފަދައިން ވަގު، އިންސާފުވެރިނޫން، ޒިނޭކުރާމީހެއް ނުވީމާ، އަދި މި ޓެކްސްނަގާމީހާ ފަދައިންނޫން މީހަކުކަމުގައި ވީތީ، މިއަޅާކަލޭގެފާނަށް ޝުކުރުކުރަމެވެ. ހަފްތާއަކު ދެފަހަރު ރޯދަހިފާ އަދި މިއަޅާ ހޯދާހުރިހާ އާމްދަނީއަކުން ޒަކާތްދެމެވެ. ނަމަވެސް ޓެކްސްނަގާމީހާ ދުރުގައިހުރެ އުޑާއިދިމާލަށް ބަލަންވެސް ބޭނުމެއް ނުވިއެވެ. އެހެންނަމަވެސް އޭނާގެ މޭމައްޗަށް ތަޅުވައި އޭނާ ބުންޏެވެ. “އޭ ﷲ! މިއަޅާގެ މައްޗަށް ރަޙްމަތްލައްވާފާނދޭވެ.” ތިޔަބައިމީހުންނަށް ބުނަމެވެ. އެހެންމީހާގެ ކުރިން އޭނާގެ ގެއަށް އޭނާ ދިޔައީ ހެޔޮކަންލިބިގެންވެ. އެހެނީ ތިމާ މަތިވެރިކުރާ ކޮންމެ މީހަކު ދަށުވެގެންދާނެއެވެ. އަދި ތިމާ ނިކަމެތިކުރާމީހާ މަތިވެރިކުރައްވާނެތެވެ.” (ލޫކާސް 18، 10-14)

ތިމާމެންވާ ނިކަމެތިކަމާއި ހާލުގައި ތިމާމެން ވާކަން ދެނެގަންނަން ފެށުމަކީ ތިމާމެންގެ ކިބައިގައި “އިތުރު” މި ވިސްނުން ވާހާހިނދަކު މުސްތަޙީލުކަމެކެވެ. މިސާލު: ތިމަން އެވެނި މީހާއަށްވުރެ އިންސާފުވެރި، ފުލާނާ މީހާއަށްވުރެ ޙިކްމަތްތެރި، އެވެނި މީހާއަށްވުރެ ހެޔޮ، މުއްސަނދި، ދިރިއުޅުމުގެ ކަންކަމުގައި ތަޖުރިބާކާރު، ރަޙިމަތްތެރި، އޭނާގެ ވާޖިބުތައް އަދާކުރާ، މިފަދަ ގޮތްގޮތުންނެވެ.

“މުއްސަނދި” ކަމުގައި ހުރެ، ތިމާމެންގެ ކިބައިގައި “އިތުރު” މި ކޮމްޕްލެކްސް އޮތްހާހިނދަކު، ތިނޯހެއްގެ ލޮލުއިން ވަދެގެން ދިއުމަކީ ނުވާނެކަމެކެވެ.

“މުއްސަންޖަކު ﷲ ގެ ރަސްކަމަށް ވަދެވުމަށްވުރެ، ޖަމަލެއް ތިނޯހެއްގެ ލޮލުއިން ވަދެގެން ދިއުން ފަސޭހައެވެ.”

ތިބާގެ ސްކޫލަކީ އެންމެ މޮޅު ސްކޫލުކަމާއި އަދި އަހަރެންގެ އަވައްޓެރިޔާގެ ސްކޫލަކީ އެއްވެސްކަމަކަށް ފައިދާހުރި ސްކޫލެއް ނޫންކަމަށް ބުނުމާއި، ތިބާގެ ދީނަކީ ހަމައެކަނި ޙަޤީޤީ ދީންކަމަށާއި، އެވެނި މީހެއްގެ އަންހެނުންނަކީ ވަރަށް ނުރަނގަޅު އަނބިމީހެއްކަމަށާއި އަހަރެންގެ އަންހެނުންނަކީ މުޤައްދަސް އަންހެނެއްކަމަށް ބުނުމާއި، އަހަރެންގެ ރަޙްމަތްތެރި ރޮބާޓޯއަކީ ބޯވީމީހެއްކަމަށާއި އަހަންނަކީ ވަރަށް ސަލާމަތްތެރި ބުއްދިވެރި މީހެއްކަމަށް ބުނުމަކީ އަހަރެމެން މުއްސަނދިންކަމަށް އިޙްސާސްކުރުވާ ކަންތައްތަކެވެ. ސަބަބަކީ އަހަރެމެން އެންމެންނަކީވެސް ބައިބަލްގެ މިސާލުގައިވާ “ޖަމަލުތަކެވެ”.

އަހަރެމެންގެ މައްޗަށް ބަރޯސާވެފައިވާ އަސާސްތައް ސާފުކޮށް ދެނެގަތުމަށްޓަކައި ކޮންމެވަގުތަކުވެސް ތިމާގެ އަމިއްލަ ނަފްސު މޮނިޓަރކުރުން މުހިއްމެވެ.

ވަގުތު ޖެހުމުން ތިމާއަށް އެންމެބޮޑަށް އުނދަގޫވާކަމެއް ތިމާއަށް އެނގޭހިނދު، ވަކިކަމަކުން އުނދަގޫވި އުނދަގޫ ދެނެގަންނަހިނދު، އޭރުންނޭ ނަފްސާނީގޮތުން ތިމާ ބަރޯސާވާ އަސާސްތައް ދެނެގަނެވޭނީއެވެ.

މިފަދަ އަސާސްތަކަކީ ކްރިސްޓިއަން އިންޖީލުގެ ވާހަކައިގައިވާގޮތަށް “އެއަސާސްގެ މައްޗަށް އޭނާގެ ގެ އިމާރާތްކުރި ވެލިގަނޑެވެ”.

ނަން ނުވަތަ އިޖްތިމާޢީ މަޤާމު ނުވަތަ ހޯދާފައިވާ ތަޖުރިބާ ނުވަތަ ފައިސާ ފަދަ ކަމަކުން މަތިވެރިވެގެން ތިމާ އެހެން މީހުންނަށް حق ނުދިންގޮތާއި ދިންވަގުތު، ސަމާލުކަމާއެކު ނޯޓްކުރަން ޖެހެއެވެ.

ވަކި ސަބަބަކާހުރެ ތިމާ ފުލާނާ ނުވަތަ އެވެނި މީހަކަށްވުރެ މުއްސަނދިވެ މަތިވެރިވެގެން އިޙްސާސްކުރުމަކީ ބޮޑުކަމެކެވެ. މިފަދަ މީހުންނަށް ސުވަރުގޭގެ ރަސްކަމަށް ވަދެވޭކަށް ނެތެވެ.

ތިމާ ހިތްހަމަޖެހިގެން އުފާވާކަމަކާއި، ތިމާގެ ބޮޑާކަން ފުއްދާކަމެއް ހޯދުން ރަނގަޅެވެ. މިއިން ތިމާމެން ބަރޯސާވާ އަސާސްތައް ދައްކުވައިދޭނެއެވެ.

އެހެންނަމަވެސް މިފަދަ މޮނިޓަރކުރުމަކީ ހަމައެކަނި ސައިದ್ಧާންތީކަމެއްގެ ގޮތުގައި ނުވާންވާނެއެވެ. އަހަރެމެން ޢަމަލީގޮތުން ސީދާ ސަމާލުކަމާއެކު ކޮންމެވަގުތަކުވެސް ތިމާގެ އަމިއްލަ ނަފްސު މޮނިޓަރކުރަން ޖެހެއެވެ.

ތިމާގެ އަމިއްލަ ނިކަމެތިކަމާއި ނެތްކަން ދެނެގަންނަން ފަށާހިނދުއާއި، މޮޅުކަމުގެ ހީލަތްތައް ދޫކޮށްލާހިނދުއާއި، އެތައް ނަންތަކަކާއި، ޢިއްޒަތްތަކާއި އަހަރެމެންގެ އަވައްޓެރިންގެ މައްޗަށް ލިބިފައިވާ މަތިވެރިކަމުގެ މޮޔަކަން ހާމަވާހިނދު، އެއީ ބަދަލުވާން ފަށާކަމުގެ ސާފު ނިޝާނެކެވެ.

“އަހަރެންގެ ގެ” “އަހަރެންގެ ފައިސާ” “އަހަރެންގެ މުދާ” “އަހަރެންގެ ވަޒީފާ” “އަހަރެންގެ ހެޔޮކަންތައް” “އަހަރެންގެ ބުއްދީގެ ކުޅަދާނަވެރިކަން” “އަހަރެންގެ ފަންނުވެރި ކުޅަދާނަވެރިކަން” “އަހަރެންގެ ޢިލްމު” “އަހަރެންގެ މަޝްހޫރުކަން” ފަދަ ތަކެއްޗަށް ބެދިގެންފިއްޔާމު ބަދަލެއް ނުވެވޭނެއެވެ.

“އަހަރެންގެ” އެއްޗަކަށް، “އަހަރެންނަށް” ތަބަޢަވުމަކީވެސް އެތެރެއިން ނިކަމެތިކަމާއި ހާލުދެނެގަތުން މަނާކުރާވަރުގެ ކަމެކެވެ.

އަލިފާނުގެ ހާދިސާއަކުން ނުވަތަ ފަރެއްގައި ޖެހިގެން ބޯޓު ގެނބުމުން މީހާ ހައިރާންވެއެވެ. އޭރުން މާޔޫސްވެފައިވާ މީހުން ހިނި އަންނަވަރުގެ އެއްޗެހި ހޯދާ ހިފަހައްޓައެވެ. މުހިއްމުނޫން އެއްޗެއް ހޯދައެވެ.

އެ ނިކަމެތި މީހުން! އެ އެއްޗެހީގައި އިޙްސާސްކުރެވެއެވެ. މޮޔަކަންތައްތަކުގެ މައްޗަށް ބަރޯސާވެއެވެ. ކުޑަވެސް މުހިއްމުކަމެއްނެތް އެއްޗަކަށް ބެދިގެން ތިބެއެވެ.

ބޭރުފުށުން ފެންނަ އެއްޗެހީގެ އެހީގައި ތިމާ އިޙްސާސްކުރުމާއި، އެއަށް ބަރޯސާވުމަކީ ފުރިހަމަ ހޭނެތިފައިވާ ޙާލަތެއްގައި ވުމާ އެއްފަދަކަމެކެވެ.

“ސައިއާދަތު” ގެ އިޙްސާސު (ޙަޤީޤީ ވުޖޫދު) އެތެރޭގައި ގެންގުޅޭ ހުރިހާ “އަހަރެން” ތައް ވިރާނުކޮށްލުމުން މެނުވީ ޙާސިލުނުވާނެއެވެ. އެއިގެ ކުރިން އެފަދަ އިޙްސާސަކީ ވާނުވާކަމެކެވެ.

ހިތާމައަކީ “އަހަރެން” އަށް އަޅުކަންކުރާ މީހުން މިކަމަށް ޤަބޫލުނުކުރުމެވެ. އެމީހުންނީ ތިމާމެންނީ ކަލާނގެކަމަށް ހީކުރާ މީހުންނެވެ. ޠާރޫސު ބުނި “މަތިވެރި ހަށިތަކެއް” މިހާރުވެސް ލިބިފައިވާކަމަށް ހީކުރެއެވެ. “އަހަރެން” އަކީ މަތިވެރި އެއްޗެއްކަމަށް ޚިޔާލުކުރެއެވެ. އެމީހުންގެ ބޮލުން އެފަދަ މޮޔަކަންތައް ނައްތާލާނެ މީހަކު ނެތެވެ.

އެފަދަ މީހުންނާމެދު ކަންތައްކުރާނެ ގޮތެއް ނޭނގެއެވެ. ކިޔާދިނުމުންވެސް ނުވިސްނެއެވެ. އަބަދުވެސް ވެލިގަނޑުގެ މައްޗަށް އިމާރާތްކޮށްފައިވާ ގެޔަށް އަބަދުވެސް ބެދިގެން ތިބެއެވެ. އަބަދުވެސް އެމީހުންގެ ޢަޤީދާތަކާއި، ރުހުންތަކާއި، މޮޔަކަންތަކަށް ވެއްދިފައިވެއެވެ.

އެމީހުން ސީރިއަސްކަމާއެކު އަމިއްލަ ނަފްސު މޮނިޓަރކުރާނަމަ، އެމީހުންގެ އަމިއްލަ ނަފްސުގެ އެތެރޭގައި ދިރިއުޅޭ ގިނަބަޔަކު ނުވަތަ “އަހަރެން” ތައް ހޯދާ، ތަޙްޤީޤުކުރާނެއެވެ.

އަހަރެންގެ އެތެރޭގައި އެ “އަހަރެން” ތައް އަހަރެމެންނަށްޓަކައި އިޙްސާސްކުރަމުން، ވިސްނަމުންދާއިރު، އަހަރެމެންގެ ޙަޤީޤީ ވުޖޫދުގެ އިޙްސާސް އޮތީ ކޮންތާކު ހެއްޔެވެ؟

މި ހުރިހާ ހިތާމައިގެ އެންމެ ބޮޑުކަމަކީ ތިމާ ވިސްނަނީކަމަށް ހީވާކަމާއި، އިޙްސާސްކުރަނީކަމަށް ހީވާކަމެވެ. ނަމަވެސް ޙަޤީޤަތުގައި އެވަގުތު ވިސްނަނީ ތަޅުވާލެވިފައިވާ ސިކުނޑިންނާއި، އަދި އިޙްސާސްކުރަނީ ވޭންއަޅާފައިވާ ހިތުންނެވެ.

އަހަރެމެން ހާދަ ނިކަމެތިވެއްޖެއެވެ! ތިމާ ލޯބިކުރަނީކަމަށް އެތައްފަހަރު ހީކުރަމެވެ. އެކަމަކު އެވަގުތު ލޯބިވެރިކަމުން ފުރިގެންވާ އެހެންމީހަކު ހިތުގެ މަރުކަޒު ބޭނުންކުރަނީއެވެ.

އަހަރެމެންނަކީ ނިކަމެތި ބައެކެވެ. ޖަނަވާރުސިފަތަކުގެ ލޯބިވެރިކަން، ލޯބިކަމަށް އޮޅުވާލަމެވެ. އަދި އެހެންނަމަވެސް އެފަދަ އޮޅުންތަކުން ފާއިތުވަނީ ތިމާގެ އެތެރޭގައިވާ، ޝަޚްސިއްޔަތުގެ އެތެރޭގައިވާ އެހެންމީހެކެވެ.

ބައިބަލްގެ މިސާލުގައިވާ ފަރީސީ މީހާގެ އެ ޢިބާރާތްތައް އަބަދަކުވެސް ނުބުނާނެކަމަށް އެންމެންނަށްވެސް ހީވެއެވެ. “އޭ ﷲ! މިއަޅާ އެހެން މީހުން ފަދައިން ނުވީތީ ކަލޭގެފާނަށް ޝުކުރުކުރަމެވެ.”

އެހެންނަމަވެސް ޤަބޫލުކުރަން އުނދަގޫވީނަމަވެސް، އަހަރެމެން ދުވަހުން ދުވަހަށް އެގޮތަށް ޢަމަލުކުރަމެވެ. މާރުކޭޓުގައި މަސްވިއްކާ މީހާ ބުނެއެވެ. “މަޑުޖެހޭ މަހެއް ވިއްކާ، ރައްޔިތުންނަށް އޮޅުވާލާ އެހެން މަސްވިއްކާ މީހުންފަދައިން މިއަޅާ ނުވަމެވެ.”

ފިހާރައިން ފޮތިވިއްކާ މީހާ ބުނެއެވެ. “މިންކުރުމުގައި މަކަރުހަދައި މުއްސަނދިވާން ދަންނަ އެހެން ވިޔަފާރިވެރިންފަދައިން މިއަޅާ ނުވަމެވެ.”

ކިރުވިއްކާ މީހާ ބުނެއެވެ. “ކިރަށް ފެންއަޅާ އެހެންކިރު ވިއްކާ މީހުން ފަދައިން މިއަޅާ ނުވަމެވެ. ތެދުވެރިވުމަށް މިއަޅާ ލޯބިކުރަމެވެ.”

ގެވެހި އަންހެނުން ޒިޔާރަތްކުރަން އައިސް ދައްކާ ވާހަކައަކީ މިއީއެވެ. “އެހެން ފިރިހެނުންނާއެކު އުޅޭ އެވެނި އަންހެނުންފަދައިން މިއަޅާ ނުވަމެވެ. ﷲ ގެ ރަޙްމަތުން މިއަޅާވަނީ ރަނގަޅު އަދި ފިރިމީހާއަށް އިޚްލާސްތެރި އަންހެނެއްގެ ގޮތުގައެވެ.”

ޚުލާސާ: އެހެން މީހުންނަކީ ނުބައި، އިންސާފުވެރިނޫން، ޒިނޭކުރާ، ވަގު އަދި ނުބައި މީހުންނެވެ. އަދި އަހަރެމެންގެ ކޮންމެ މީހަކީ މަޑުމައިތިރިކަންހުރި ކަންބަޅިއެކެވެ. ރަނުން ހަދާފައިވާ ކުޑަކުއްޖެއްގެ ގޮތުގައި ބަހައްޓައިގެން، ކޮންމެވެސް ފައްޅިއެއްގައި ބަހައްޓަން ރަނގަޅު “ޗޮކްލެޓްގެ ހެޔޮ މީހެކެވެ.”

ތިމާމެންނީ ހާދަ މޮޔަ ބައެކެވެ! އަހަރެމެން އެހެންމީހުން ކުރާކަންތައްތައް ކިތަންމެ ގިނަފަހަރު ނުކުރާކަމަށް ޚިޔާލުކުރަމެވެ. އަދި އެފަދަކަމަކަށްޓަކައި ތިމާމެންނީ މޮޅުބައެއްކަމަށް ނިންމަމެވެ. ހިތާމައަކީ އަހަރެމެން ކުރާ މޮޔަކަންތަކާއި ނުބައިކަންތައް ނުފެނުމެވެ.

ހަމަ އެއްވެސްކަހަލަ ކަންބޮޑުވުމެއްނެތި ސިކުނޑި ހަމަޖެހިލާ ދުނިޔޭގައި އަޖައިބުކުރުވަނިވި ވަގުތުތަކެއް ވެއެވެ. ސިކުނޑި ހަމަޖެހިލާހިނދު، ސިކުނޑި ހަމަހިމޭންވާހިނދު އައު އެއްޗެއް އާދެއެވެ.

އެފަދަ ވަގުތުތަކުގައި އަހަރެމެން ބިނާވެފައިވާ އަސާސްތަކާއި، ބިންގާތައް ބަލާލުން މުމްކިނެވެ.

ސިކުނޑި ފުން ހަމަޖެހުމެއްގައި އޮތުމުން، ގެ އިމާރާތްކުރި ދިރިއުޅުމުގެ ވެލިގަނޑުގެ ހަޤީޤަތް ތިމާގެ އަމިއްލަ ނަފްސުން ތަޙްޤީޤުކުރެވޭނެއެވެ. (މައްތީ 7 - 24-25-26-27-28-29 ވަނަ އާޔަތް ބައްލަވާށެވެ. މިސާލަކީ ދެ އަސާސަކާބެހޭ ވާހަކައެވެ)