Firtugol Jaati
Ngurndan
Hay sinno alaaɗe, ko goonga e goongantaagal, wonde ɗum nooneeri jamanuure ndee ko fooli no feewi, ndenndiɗaa e kulle mawɗe keewɗe e miijooji coodɗi, ndenndaa e jamɗe nder.
Ko heewi ko men njaɓɓi e cuuɗi njamndi keewɗi, ɗi ngi’aa no caafeere daande.
Adunaaru fuɗɗii fooli no feewi, laabi ɗiɗi e galleeji fooli e nokkuuje.
Ko ɗum fof fuɗɗii teeɗiɗi, to hirnaange e worgo, to fuɗnaange e hiirnaange adunaaru.
Ko ɗum limngal gootal e koyɗe: fooli, njoƴa, ndaaɗi. “Jamanuure!”, ko ɗum jamaanuuji njettii.
Men ngi’aa no mbaaluuji fooli e comci ɗi men njaaɓi e paɗe ɗiɗi, hay si hannde, hanka e kambe miliyoŋji tampinooɓe heeɓe e ɓandu, miskinɓe.
Jikke e coodɗi hoore, heddaaɗi, heddaaɗi, ndenndaaɗi e cuɗi e penɗe fooli, ndenndaama e rewɓe. Hannde men ngoni jamanuuje, ko noon nguurndam woni.
Yimɓe fuɗɗii fooli no feewi: moƴƴere fuɗɗii heɓɓi, hay gooto yaafee gooto.
Vitaaji jaaje wallifaaɗi e jawdi jaaji ɗi keewi ɗum, ɗi ngoni kaanndi e tampinooɓe.
Ko ɗum gootel tampinooɓe nguurndam mbaawi waɗugo ko ngi’a seeɗaaji e jawdi, uurti jawdi e kaayiiji jawdi e tammunde ngam leydi; ngi’a ɗum no mbaawi tottugo, tampoore no Tántalo.
Yimɓe jamanuuje ɗi fuɗɗii pooli no feewi: uurti ceede e coodɗi nguurndam fuɗɗii heɓɓi.
Jamaanuuji njanngii e dow gaɗaaji; adunaaru fof nder haalaaji, men ngoni e ɗeen e men ngoni e ɗeen; men njaajitoo e men ngoni e ko waɗugo, miijooji ceeri ɓernde, hay gooto nguurii e deenal.
Sukooruɓe e ɗowgu coodɗi e ɓenduuji maɓɓe e sigaara moƴƴi e hoore, ɗi ngoni e ɓendiiji leydi e miijooji, hay si ɗum tampere jamaanuuji.
Hay gooto welani e hannde e hakkunde jamaanuuje, ɗum ngoni hakkunde mbindu e kooɗa.
Ceedi e tampinooɓe, goongaaɓe e hoolaaɓe, njowee e ndimaaɓe, coɗɗe e ngummeeɓe, nguurii sabu ɗi nguurii, njamndii e jiimaaɗi maɓɓe e hatta fuɗɗii njoƴi ngam njamnda e hoore maɓɓe.
Yimɓe fuɗɗii fooli, njiɗi, ndondi, njiɗi, njiɗi, hay gooto hoolanii gooto; e hannde ɗi njaŋkii haalaaji kesi, sertifikaaji, teɗɗe e fof, dokumenti, kaarti, ekn., e koyɗe fof hay gooto waɗani hannde, njiɗi ɗi njaaɓi ɗeen nane, ɗi njaɓɓataa, ɗi ngoni leyɗe hay si ɗi mbaawi yahugo e ƴiƴe maɓɓe e kaso.
Hay gollal gootal welani; miijo ceede coodɗi heɓɓii e yimɓe ɗi ngoni e gollal hannde e ɗi njoodi jango.
Fedde galleeji heɓɓii pooli, hilaare nder heɓɓii, lesbiaan e homoseksualism fuɗɗii keewi no ɓalli.
Andal huunde e dow ɗum, njiɗi andal haala tampoore, cuurti, njiɗi, ko goonga men njaɓɓi nder deftere ndee.
Mi haali e haala nguurndam, mi njiɗi andal ko woni ɓaawo ɗum maske fooli e nguurndam.
Mi njiɗi e daande mawnde e ɓenduuji miijooji ko ɗi ngoni e njiɗi.
Miijooji fuɗɗii teeɗiɗi e hatta ɗi ɗe njaaɓi e njaɓɓiti e suudu. Ko noon woni?
Miijooji waɗi seeɗa ngam waɗugo men miijooji e waɗugo nguurndam pooli.
E haqqi coodɗi Goethe: “Miijo fof ko boɗeejo e goɗɗo ko leydi coodɗi ƴiƴe nguurndam”…
Yimɓe tampinooɓe fuɗɗii e miijooji, hannde ɗi kaali e dow coodɗi, men njiɗi ngoni coodɗi e andal haala haala tampooji meeɗen.