Ndarndi Ngurndam

Mina ngoni? Honnde ngoniɗen? Hol ko ngonden yaade? Ngonden nguurndam ngam holi? Hol ko ngonden nguurndam sabu…

Sikke alaa ɗum, “Dabbaajo Ganndal” miskinjo, goɗɗo no wi’ee, haa wonaa o anndi, ko woni kadi o anndaa o anndaa… Ko ɓuri bonde koo ko haala no feewi no ngoodaa e men, menanaa sirri kulle nguurndam men, kono kadi menɗonno men anndi kala ko men anndi…

Ndaaru “Nyamndu Jikkuru”, neɗɗo gooto e ɓeen ɓe nguurndam no ngonda ko nguurdam-mooɓe, yahanaa ɗum hakkunde Sahara, accaa ɗum ton wootere e reedu kaasooji, ndaaroo ɗum e ndaaree e nder ndiyam… Ko goongaaji ngalaa yewtoo hoore mum en; “Humanoide Ganndal” hay sino o ngonda ko o fooli o yiɗi hoore mum ko gorko, e nder ndaarede o ngonda ko o yaaje no feewi…

“Dabbaajo Ganndal” ko muuyde e teemedere teemedere; o yiɗi hoore mum ko ɓuri moƴƴere; o tummi o no waawi yahde e nder Kindergarten, Kaɗe Jikke, Primarias, Secundarias, Bachillerato, Universidad, barke moƴƴo baaba, ekn, ekn, ekn. Ko ɓuri ɗuubi, ɓaawo daalaa e jaŋde moƴƴe, inɗe e ceede, men anndi ɗum wonaa ñaanye suudu no suuna men, e nder ndaarede men ngonden ko men tajjiraaɓe e men miskinaaɓe…

Ko haani jaŋdude Taariki Aduna ngam anndude ko men go’o bee baalde antaño, e men naɓaɓe bone, men ngonaani ɓuri bone… Ɗum seeko XX bee jaaje mum, konuuji, ngurdam ceede, sodomía aduna, lortude seexu, daawaaji, ɲamdu ɲiiri, haadi, bone e maayi, kulle, ekn, ekn, ekn, ko ndaareeɗe men ngonda ndaarde; sikke alaa ngam yahde e dow ngoondi moƴƴere e waɗde…

Yiimde wonde ɗum woni waɗde ko goɗɗo, tajjirde ko “jaŋɗe anndinaaɓe” no ngonda e “Dogma Ngurde”… E nder bolle baale “Taariki Baale” men nani men ngonda e kulle bone, muuyaaji, konuuji, ekn. Kono waɗanaa men “Súper-civilizados” no ngonda tummude wonde ɗum konu ko ko waylitaani, ko ngalaa wurtinde ko wonaa bee “Civilización Moderna”…

Ko woni ko ɓuri yewtoo ko jikke neɗɗo kala; goɗɗe ngonaani ɓiɗɓe e yarna, goɗɗe ngonaani ɓiɗɓe e ɓaara, ɓeen ngonaani ɓiɗɓe e jaɓɓa, ɓeen ngonaani ɓiɗɓe e saaro; ko kala ngonda e nguurndam… Jamaa ko ɗum ngonda e neɗɗooji; ko neɗɗo ngonda ko jamaa, ko laamujo, ekn. Jamaa ko ɗum ngonda e neɗɗooji; Ɗum waawaa waylitde jamaa, ɗum waawaa waylitde ɓandu, si neɗɗo, si neɗɗo kala, waylitaani…

Neɗɗo waawaa saaraade wonde ngonda e ngamɗe saareteeɗe; ngonda e gennge ɗe nguurndam e saareteeɗe; e suudu Alla e saareteeɗe; e njulaagu e ngesa, ekn, ekn, ekn. Woni kadi ngonda e Ngamɗe Eeɓe. Ko nder ndaarede men ngonda, jaaje e miskinaaɓe, ɓiɓɓe e saarooɓe, fooli e laaɓe, mbuuɓaaɓe e waama, naɓa ngamɗe nguurndam…

Mbuuɓaajo naɓa koyɗe, kulle e haalaaji waama e nder ndaarede naɓaa… Borrajo naɓa borrajooji e nder ndaarede naɓaa e bareeji e cantinaaji, ɗum woni ko jaaja… Hol ko naɓa usuraajo, ko ngootooɗo hoore mum? Hol haalaaji, kasooji, kulle?

Kono ɓiɗɓe ɓe kulle, nguraaji nguurndam, no ngonda bee waylitde, wurtaade bolle nguurndam… Ɓiɗɓe miskinaaɓe! No ngonda waylitde e no anndi no waylitde; no ngonda warta e reedu nguurndam ngalaa wurtinde… Ko wonni yeeso, no waylita hande e no waylita jane; no ngonda waylitde boneeji e waawa jaŋdude ko woni e nguurndam.

Ko kala no waylita e nguurndam mum; no ngonda yewtoode, no ngonda waɗde, no ngonda saaraade… Ɗum waylitde kulle, waɗe, e haalaaji, no waylita si men ngonda e nder men bone ɗe Ira, Codicia, Lujuria, Envidia, Orgullo, Pereza, Gula, ekn, ekn, ekn.

Hol ngamɗe men moƴƴe, walla ko ɓuri moƴƴe: Hol Ngamɗe Eeɓe men? Ngamɗe Eeɓe waylitaani, waylitde ngonda e boneeji, kulle e kulle… Ko kala ngonda, ko waɗataa e nder men, e seene ndee aduna, ko ndaarede ko men ngonda e nder men.

Men waawaa tummude wonde “heeɓe ko ndaarede nder”. Si neɗɗo waylitaa e nder waylitde ndee ko jaaje, heeɓe, nguurndam waylita kadi.

Mi ngonda e ndaarde ngamɗe (Ñalnde 1974), gennge jeerude ngesa gennge. Hee Meksiko gennge ndee waɗee innde “PARACAIDISTAS”. Ko vecinooji e colonia campestre Churubusco, no ngonda jaaɗe suudu am, ɗum ngonda mi waawa jaŋdude ɗum.

Ngonda miskinjo waawaa wonde bone, ɓuri bonde ko ko ngonaani, kono no ngonda Ngamɗe Eeɓe… Ñaalde ngonda njalaa hakkunde mum en, no ngonda ɓaara, no ngonda saara hakkunde mum en, no ngonda ngonaani neɗɗooji hakkunde mum en, no ngonda waɗde e suuduuji baale e nder ndaarede e nguurndam fooli…

Ɓuri ɗuubi mi yiɗi wonde neɗɗo kala e ɓeen, wurtinaade e nder mum fooli, Ira, Lujuria, ɓaara, bone moƴƴe, haadi, ngootooɗo hoore mum, jaaba, jalda, kulle, ekn, ekn, ekn, yidaade e ɓiɗɓe, ndañaade ngamɗe, yidaade e gennge ɓuri moƴƴe, ɓuri eɓe; jeere waɗee waylitde ceede e nguurndam…

Woni ndee waɗde naɓa ngam neɗɗo, acca “cochera”, “cloaca” bone… Si men ngonda yiɗde waylitde, ko haani men anndude ko men kala (ko ndeejooje walla baale, jalde walla cooriiɗe, anndaa walla jaŋdee, ekn), no ngonda e ngamɗe “Ngamɗe Eeɓe”.

Hol Ngamɗe Eeɓe men? On ndaarnde haala ndee? Ɗum waawaa yaade e dow ngamɗe si men anndaa ngamɗe ɗe men ngonda.