Diw to loowdi

Haala

Yette ko yawa, ko jogitanɗe, ko mettande, miijoɗen e haala nder nderu e nokku mo ngendiɗen.

Sina sikke, haala nder nderu waɗi ko “Ngurndam ngurndam” nder mawningol dawrugol cuuɗi beeɗiɗiɗiɗiɗi e nder haala ko jooni e ko fuɗɗoode.

Hannde ko haala nanga, haala moƴƴiɗi, haala mawɗi, haala kisaani, haala mettiɗi, haala wuldaani, ko hollitaa nder aduna ko fuɗɗoode e haala nder nderu waɗi.

Anndi wonde ko gnosis ina jogii golle cuuɗi nder nderu; ɗum anndi janngooɓe “Hukuma tataɓo”.

Walaa ko gasata haala nder nderu ina firti haala jaɓiɗi e ɓoggiɗi.

Nde miijo ɓoggiɗi nder nderu ina waɗi haala ina tawa haala nder nderu; amma ɗum wonaa ko miinɗo hollitinde nder dergal.

“Heɓugo hakkillo” walla “taɓɓitugo ɗum nder leydi” ngam heɓugo haala nder nderu, wonaa ko minɗo hollitinde jooni nder paragrafiji.

Walla golle haala nder nderu ko miinɗo haalande, firti wonaa haɗugo ko fuɗɗoode nder hakkillo.

Gaskiya miinɗo haala jooni haala haala nder nderu woɗɗi. Ɗum wonaa haala haala ɓogginaandi.

Miinɗo golle haala nder nderu e hakke ko ina jooni nder hakkillo, neɗɗo, ko waɗi, ko ngurndam, ko mbi’aama, ko fulani waɗi, ekn, amma sinanaa heɓiɗinaa e ɗemngal nder nderu, sinanaa haala cuuɗi.

Ndanngo haɗugo wonaa e ɗemngal aduna, e ɗemngal cuuɗi, nder nderu, ɗum ko mawningol, ko haalooɓe.

Yooɓe ina haɗi yeeso, amma e ɗemngal nder nderu ina ɓilaa neɗɗo. Haala nder nderu muumo e jom suura, ina heɓiɗa haala nder nderu.

To miinɗo heɓinaa haala nder nderu waɗi, miinɗo yi’a ko waɗi e goonga hannde, walla goonga ina jogii e hakkunde maɓɓe e haala ɓogginaandi, walla ko jogiɗa walla ko luppoɗa.

Musaiba ngurndam men cuuɗi ina fuɗɗi e “hinnaye-yewtere”.

Nde haalooɓe, miinɗo hinniro e men woto, e “Ego men” e menɗo yiɗi, miinɗo sifa e haɗa ɓeeɗo hinniro e men.

Miinɗo yiɗi men ɓogginaandi, miinɗo narciste nder teeɗanɗe ɓoggiɗi, ɗum ko goongaani, ko ndimaani.

To miinɗo jooni ina keɓtaa nder “hinnaye-yewtere”, kuugal Ser, ɗum ko jooni ko haalooɓe.

Miinɗo haaja ndanngo yi’ugo haala neɗɗo woɗɗo. Ko mettande ndanngo jooɗii e nokku ɓeeɗo woɗɓe.

“Hannde ko goɗɗo waɗanaa ma ko neɗɗo waɗanaa ma, waɗan goɗɗo ko neɗɗo waɗanaa ma”. (Matewo: VII, 12)

Ko goonga keɓa nder jaŋde ɗe ko yimɓe jooɗii nder nderu e nder yeeso.

Musaiba ko miinɗo neɗɗaani, hatta goonga hannde, sinanaa sikke ko miinɗo tiiɗani goɗɗo e nder nderu.

Yimɓe yeeso ko neɗɗaani, ina heɓiɗa yimɓe maɓɓe e gorko cuuɗi maɓɓe, ngam waɗan e ɓeeɗo, ko ɓeeɗo yiɗi. (Wulaani, ɓilaani, meedeeri, ekn.)