Yeeɗo e Yeeɗaaɗo

Ko yeenani e alaa ko ɗum haɗa, faamuɗe nde neɗɗo fuɗɗii laaraade hoore mum e cikka moƴƴo nde wonaa Goɗɗo, ko Ɓeeɓe, o fuɗɗii golleede e ko o ɓadii nder mum fuu.

Ko boni, ko tappo, ko fellere, ngam golle laaral hoore nder hoore, ko boneeji pammbaali ɗii: Fenaneeji (Haalil mawɗo, tinnaade ko Alla, gillaade ko Ɓiɗɗo-Alla), Nanngu hoore (Tinnaade nder Miin ndongal; jaɓde e ngenndi goɗɗi-Miin), Fiyawol (Annduɗo, Ɓeydaare, Tinnaare, tinnaade ko alaa haɗe, teddeenga misstika, neɗɗo mo anndaa yeeso goɗɗo).

Nde nguurɗe e tinnaare haalooje ko ko’eende, nde ko Goɗɗo, nde ko Miin ndongal, ko ko ɓuri haɗde golle nder hoore. Mo tinnaa ko Goɗɗo, hay gooto seertataa e keewɗi bonɗi nder mum. O tinnaa hakkiilo, miijo, welo, cuuɗi, mawnugo, caafuɗe, ekn, ekn, ekn, ko golle ceertuɗe, mo alaa waylitaare, e ngam maaje, o feeñi e yimɓe nde boneeji mum ko ko nguraaki…

Mo jaɓi jannde Ɓeeɓe, o faamu e laaral nde welo fuu, hakkiilo, golle, cuuɗi, ekn, ko Miin goɗɗo, ceertuɗo… Atileet gooto fuu mo laaral hoore nder hoore, o golle e tinnaare nder mum, o ɓeydaade ngam seertaade e boneeji ɗii nder nder mum…

Si goɗɗo e gaskiya e moƴƴere fuɗɗii laarude nder mum, o seertaa e ɗiɗi: Laarɗo e Laarɗaa. Si seertal nduu alaa, ko yeenani nde men ngurɗi teppe yeeso e Laawol heewɗo laawol Anndal-Hoore. No men waawiri laarude hoore men si men nanii ɓakkaatu ngam seerndaare men nder Laarɗo e Laarɗaa?

Si seertal nduu alaa, ko yeenani nde men ngurɗi teppe yeeso e Laawol Anndal-Hoore. Alaa sikkitaare, nde seertal nduu alaa, men nguraa jaɓɗe e golle Miin Ɗuuɗɗo… Mo jaɓi e golle Miin Ɗuuɗɗo, ko jomɓe e ngoondi.

No waawiri waylitaade ngoondi mo anndaa hoore mum? No waawiri anndaade hoore mum mo alaa laarude nder mum? No waawiri neɗɗo laaraade hoore mum si alaa seerndaare nder Laarɗo e Laarɗaa?

Jooni, hay gooto waawaa fuɗɗaade waylitaade gaskiya haa o waawaa wiide: “Welo oo ko Miin dawaaɗi nde aanndi mi tuumna”, “hakkiilo goɗɗo oo ko Miin goɗɗo nde aanndi mi haraani nde aanndi mi fawaa”, “miijo oo nde aanndi mi ɓiiɓi ɓernde am ko Miin nde aanndi mi tuumnaa ngam mbinnda nder boodndi leydi”, ekn, ekn, ekn. Gaskiya, ko haɗi mo alaa seerndaare nder Laarɗo e Laarɗaa.

Mo jaɓi golle mum fuu ko golle Miin Goɗɗo, Ɗongal, e Ndongal, o tawii jaɓɗe e boneeji mum fuu, o jogii ɗi e hoore mum, o haɗi ngam maaje waawugo seerndaade ɗi e hakkiilo mum. Yeenani, yimɓe noone alaa waylitaare gaskiya, ko yimɓe nde aanndi ko majjere mawnde.