Ọ̀bẹ̀ Ọdịdị

Ònye ka anyị bụ? Olee ebe anyị si? Olee ebe anyị na-aga? Gịnị mere anyị ji adị ndụ? Gịnị kpatara anyị ji adị ndụ?…

N’enweghị mgbagha, “Anụmanụ Ọgụgụ Isi” ahụ e ji hiere ụzọ kpọọ mmadụ, ọ bụghị naanị na ọ maghị ihe, kamakwa ọ maghịdị na ya amaghị ihe… Ihe kacha njọ bụ ọnọdụ siri ike na nke dị ịtụnanya anyị nọ na ya, anyị amaghị ihe nzuzo nke ọdachi anyị niile ma n’agbanyeghị nke ahụ, anyị kwenyesiri ike na anyị maara ihe niile…

Were “Anụ Na-enye Nwa Ara nke Nwere Uche”, otu onye n’ime ndị ahụ na-etu ọnụ na ha nwere mmetụta ná ndụ, kpọgaa ya n’etiti ọzara Sahara, hapụ ya ebe ahụ site n’ebe dị anya site na Oasis ọ bụla ma site n’ụgbọelu lelee ihe niile na-eme… Ihe omume ga-ekwu maka onwe ha; “Mmadụ Ọgụgụ Isi” n’agbanyeghị na ọ na-etu ọnụ na ya siri ike ma kwenyere na ya bụ ezigbo nwoke, n’eziokwu, ọ na-adị oke ọnụ…

“Anụmanụ Nwere Uche” bụ onye nzuzu otu narị pasent; ọ na-eche ihe kacha mma banyere onwe ya; o kwenyere na ya nwere ike ịrụ ọrụ nke ọma site na Kindergarten, Akwụkwọ ntuziaka nke Urbanity, Primary, Secondary, High School, Mahadum, aha ọma nke nna, wdg, wdg, wdg. N’ụzọ dị mwute, mgbe ọtụtụ akwụkwọ na omume ọma, aha na ego, anyị maara nke ọma na ihe mgbu ọ bụla n’afọ na-ewute anyị na n’eziokwu anyị na-aga n’ihu na-enwe obi ụtọ na obi ebere…

Ọ zuru ezu ịgụ Akụkọ Ihe Mere Eme Ụwa iji mara na anyị bụ otu ndị ajọ omume nke ụbọchị gara aga na kama ịka mma, anyị aghọwo ndị ka njọ… Narị afọ nke iri abụọ a na ihe ngosi ya niile, agha, ịgba akwụna, nwoke idina nwoke n’ụwa niile, mmebi mmekọahụ, ọgwụ ọjọọ, mmanya na-aba n’anya, obi ọjọọ na-egbu egbu, ajọ omume dị oke egwu, ihe jọgburu onwe ya, wdg, wdg, wdg, bụ enyo anyị kwesịrị ile onwe anyị anya; yabụ na ọ nweghị ihe kpatara anyị ga-eji etu ọnụ maka iru ọkwa mmepe dị elu…

Ịche na oge pụtara ọganihu bụ ihe na-adịghị mma, n’ụzọ dị mwute “ndị nzuzu a ma ama” na-aga n’ihu na-ejide “Dogma nke Evolution”… N’ime peeji ojii niile nke “Akụkọ Ihe Mere Eme Ojii” anyị na-ahụ mgbe niile otu obi ọjọọ dị egwu, ebumnuche, agha, wdg. Otú ọ dị, ndị anyị na ha dịkọrọ ndụ “Ndị dị elu” ka kwenyesiri ike na ihe a nke Agha bụ ihe nke abụọ, ihe mberede na-agafe agafe nke na-enweghị ihe jikọrọ ya na “Mmepeanya Ọgbara Ọhụrụ” ha na-ekwukarị.

N’ezie, ihe dị mkpa bụ ụzọ onye ọ bụla si ebi ndụ; ụfọdụ ndị mmadụ ga-aṅụbiga mmanya ókè, ndị ọzọ ga-ezere ya, ndị ahụ ga-akwụwa aka ọtọ na ndị ọzọ a na-adịghị akwụwa aka ọtọ; ihe niile dị ná ndụ… Ìgwè mmadụ bụ ngụkọta nke ndị mmadụ n’otu n’otu; ihe onye ahụ bụ bụ ìgwè mmadụ, ọ bụ Gọọmenti, wdg. Yabụ ìgwè mmadụ bụ ndọtị nke onye ahụ; mgbanwe nke ìgwè mmadụ, nke ndị mmadụ, agaghị ekwe omume ma ọ bụrụ na onye ahụ, ma ọ bụrụ na onye ọ bụla, agbanweeghị…

Ọ dịghị onye nwere ike ịgọnahụ na ọkwa ọha na eze dị iche iche dị; e nwere ndị si n’ụka na n’ụlọ akwụna; nke ahia na nke ubi, wdg, wdg, wdg. Ya mere ọkwa dị iche iche nke Ịbụ dịkwa. Ihe anyị bụ n’ime, ndị mara mma ma ọ bụ ndị obi tara mmiri, ndị nwere mmesapụ aka ma ọ bụ ndị anyaukwu, ndị ime ihe ike ma ọ bụ ndị dị jụụ, ndị dị ọcha ma ọ bụ ndị na-agụsi agụụ ike, na-adọta ọnọdụ dị iche iche nke ndụ…

Onye na-agụsi agụụ ike ga-adọta mgbe niile ihe nkiri, ihe nkiri na ọbụna ọdachi nke agụụ anụ ahụ nke ọ ga-ahụ onwe ya na ya… Onye aṅụrụma ga-adọta ndị aṅụrụma ma hụ onwe ya mgbe niile n’ụlọ mmanya na cantinas, nke ahụ doro anya… Gịnị ka onye na-erigbu mmadụ, onye anyaukwu ga-adọta? Ọtụtụ nsogbu, mkpọrọ, ọdachi ole?

Otú ọ dị, ndị iwe na-ewe, ndị ike gwụrụ ịta ahụhụ, chọrọ ịgbanwe, tụgharịa peeji nke akụkọ ihe mere eme ha… Ndị mmadụ dara ogbenye! Ha chọrọ ịgbanwe ma ha amaghị otú; ha amaghị usoro ahụ; a na-etinye ha n’okporo ụzọ mechiri emechi… Ihe mere ha ụnyaahụ na-eme ha taa ma ga-eme ha echi; ha na-emeghachi otu ihe ahụ mgbe niile ma ha amụtaghị ihe mmụta nke ndụ ọbụna site na egbe.

Ihe niile na-emeghachi onwe ha ná ndụ ha; ha na-ekwu otu ihe ahụ, na-eme otu ihe ahụ, na-akwa otu ihe ahụ ákwá… Nmeghachi omume a na-agwụ ike nke ihe nkiri, ihe nkiri na ọdachi, ga-aga n’ihu ma ọ bụrụhaala na anyị na-ebu n’ime anyị ihe ndị na-adịghị mma nke Iwe, Anyaụkwụ, Agụụ anụ ahụ, Ekoro, Mpako, Umengwụrị, Afọ ojuju, wdg, wdg, wdg.

Gịnị bụ ọkwa omume anyị?, ma ọ bụ kama ịbụ: Gịnị bụ Ọkwa nke Ịbụ anyị? Ọ bụrụhaala na Ọkwa nke Ịbụ agbanweghị kpamkpam, nmeghachi nke nhụjuanya anyị niile, ihe nkiri, ọdachi na ọdachi ga-aga n’ihu… Ihe niile, ọnọdụ niile, nke na-eme n’èzí anyị, na ogbo nke ụwa a, bụ naanị ihe ngosipụta nke ihe anyị na-ebu n’ime.

Site n’ezi ihe kpatara anyị nwere ike iji nkwanye ùgwù kwuo na “ihe dị n’èzí bụ ihe ngosipụta nke ihe dị n’ime”. Mgbe mmadụ gbanwere n’ime ma mgbanwe ahụ dị ukwuu, ihe dị n’èzí, ọnọdụ, ndụ, na-agbanwekwa.

Anọ m na-ele otu ìgwè mmadụ anya n’oge a (Afọ 1974), ndị wakporo ala ndị ọzọ. N’ebe a na Mexico, ndị dị otú ahụ na-enweta aha na-adọrọ mmasị nke “PARACAIDISTAS”. Ha bụ ndị agbata obi nke Campestre Churubusco, ha dị nnọọ nso n’ụlọ m, nke a bụ ihe mere m ji nwee ike ịmụ ha nso nso…

Ịbụ ogbenye enweghị ike ịbụ mpụ, mana ihe siri ike adịghị na nke ahụ, kama ọ dị na Ọkwa nke Ịbụ ha… Kwa ụbọchị, ha na-alụ ọgụ n’etiti ibe ha, na-aṅụbiga mmanya ókè, na-akparị ibe ha, na-aghọ ndị na-egbu ndị ha na ha na-enweghị obi ụtọ, n’ezie ha na-ebi n’ụlọ mkpọrọ ndị jọgburu onwe ha n’ime nke ịhụnanya kama ịbụ ịkpọasị…

Ọtụtụ mgbe, echewo m na ọ bụrụ na onye ọ bụla n’ime ndị ahụ ewepụ ịkpọasị, iwe, agụụ anụ ahụ, ịṅụbiga mmanya ókè, okwu ọjọọ, obi ọjọọ, ịchọ ọdịmma onwe onye nanị, nkwutọ, ekoro, ịhụ onwe onye n’anya, mpako, wdg, wdg, wdg, n’ime onwe ya, ọ ga-amasị ndị ọzọ, ọ ga-eso ndị tozuru oke, ndị ime mmụọ, site na Iwu dị mfe nke Mmekọrịta Uche; mmekọrịta ọhụrụ ndị a ga-abụ ihe kpatara mgbanwe akụ na ụba na mmekọrịta ọha na eze…

Nke ahụ ga-abụ usoro nke ga-eme ka onye ahụ, hapụ “ụlọ ahịa”, “ụlọ mposi” jọgburu onwe ya… Ya mere, ọ bụrụ na anyị chọrọ n’ezie mgbanwe dị ukwuu, ihe mbụ anyị ga-aghọta bụ na onye ọ bụla n’ime anyị (ma ọ bụ ọcha ma ọ bụ oji, odo odo ma ọ bụ ọla kọpa, onye na-amaghị ihe ma ọ bụ onye a ma ama, wdg), nọ na otu “Ọkwa nke Ịbụ”.

Gịnị bụ Ọkwa nke Ịbụ anyị? Ị tụlewo nke ahụ mbụ? Ọ gaghị ekwe omume ịga n’ọkwa ọzọ ma ọ bụrụ na anyị amaghị ọnọdụ anyị nọ na ya.