Ddu ɣer ugbur

Taftirt Tilellit

Aṭas n yinelmaden seg akk tmura n ddunit, yal ass, ttṛuḥun ɣer uɣerbaz d tesdawit bla ma fehmen, s wudem awtumatik, s wudem ibanen fell-asen, ur ẓran acimi, wala ɣef wayen.

Tteḥettimen-d ɣef yinelmaden ad ɣren Tusnakt, Takrura, Tasniremt, Tarakalt, atg.

Ixemmem n yinelmaden yal ass yettaṭṭaf isallen, maca deg tudert-nsen ur tteḥbis ara yiwen n lweqt ad xemmemen ɣef wayen yeɛnan isallen-nni, ɣef yiswi n isallen-nni. Acuɣer i nettezdiɣ s isallen-nni? I wacu i nettezdiɣ s isallen-nni?

Inelmaden ttidiren tudert taɣerfant, ẓran kan ilaq ad ddmen isallen ifennanen, ad ten-ḥerzen deg umekti ur neṭṭif ara, d ayen kan.

Ur d-itteffeɣ ara ɣef yinelmaden ad xemmemen ɣef wayen yellan d aselmed-a, ttidiren ɣer uɣerbaz, ɣer tesnawit neɣ ɣer tesdawit acku imawlan-nsen i ten-yuzen, d ayen kan.

Wala ɣef yinelmaden, wala ɣef yiselmaden d tiselmadin ur d-itteffeɣ ara ad steqsiyen iman-nsen: Acuɣer lliɣ dagi? ɣer wacu d-usiɣ dagi? D acu tidet d sebba yeffren i yi-d-yewwin ɣer da?

Iselmaden, tiselmadin, inelmaden d yinelmaden n tullas, ttidiren s tmusni yeṭṭsen, ttilin am iɣerfan, ttidiren ɣer uɣerbaz, ɣer tesnawit d tesdawit bla ma fehmen, s wudem ibanen fell-asen, ur ẓran tidet ɣef wayen yeɛnan acimi, neɣ ɣef wayen yeɛnan ɣef wacu.

Ilaq ad neḥbes a nili d iɣerfan, ad nesekker tmusni, ad nexdem iman-nneɣ d acu yiɣen d imenɣi-agi yeǧheden i tɛeddi n yimtiḥanen, i leqraya, i tudert deg umkan iwakken ad nɣer yal ass ad nɛeddi aseggas, ad nḍerru s lxuf, tmuɣli, asugur, ad nexdem ddawra, ad nennaɣ d imdukkal n uɣerbaz, atg., atg., atg.

Iselmaden d tiselmadin ilaq ad uɣalen ugar ɣer tmusni iwakken ad ɛiwnen seg uɣerbaz, tesnawit neɣ tesdawit, ad ɛiwnen inelmaden ad sekkren tmusni.

D țwaɛyeb ad nwali aṭas n iɣerfan yeqqimen ɣef isebdaden n uɣerbaz, tesnawit d tesdawit, ttḍerrun s isallen i glaq ad ḥerzen deg umekti, bla ma ẓran acimi wala ɣef wayen.

Ilmeẓyen țḥebbiṛen kan ɣef tɛeddi n useggas; qqaṛen-asen-d ilaq ad heggin i tudert, i wakken ad afen axeddim, atg. U ɣranin, xedmen-d agim n timeṛṛugiyin deg uxemmem-nsen ɣef wayen ara yilin deg uzekka, bla ma ɛeqlen ass-a, bla ma ẓran tidet d acu sebba i glaq ad ɣren tasniremt, takrura, tusnakt tudert, tusnakt, tarrayalt, tarakalt, atg.

Tullas n tura ttnadin ad sɛunt tazmert i wakken ad afen argaz yelhan, neɣ i wakken ad afen axeddim, ad ilint theggant i lmerta ma yeǧǧ-itent urgaz-is, neɣ ad qqimen d tujjaltin. Ala timeṛṛugiyin deg uxemmem acku tidet ur ẓrint acu ara yilin uzekka-nsent, wala melmi ara mmten.

Tudert deg uɣerbaz tuder, tesxuḍ, teban fell-aɣ, arrac nekkren ad ɣren kra n leḥwayeǧ deg tudert ur ɛiwnen ara.

Ass-a ayen i yesɛan azal deg uɣerbaz d tɛeddi n useggas, d ayen kan.

Deg zman yezrin, llan kra n leḥwayeǧ n lḥerma deg tɛeddi n useggas. Tura ulac LḤERMA-yagi. Imawlan n twacult zemren ad tɛeddin leɣlaḍ s tuffra ɣef uselmad neɣ taselmadt, ilmeẓyi neɣ telmeẓyit ma yella d ASELMAD AY XESSEN, ad ɛeddin aseggas TULAT-NNI.

Tiqcicin n uɣerbaz ttnadin ad xedmen taɛeqqayt i uselmad iwakken ad ɛeddin aseggas, dɣa ttilint tikta yesɛan azal, ɣas ma ur fehment ara “J” deg wayen i asen-isselmad uselmad, ad ffɣent akken yelha deg YIMTIḤANEN, ad ɛeddin aseggas.

Llan ilmeẓyen d telmeẓyin yesɛan ttɛeqqal i tɛeddi n useggas. Ayagi d amatar ɣef tɛeqqayt deg waṭas n tikta.

Yiwen ilmeẓyi iɛeddan s laɛnaya yiwen n yimtiḥan (kra n yimtiḥan yeqquran), ur d-ibeggin ara yesɛa tmusni tusridt ɣef tarrayt i deg yețweḥsab.

Anelmad yetɛawad am aẓu, am telɣu neɣ am papagayu s wudem aɣerfan tarrayt i yeɣra i deg yețweḥsab. Ayagi mačči d tili s YIMAN-IS ɣef tarrayt-nni, d amekti d tɛawed am iẓuwen neɣ telɣu wayen i neɣra d ayen kan.

Tɛeddi n yimtiḥanen, tɛeddi n useggas, ur d-tesskan ara ILLI-K D ASELMAD AY YESƐAN TTƐEQQAL. Deg tudert n tidet neɛqel wid yesɛan ttɛeqqal maca deg uɣerbaz ur d-ffɣen ara yelhan deg yimtiḥanen. Nessen wid yuran s laɛnaya d wid yexdem Tusnakt yeqquran maca deg uɣerbaz llan d iselmaden ay xessan d ur ɛeddin ara yelhan deg tutlayt d Tusnakt.

Nessen amatar ɣef uselmad ay ixessan deg TASEKNA, ar mi yeɛteb aṭas yessufeɣ-d yelha deg yimtiḥanen n TASEKNA. Ass-a uselmad-nni d ameɣnas n umahil yesɛan azal ɣef TASEKNA.

Tɛeddi n useggas ur d-tesskan ara ẓerṛur d aseɛqil. Llan wid ur yeɛddi ara aseggas maca llan d iseɛqilen.

Illa ayen yesɛan azal ugar n tɛeddi n useggas, illa ayen yesɛan azal ugar n leqraya n kra n tarrayin, d tili s tidet d tmusni TUSRIDT n wayen yelhan, d tarrayin-nni yettwaɣran.

Iselmaden d tiselmadin ilaq ad jerrben ad ɛiwnen inelmaden ad sekkren tmusni; ayen akk jerrben iselmaden d tiselmadin ilaq ad yili ɣer tmusni n yinelmaden. D AGLAL ad ilin inelmaden sekkren s IMAN-NSEN tarrayin-nni yettɣaran.

Ad nɣer s umeqtar, ad nɣer am iẓuwen, d ASERHU deg tikta kamlitin.

Inelmaden ttwaḥettmen ad ɣren tarrayin iǧehden ad tent-ḥerzen deg umekti-nsen i wakken ad “ƐEDDIN ASEGGAS” dɣa deg tudert tarrayin-nni ur ɛiwnent ara ugar tenttuent acku amekti ur neṭṭif ara.

Ilmeẓyen ttnadin ad afen axeddim ad ɛicen tudert-nsen dɣa ma sɛan azhar ad afen axeddim-nni, ma uɣalen d aseɣẓan, udaǧ, atg., ayen kan i ttelfen d tɛawed n tamaziɣt i d-yezzin, zzwaǧen, țɛezzaben, sɛan arrac dɣa mmten bla ma sekkren tmusni, mmten bla ma sɛan tmusni n tudert-nsen. D ayen kan.

Tiqcicin țțaɣent, xeddment axxam-nsent, sɛant arrac, țnaɣent d tilawin, d urgaz, d arrac, țferraqent ɣef urgaz dɣa uɣalent zzwaǧent, uɣalent d tiǧǧal, qqimen d timɣarin, atg., dɣa mmten mi ɛacent ṭṭsent, ttidirent bla tmusni, ttɛawadent am zik DRAMA IJEṚṚEN ay yellan.

UR ḤWAN ARA ISELMADEN d TISELMADIN n uɣerbaz ad ɣerbent ɣef wayen yelhan akken aɣerfan d wudem n wemdan. D aglal ad sekkren iselmaden n uɣerbaz iwakken ad sekkren inelmaden.

Ulac deg wayen ad neččar aqeṛṛuy-nneɣ s tasarin d waṭas n tasarin, ad nessedfu Dante, Homero, Virgilio, atg., ma nella nṭes deg tmusni ma ulac-it yella tusridt, yelhan d kamlitin ɣef yiman-nneɣ, ɣef tarrayin i netɣara, ɣef tudert.

D acu teɛna aselmed ma ur nɣerben ara d wid id-ixelqen, sɛan tmusni, d wid yesɛan ttɛeqqal s tidet?

Aselmed n tidet ur yettḍerrun ara deg ssnen ad ɣren d ad arun. Yiwen yeqquran, yiwen ukyis yezmer ad yessen ad yaɣer d ad yaru. Ilaq a nili D ISEƐQILEN, TTƐEQQAL yettsekkir deg-neɣ mi tsekker TMUSNI.

Aɣerfan yesɛa tẓa wamɣun d seba deg meyya n SUBCONSCIENCIA d tlata deg meyya n TMUSNI. Ilaq a nesekker TMUSNI, ilaqa a nerr SUBCONSCIENTE d CONSCIENTE. Ilaq a nesɛu agim deg meyya n tmusni.

Amdan ur yettargu ara kan mi ad ṭṭes wemdan-is n lǧesd, meɛna yettargu daɣen mi ulac-it ad yeṭṭes wemdan-is n lǧesd, mi yella d aɣezfan.

Ilaq a neḥbes nargag, ilaq a nesekker tmusni dɣa aɣaras-nni n usekker ilaq ad yebdu seg uxxam d seg uɣerbaz.

Aɣaras n iselmaden ilaq ad yili ɣer TMUSNI n inelmaden ur yettḍerrun ara deg umekti kan.

Inelmaden ilaq ad lemden ad xemmemen s IMAN-NSEN ur tɛawadent ara kan am iẓuwen neɣ telɣu tasarin n wiyaḍ.

Iselmaden ilaq ad nnaɣen i wakken ad ttfuɣen lxuf ɣef yinelmaden.

Iselmaden ilaq ad ttfuɣen ɣef yinelmaden tazmert n ad ḥerzen d ad rkun s ṣṣeḥ tasarin akk yettɣaran.

D awezɣi ad ttnadin ad qeblen s wudem DOGMÁTICA tasarin akk yettuselmaden deg uɣerbaz, tesnawit neɣ tesdawit.

Ilaq ad ǧǧen yinelmaden lxuf iwakken ad lemden ad xemmemen s IMAN-NSEN. D aglal ad ǧǧen yinelmaden lxuf iwakken ad zemren ad rkun tasarin i yettɣaran.

Lxuf d yiwen seg iɣerruba i ttɛeqqal. Anelmad yesɛan lxuf UR IJEBBED ARA ad yerku d yettqebbel am taɣawsa n LÎMAN ARMEGGAG, ayen akk ara qqaren imeɣnasen yemgerraden.

Ulac deg wayen ad heddren iselmaden ɣef ccwal ma llan yiman-nsen ḍerrun s lxuf. Iselmaden ilaq ad ilin ǧǧan lxuf. Iselmaden ḍerrun s urayi, i wayen ara qqaren atg., UR ZEMREN ARA AD ILIN D ISEƐQILEN S TIDET.

Asirem n tidet n uselmed ilaq ad yili d ad yefru s lxuf ad yesekker tmusni.

D acu yeɛnan tɛeddi n yimtiḥanen ma neqqim nedderru s lxuf, ttidirent bla tmusni?

Iselmaden sɛan-d lḥeqq ad ɛiwnen yinelmaden seg isebdaden n uɣerbaz iwakken ad ɛiwnen deg tudert, maca mi yella lxuf ulac win yezmer ad yɛiwen deg tudert.

Amdan yeččuren s lxuf ur yezmir ara ad yerku ɣef ray n wiyaḍ. Amdan yeččuren s lxuf ur yezmir ara ad yesɛu talɣut tazzayrit.

D amedya n uselmad akk, ttidirent d ɛiwna i yal yiwen deg yinelmaden n uɣerbaz-is ad ilin ǧǧan akk lxuf, iwakken ad zemren ad xedmen s wudem asurfan bla ma qqaren-asen-d, ma yefkan-asen-d lameṛ.

D aglal ad ǧǧen inelmaden lxuf iwakken ad zemren ad sɛun talɣut tazzayrit, tafrawant d wid ixelqen.

Mi inelmaden s talɣut n IMAN-NSEN, tafrawant ɣef udem ad zemren ad rkun ad huzzun s tizzayrit tasarin-nni i tettɣaran, ad ǧǧen dɣa ad ilin d imeɣnasen iɣerfan, ibanen fell-asen d ukyis.

D aglal ad tili talɣut tazzayrit iwakken ad tffeɣ ttɛeqqal i d-ixelqen deg yinelmaden d yinelmaden.

Ilaq ad tefke tazmert i TIBEĞĞENIN I D-IXELQEN s wurfan bla leḥkem seg udem akk, ɣer yinelmaden d yinelmaden iwakken ad zemren ad ilin sɛan tmusni ɣef wayen yettɣaran.

Tazmert tafrayant i d-ixelqen tezemmer ad tban kan mi ulac-it yella lxuf i urayi, i wayen ara qqaren, i lɛeqqa n uselmad, i lecṛuɛ, atg., atg., atg.

Ixemmem n wemdan yuɣal yeqqur s lxuf d dogmatisme dɣa yuɣal d AGLAL iwakken ad nerr-it s wudem yeǧhedden s talɣut tazzayrit d aǧdid yeffren s lxuf.

Ilaqa a nili sɛan tmusni n tudert-nneɣ u aɣaras-a n usekker ilaq ad yebdu seg isebdaden imezwura n uɣerbaz.

Kraṭ ɣur-neɣ deg uɣerbaz ma neffeɣ deg-s ttidirent bla tmusni, nṭes.

Asken n lxuf d talɣut tazzayrit ad yefk amedya i tikta tasurfant d tafrawant.

S talɣut tazzayrit inelmaden d yinelmaden ilaq ad sɛun lḥeqq deg akk uɣerbazen iwakken ad msawalen deg tejmaɛ tasarin akk i tɣaran.

Akka kan deg tili n ufferseg n lxuf d tlelli ad msawalen, ad rkun, ad XEMMEMEN, ad ḥuzun s ṣṣeḥ ayen yellan netɣara, nezmer ad nili sɛan tmusni n tarrayin-nni ur yettbanen ara d iẓuwen neɣ telɣu yettaɣen ayen it-nejmaɛ deg umekti.