Ũuaji

Kwĩaa nĩ kĩndũ kĩĩthũku mũno na nĩ kwĩsĩĩa mũno kwĩ kĩndũ kĩngĩ o na kĩĩva kĩĩthũku kĩla kĩĩthĩĩwa ĩũlũ wa nthĩ.

Ũkwati mũthũku mũno nĩ kwĩaa mũndũ ũngĩ ta ĩũlũ witũ.

Nĩ kĩndũ kĩtĩĩsyĩa mũno kũmũsũvĩa ũla ũndũaa nyamũ sya mũsyi akazĩa na mbũti yake, ĩndĩ mũndũ ũla ũkwaaa andũ ala angĩ nĩ mũthũku mũno.

Ũndũ wa kwĩaa ti ũndũ ũneene, ũndũ ũsu wa kwĩaa no wĩkwe na kĩĩso kĩla kĩũmĩaa ngoro, kĩĩso kĩla kĩmwĩaa mũndũ ũsu, kĩĩso kĩla kĩyũĩe na ũthũku, kĩĩso kĩla kĩyũĩe na kwenda kwĩaa. Ũndũ ũsu no wĩkwe na kĩndũ kĩla kĩtaĩkĩaa mũndũ ũla ũendete, na kĩndũ kĩla kĩthũku, kana na ũsemu, kana na ndeto ĩla yũmĩaa mũndũ.

Nthĩ yĩyũĩe na andũ ala mathĩĩte kwĩaa asyai moo na mama moo, na kũatĩĩĩa na kũsoongwa nĩ asyai, kana na ndeto syoo, kana na maũndũ moo ala mathũku.

Nthĩ yĩyũĩe na amũme ala mateĩsĩ kwĩaa aka moo na aka ala mateĩsĩ kwĩaa amũme moo.

Nĩ ũndũ ũĩthĩa wa ũĩthũku nthĩnĩ wa nthĩ yĩĩ ĩla tũtũũwaa, mũndũ nũkwataa kĩla wendete mũno.

Mũndũ ndatũũwaa na mũkate ũmwe, ĩndĩ o na maũndũ angĩ ma kĩĩsayanĩ.

Nĩ amũme aingĩ ala mangĩatũũwĩte ĩlaĩ mũno ethĩwa aka moo nĩmamũtĩkĩlĩla.

Nĩ aka aingĩ ala mangĩatũũwĩte ĩlaĩ mũno ethĩwa amũme moo nĩmamũtĩkĩlĩla.

Nĩ asyai aingĩ ala mangĩatũũwĩte ĩlaĩ mũno ethĩwa syana syoo nĩsyamũtĩkĩlĩla.

Ũwau ũla ũtwaaa mũndũ witũ ũla twendete kũthi kĩvũngũnĩ nĩ wĩthĩwa na ndeto ila ikwaaa, kũso kũla kwĩaa, maũndũ ala mataĩkĩaa, na ĩngĩ.

Ũsĩo ũũ wĩthĩĩĩe na ũla wĩthũku wĩyũĩe na andũ ala matonya kwĩaa na mateĩsĩ.

Mavũngũ meyũĩe na andũ ala mathĩĩte kwĩaa, ĩndĩ andũ ala mathũku mũno matonya kwĩaa na mateĩsĩ.

Ũndũ o na ũmwe wa kwĩaa ndũtonya kwĩthĩwa na ũĩkĩo. Kũmũkwataa mũndũ ũngĩ ndũũmĩĩlya mathata o na ĩmwe nthĩnĩ wa thayũ.

Nthĩĩna ndyũũmĩĩĩtye mathata o na ĩmwe. Kũtũma mbaũ na kwĩaa andũ milioni ndyũũmĩĩĩtye kĩndũ o na kĩmwe.

Nthĩĩna nĩ kĩndũ kĩthũku mũno, kĩthũku, kĩtĩĩsyĩa, na kĩnyanyaa. Milioni sya andũ matonya kwĩaa mateĩsĩ, nĩ matonya kũthi nthĩĩnanĩ nĩ kana mamĩthĩthye milioni ĩngĩ sya andũ ala mateĩsĩ.

Mbee waĩthĩwa nĩ kĩndũ kĩlaĩkĩaa nthĩnĩ wa nthĩ, kana kĩthũku nthĩnĩ wa nthĩ ĩno, nĩ ĩtumaa milioni sya andũ mathi nthĩĩnanĩ.

Andũ mate na ũĩ wa kĩndũ o na kĩmwe, nĩmatonya kwĩaa ethĩwa nĩ kwĩthĩwa na maũndũ mathũku nthĩnĩ wa nthĩ ĩno.

Ethĩwa andũ nĩmamũkanĩĩke na nĩmamanyĩsye andũ ala mathomanaa ũndũ kwĩthĩawa na wĩa na nthĩĩna, vate wĩaa nthĩĩna ndũkaaĩthĩwe na andũ, na maũndũ ala mathũku nthĩnĩ wa nthĩ ĩno no matũmĩwe kwa njĩĩa ĩngĩ.

Nthĩĩna nĩtawĩkaa ta kwĩaa mwĩĩlĩ, thayũ wa mĩsyi, ũthũku, mũĩko, mĩĩko, kwenda kwĩaa mwĩĩlĩ, na no ũkethĩwa na wĩa na ũsĩo.

Andũ onthe nthĩĩnanĩ nĩ mandũ, matĩa, na andũ ala me na mĩtaalo nĩ andũ ala mandũ mũno, matĩa mũno.

Mũndũ ũla wĩkwataa o ũmwe nĩ mũndũ mũthũku nũndũ atĩĩe thayũ.

Mũndũ ũla wĩkaa ũndũ mũlũmu nĩ mũndũ wĩkwataa o ũmwe ũla wĩkaa ũndũ ũsu nũndũ wa kwĩaa.

Ũla ũndũ mũthũku nĩ ta ũla ũndũ mũlũmu mũno.

Ethĩwa nĩtũkwonela ũndũ ũla wa mũsikalĩ ĩla waĩ nthĩĩnanĩ, mĩkalĩle yake, kũso kwake, ndeto syake, mĩendeeo yake kũthi nthĩĩnanĩ, no tũmanye kwĩthĩwa kwake nĩ mũndũ.

Aĩtia na amanyĩsya a sukulu, koleji, na yunivasĩtĩ, nĩmeĩĩkĩĩa kũmanyĩsya asyentĩ woo ũwʼo ĩũlũ wa nthĩĩna. Nĩmeĩĩkĩĩa kũmanyĩsya asyentĩ woo kũelewa ũwʼo.

Ethĩwa andũ nĩmamanyĩĩthye ũwʼo wa nthĩĩna, ethĩwa aĩtia na amanyĩsya nĩmamanyĩsya asyentĩ woo, vate wĩaa mũndũ ndakaatĩkĩlĩlwa kũthi kwĩawa.

Manyĩsyo ma mũsingĩ nĩmamũkĩaa kũtũmwa ĩvinda yĩĩ sukulu syonthe, koleji, na yunivasĩtĩ, nũndũ nĩ vandũ va sukulu kũtũmĩwa nĩ kana kũthĩĩwe na ũmĩĩlĩ.

Nĩ ũndũ wa vĩvĩ ĩvinda yĩĩ kĩwʼũ kyonthe kĩelewe ũthũku na nthĩĩna.

Sukulunĩ, kolejinĩ, yunivasĩtinĩ, nĩkũmanyaa ũndũ wa ũĩthũku na nthĩĩna nthĩnĩ wa maũndũ moonthe.

Kĩwʼũ kĩĩthĩĩĩa kĩelewe atĩ andũ ala akũũ me na mawoni mathũku meũkwatĩĩĩa ĩvinda yonthe nĩkũtwʼaa atĩĩkĩ nĩ maũndũ mathũku.

Atĩĩkĩ ndmatĩkĩlĩlwa kũtĩkĩlĩlwa nĩ ndeto sya kũtũmĩwa nthĩĩnanĩ, kana nĩ mawoni ma andũ akũũ, nũndũ ũndũ ũmwe wĩtĩkĩlaa mawoni angĩ na mawoni matonya kwĩthĩwa matatwʼaa.

Andũ akũũ me na milioni sya mawoni ma kũtũmĩwa nthĩĩnanĩ na kũtwʼaa atĩĩkĩ nĩ maũndũ mathũku.

Kĩla kĩĩthĩawa nĩ kĩla kĩmanyĩaa ũwʼo ĩũlũ wa nthĩĩna ĩndĩ nĩkũeka kwĩka ũu nĩ kũelewa nthĩĩna.

Tũtiĩthĩĩĩaa na mawoni kana ũthuthya, tũkwenda kũmanya ũwʼo ĩũlũ wa nthĩĩna na kwĩka ũu no tũelewe.

Nĩ taĩĩkĩaa kũmanya ũwʼo wa kũlea kwĩaa, ethĩwa nĩtũtaĩĩsĩ kũmanyĩsya.

Manyĩsyo maingĩ no matũtetheesye kũmanya ũwʼo ĩũlũ wa nthĩĩna.

Aĩtia na amanyĩsya nĩmeĩĩkĩĩa kũnenga asyentĩ woo ũmanyĩsyo. Aĩtia nĩmeĩĩkĩĩa kũmanyĩsya asyentĩ moo kũtũmĩa ngoo, kũelewa ũwʼo.

Kĩwʼũ kĩĩ kĩthĩĩĩe na kĩla kĩthũku kĩthĩĩĩaa kĩendeesya kwĩaa. Ũndũ ũũ wa kwĩaa na kwĩaa nĩ wĩa wa kĩwʼũ kĩla kĩthũku.

Kũtĩĩĩa ĩlaĩvĩshĩnĩ na sũvĩanĩ, andũ ala mekĩaa mawĩa ala mathũku methĩĩaa mekĩaa mawoni moo ma kwenda kwĩaa.

Tũĩtavĩndya twa kĩwʼũ kĩĩthĩĩa nĩtũmũkĩaa kwĩaa, mbaũ, mawĩa mathũku, na ĩngĩ.

Vate wĩa no twĩthĩwe na ĩlaĩvĩshĩnĩ na tũkaelewa ndeto sya kũmena, mbaũ, ũthũku.

Sevementĩ ya nthĩ yĩthĩawa yĩkaa ĩũlũ wa kũĩĩsya mwĩao.

Ngoi sya tũĩtavĩndya nĩsyĩtwʼawa nĩ andũ ala mekĩaa mawĩa mathũku, nĩ njĩĩa ya kwĩaa.

Ĩvinda yĩĩ mawoni ma kwĩaa nĩmathĩĩĩĩwa na ĩvinda yĩĩ nĩmaĩkĩĩwe na sũvĩanĩ na kũtũmĩwa nĩ andũ moonthe.

Andũ ala memũkĩaa nĩmatweĩĩwe kwĩaa na nĩmatonya kwĩaa nũndũ wa kwendeesya, nĩmeethĩaa mekĩa andũ angĩ mamũkwʼa. Ũu nĩwʼo mamanyĩĩte ĩlaĩvĩshĩninĩ ya mũsyĩ, sũvĩaninĩ, mĩĩkonĩ, mĩvanganĩ.

Mawĩa mathũku mathĩĩĩĩwa na sevementĩ ndĩkaa kĩndũ o na kĩmwe kũũngama kwenda kwĩaa.

Nĩwʼo aĩtia na amanyĩsya a sukulu, koleji, na yunivasĩtĩ, meĩĩkĩĩa kwĩka ndeto na ũĩkĩe.

Nĩ vĩvĩ atĩ aĩtia na amanyĩsya a sukulu, koleji, na yunivasĩtĩ, meĩthĩwa mekĩa ndeto na mekeĩsĩ sevementĩ ya nthĩ yonthe kũvĩngaa sũvĩa.

Kwĩaa kũendeeaa na kũtwʼaa atĩĩkĩ nĩkwatewa.

Rĩĩdio, sũvĩa, ĩlaĩvĩshĩnĩ, mĩvanga ya kwĩaa, nĩsyĩthĩawa syĩkaa mawĩa mathũku ma kwĩaa, nĩsyĩkaa ngoi syĩthĩwe syĩkwenda kwĩaa.

Nũndũ wa kwĩaa maũndũ ala ma ngoi syĩthĩwe syĩkwenda kwĩaa nĩsyaĩkĩĩwe na mwĩao na ĩvinda yĩĩ nĩmatewa kwĩaa na kũkwata.

Aĩtia na amanyĩsya ala me amanyĩsya ma andũ nĩmeĩĩkĩĩa kũlĩĩĩa kĩwʼũ kĩĩthĩĩa na kwĩsĩa sevementĩ sya nthĩ yonthe kũlea kuĩĩkĩĩa kũona kwĩaa, mawĩa mathũku na kũlinda kwĩaa kũteeka.

Kũlĩĩĩa kwa aĩtia na amanyĩsya nĩkwendeeaa kũthi kũkĩĩa.

Ũla ũndũ wa kũkĩĩa nĩ ũndũ mũthũku mũno. Ũla ũndũ wa kũkĩĩa nĩ wendeesya kwĩsĩa na nĩ kwĩaa nũndũ wa kũneena andũ.

Ũla ũndũ wa mboksa nĩ ũndũ mũthũku mũno wa kwĩaa, nthĩnĩ wa kwĩaa ũndũ ũsu nĩwĩkaa maũndũ ala mathũku nũndũ wa kũneena andũ.

Syũsyĩ syĩĩ sya kũkĩa syĩthĩawa syĩthũku nthĩnĩ wa kĩwʼũ na syĩkaa ngoi syĩthĩwe nthĩnĩ wa njĩĩa ya kwĩaa. Ethĩwa twendeesya kũlĩĩĩa ũmĩĩlĩ wa nthĩ, nĩtũmũkĩaa kwambĩĩa kũlĩĩĩa syũsyĩ sya kũkĩa.

Rĩla ngoi ya mũndũ yĩthĩawa yĩ na maũndũ ma kũthĩthya vate wĩa nĩ nthĩĩna.

Nthĩnĩ wa ngoi ya mũndũ kwĩthĩawa na maũndũ ala mekĩaa nthĩĩna, maũndũ asu nĩ kũmena. Ũthũku, ngoi, wĩa mũthũku, mawoni ma kũtũmĩwa nthĩĩnanĩ nĩ syĩkĩawa nĩ ĩlaĩvĩshĩnĩ, rĩĩdio, sũvĩa, na ĩngĩ.

Kũneena ũmĩĩlĩ, mĩtaalo ya ũmĩĩlĩ nĩthĩĩawa yĩthũku ĩla kwĩthĩawa na andũ ala mekĩaa ngoi nthĩĩnanĩ.

Ĩvinda yĩĩ andũ aingĩ ala mathĩĩte kwĩaa me na mĩtaalo ya ũmĩĩlĩ.