Bai pa kontiúdu

Konprensôn y Menória

Lenbra é tenta guarda na Menti kel ki nu ja odja i obi, kel ki nu ja lé, kel ki otus pessoas fla-nu, kel ki kontise-nu, etc. etc. etc.

Mestri ku mestra kre ki ses alunus guarda na ses memória ses palavras, ses frazis, kel ki sta skrebedu na livros skolaris, kapitulus interu, tarefas ki ta da kabesa, ku tudu ses puntus i vírgulas, etc.

Pasa izami signifika lembra kel ki fla-nu, kel ki nu lé di un manera mekániku, verbaliza memória, repeti sima papagaiu, loru ô kotora, tudu kel ki nu ten guardadu na memória.

É pirsizu ki nova jerason intendi ma repiti sima diskodera Radiokonsola tudu gravasons feitu na memória, ka signifika ma nu konprende diritu. Lenbra ka é konprende, ka ta sirbi pa nada lenbra sen konprende, lenbransa i di pasadu, é un kuza mortu, un kuza ki ja ka ten vida.

É indispensavel, é urjenti i di atualidadi ki tudu alunu di skolas, koléjius i universidadis intendi diritu signifikadu fundu di konprinsion profundu.

KONPRENDE é un kuza imediatu, diretu, un kuza ki nu ta vive ku intensidadi, un kuza ki nu ta sperimenta fundamenti i ki inevitavelmenti ta ben vira verdaderu MOLA íntimu di ason konsienti.

Lenbra, rilembra é un kuza mortu, é di pasadu i dizgrasadamenti ta ben vira ideal, en lema, en ideia, en idealizmu ki nu kre imita mekanikamenti i sigui inkonsientementi.

Na KONPRINSION VERDADERU, na konprinsion profundu, na konprinsion íntimu di fundu so ten preson íntimu di konsiensia, preson konstantinti nasidu di esensia ki nu ten dentu i isu so.

Konprinsion autentiku ta manifesta sima ason spontaniu, natural, sinplis, libri di prosesu diprimenti di skodja; puru sen indezisões di ninhun spésie. KONPRINSION vira en MOLA SEKRETU di ason é formidável, maravilhozu, idifikanti i esensialmenti dignifikanti.

Ason baziadu na lenbransa di kel ki nu lé, di ideal ki nu aspira, di norma, di konduta ki inxina-nu, di speriênsias akumuladu na memória, etc., é kalkuladora, ta dipendi di opson diprimenti, é dualista, ta baziadu na skodja konseitual i so ta kunzi inevitavelmenti pa erru i pa dor.

Kel di akomoda ason pa lenbransa, kel di tenta modifika ason pa ki koinsidi ku lenbransas akumuladu na memória, é un kuza artifisiosu, absurdu sen spontaniedad i ki inevitavelmenti so ta pode kunzi-nu pa erru i pa dor.

Kel di pasa izami, kel di pasa anu, ta faze-l kualker mentekatu ki ten un bon dozi di astúsia i memória.

Konprende matérias ki studa i ki nu ta ben izaminadu, é un kuza mutu diferenti, ka ten nada a ver ku memória, ta pertensi pa verdaderu intelijênsia ki ka debe konfundidu ku intelektualizmu.

Kel pessoas ki kre baza tudu atos di ses vida na ideals, teorias i lenbransas di tudu spésie akumuladu na bodegas di memória, ta anda senpri di konparason en konparason i undi ki izisti konparason izisti tanbe inveja. Kel gentis ta konpara ses pessoas, ses familiaris, ses fidjus ku fidjus di vizinhu, ku pessoas vizinhu. Ta konpara ses kasa, ses móveis, ses ropas, tudu ses kuza, ku kuza di vizinhu ô di vizinhus ô di prósimu. Ta konpara ses ideias, intelijênsia di ses fidjus ku ideias di otus gentis, ku intelijênsia di otus pessoas i ta ben inveja ki ta vira enton na mola sekretu di ason.

Pa dizgrasa di mundu tudu mekanizmu di sosiedadi ta baziadu na inveja i spritu akizitivu. Tudu mundu ta invidia pa tudu mundu. Nu ta invidia ideias, kuzas, pessoas i nu kre akiri dinheru i mas dinheru, novas teorias, novas ideias ki nu ta akumula na memória, novas kuzas pa dizlunbra nos similhanti, etc.

Na KONPRINSION VERDADERU, lejítimu, autentiku, izisti verdaderu amor i ka meru verbalizason di memória.

Kuzas ki ta lenbradu, kel ki ta konfia pa memória, sésdu ta kai na izkésimentu pamodi memória é infiel. Estudantis ta depozita na armazéns di memória, ideals, teorias, testus konplitu ki di nada ka ta sirbi na vida prátiku pamodi fin ta dizaparese di memória sen bandu ninhun.

Gentis ki so ta vive li, ta li mekanikamenti, gentis ki ta gosta di guarda teorias entri bodegas di memória ta distrui menti, ta danifika-l miserávelmenti.

Ami nu ka ta pronunsia kontra verdaderu studu profundu i konsienti baziadu na konprinsion di fundu. Ami so nu ta kondena métodus antigus di pedagojia istoridu. Nu ta kondena tudu sistema mekaniku di studu, tudu memorizason, etc. Lenbransa ta sai sobriadu undi ki izisti verdaderu konprinsion.

Nu prisiza studa, nu prisiza livros úteis, nu prisiza mestri ku mestras di skola, koléjius, universidadis. Nu prisiza GURU, gúias spiritualis, mahatmas, etc. mas é pirsizu konprende en forma integra inxinansas i ka meramenti depozita-s entri bodegas di memória infiel.

Nunka nu ta pode ser verdaderamenti libris enkuantu nu ten mau gostu di sta konpara un ku otu ku lenbransa akumuladu na memória, ku ideal, ku kel ki nu anbiziona txiga ser i nu ka é, etc. etc.

Kandu verdaderamenti nu konprende inxinansas risibidu, nu ka prisiza lenbra-s na memória, nin vira-s en ideals.

Undi ki izisti konparason di kel ki nu é aki i gósi ku kel ki nu kre txiga ser mas tardi, undi ki izisti konparason di nos vida prátiku ku ideal ô mudelu ki nu kre akomoda, ka ta pode izisti verdaderu amor.

Tudu konparason é abominável, tudu konparason ta traze medu, inveja, orgulho, etc. Medu di ka atinji kel ki nu kre, inveja pa progresu alheiu, orgulho pamodi nu ta kre superior ki otus. Kel inportanti na vida prátiku ki nu ta vive, ja nu ser feiu, invejozu, egoista, kudisiosu, etc., é ka prezumi di santus, parti di zeru absolutu, i konprende-nu asim mesmu profundamenti, tal sima nu é i ka sima nu kre txiga ser ô sima nu ta prezumi ser.

É inposível disolve YO, MI MESMU, si nu ka inxina obzerva-nu, dipara pa konprende kel ki rialmenti nu é aki i gósi en forma efetivu i absolutamenti prátiku.

Si rialmenti nu kre konprende nu debe skuta pa nos mestris, mestras, gurus, sacerdótis, preseptoris, gúias spiritualis, etc., etc.

Mininus, i mininas di nova onda perde sensu di respetu, di venerason pa nos pais, mestris, mestras, gúias spiritualis, gurus, mahatmas, etc.

É inposível konprende inxinansas kandu nu ka sabe venera i respeta pa nos pais, mestris, preseptoris ô gúias spiritualis.

Sinplis lenbransa mekaniku di kel ki nu inxina so di memória sen konprinsion di fundu, ta mutua menti i korason i ta injedra inveja, medu, orgulho, etc.

Kandu di verdadi nu sabe skuta en forma konsienti i profundu ta surge dentu di nos un poder maravilhozu, un konprinsion formidável, natural, sinplis, libri di tudu prosesu mekaniku, libri di tudu serebrason, libri di tudu lenbransa.

Si ta diskarega serebru di studanti di enórmi sforsu di memória ki debe rializa, ta ser totalmenti posível inxina strutura di núkli i tabela periódik di ilimentus pa alunus di sigundu inxinu i faze konprende relatividad i os Kuanta pa un bixiler.

Sima nu papia ku alguns profesoris i professoras di skolas sekundarias nu ta konpreende ma ta teroriza ku verdaderu fanatizmu pa véxa pedagojia antigu i istoridu. Kre ki alunus inxina tudu di memória atxa ma ka ta konpreende-l.

As vezes ta aseita ma é midjor konprende ki memoriza mas enton ta insisti ma fórmulas di fízika, kímika, matemátikas, etc. debe grava na memória.

É klaru ma ditu konseitu é falsu pamodi kandu un fórmula di fízika, kímika, matemátikas, etc, é devidamenti konprendidu ka so na nível intelektual, mas tanbe na otus níveis di menti sima eses inkonsienti, subkonsienti, infra-konsienti etc. etc. etc. Ka ta prisiza grava na memória, ta ben forma parti di nos psikis i pode manifesta sima konximentu instintivu imediatu kandu sirumstansas di vida ta exiji-l.

Es konximentu INTEGRU ta ben da-nu un forma di OMNISIENSIA, un modu di manifestason konsienti objetivu.

Konprinsion di fundu i na tudu níveis di menti so é posível midjanti, meditason introspektiva profundu.