Болу Деңгейі

Біз кімбіз? Қайдан келдік? Қайда барамыз? Не үшін өмір сүреміз? Неге өмір сүреміз?…

Сөзсіз, кедей “Интеллектуалды жануар”, қателесіп адам деп аталатын, білмек түгілі, білмейтінін де білмейді… Ең жаманы – біздің басымыздан өтіп жатқан барлық қайғы-қасіреттің сырын білмей, бірақ бәрін білеміз деп сенімді болатын өте қиын және өте оғаш жағдай.

Өзінің ықпалдылығын асыра бағалайтын сол “Рационалды сүтқоректіні”, яғни адамды Сахара шөлінің ортасына алып барыңыз, кез келген оазистен алыс жерге тастап, әуе кемесінен не болып жатқанын бақылаңыз… Оқиғалар өздігінен сөйлейді; “Интеллектуалды гуманоид” қаншалықты күштімін деп мақтанса да және өзін өте еркекпін деп санаса да, түбінде қорқынышты түрде әлсіз болып шығады…

“Рационалды жануар” жүз пайыз ақымақ; өзі туралы ең жақсысын ойлайды; ол балабақша, әдептілік нұсқаулықтары, бастауыш, орта, жоғары мектеп, университет, әкесінің жақсы беделі және т.б., және т.б. арқылы тамаша дами алады деп сенеді. Өкінішке орай, соншама әріп пен жақсы әдеттерден, атақтар мен ақшадан кейін, кез келген асқазанның ауруы бізді қайғыртатынын және біздің түбімізде бақытсыз және бейшара болып қала беретінімізді жақсы білеміз…

Бұрынғы варварлар екенімізді және жақсарудың орнына нашарлап кеткенімізді білу үшін Әлемдік тарихты оқысаңыз жеткілікті… Осы ХХ ғасыр бүкіл кереметтілігімен, соғыстарымен, жезөкшелік, дүниежүзілік содомия, жыныстық азғындау, есірткі, алкоголь, шектен тыс қатыгездік, шектен тыс бұзықтық, құбыжықтық және т.б., және т.б. – бұл біз өзімізге қарауымыз керек айна; сондықтан дамудың жоғары кезеңіне жеттік деп мақтануға ешқандай салмақты себеп жоқ…

Уақыт прогресс деген ой абсурд, өкінішке орай “сауатты надан” “Эволюция догмасына” қамалып қала береді… “Қара тарихтың” барлық қара беттерінде біз әрқашан бірдей қорқынышты қатыгездіктерді, амбицияларды, соғыстарды және т.б. табамыз. Алайда біздің “Супер-өркениетті” замандастарымыз соғыс деген нәрсе олардың соншалықты айғайлаған “Заманауи өркениетіне” ешқандай қатысы жоқ, жанама апат деп сенеді.

Әрбір адамның өмір сүру салты маңызды; кейбір адамдар маскүнем, басқалары тыйымшыл, біреулер адал, ал енді біреулері алаяқ болады; өмірде бәрі бар… Бұқара – жеке адамдардың жиынтығы; жеке адам қандай болса, бұқара, үкімет және т.б. сондай болады. Бұқара – жеке адамның кеңеюі; егер жеке адам, әрбір адам өзгермесе, бұқараның, халықтың өзгеруі мүмкін емес…

Әлеуметтік деңгейлердің әртүрлі екенін ешкім жоққа шығара алмайды; шіркеу мен жезөкше үйдің адамдары бар; сауда мен даланың және т.б., және т.б. Сол сияқты, болмыс деңгейлері де әртүрлі. Іштей кім екеніміз, керемет немесе сараң, жомарт немесе сараң, қатыгез немесе жуас, пәк немесе құмар, өмірдің әртүрлі жағдайларын тартады…

Құмар адам әрқашан азғындық көріністерін, драмаларын, тіпті қайғылы оқиғаларын тартады, оған ол түсіп қалады… Маскүнем маскүнемдерді тартады және әрқашан барлар мен асханаларға түседі, бұл анық… Өсімқор, эгоист нені тартады? Қаншама проблемалар, түрмелер, қайғы-қасіреттер?

Алайда ашуланшақ, зардап шегуден шаршаған адамдар өзгеруді, тарих парағын аударуды қалайды… Бейшара адамдар! Өзгеруді қалайды, бірақ қалай екенін білмейді; процедураны білмейді; олар тұйыққа тіреліп қалған… Кеше болған нәрсе олармен бүгін де болады және ертең де болады; олар әрқашан бір қателіктерді қайталайды және өмірдің сабақтарын тіпті зеңбірекпен атса да үйренбейді.

Барлық нәрсе олардың өмірінде қайталанады; олар бірдей нәрселерді айтады, бірдей нәрселерді жасайды, бірдей нәрселерге наразы болады… Драмалардың, комедиялардың және трагедиялардың осы жалықтыратын қайталануы біздің ішімізде ашу, сараңдық, құмарлық, қызғаныш, тәкаппарлық, жалқаулық, ашкөздік және т.б., және т.б. сияқты жағымсыз элементтерді алып жүргенімізше жалғаса береді.

Біздің моральдық деңгейіміз қандай?, немесе жақсырақ айтқанда: Біздің болмыс деңгейіміз қандай? Болмыс деңгейі түбегейлі өзгермейінше, барлық қайғы-қасіретіміздің, көріністеріміздің, қайғылы жағдайларымыздың және бақытсыздықтарымыздың қайталануы жалғаса береді… Біздің сыртымызда, осы әлем сахнасында болып жатқан барлық нәрсе, барлық жағдайлар біздің ішімізде алып жүрген нәрсенің көрінісі болып табылады.

Біз “сыртқы ішкінің көрінісі” деп салтанатты түрде мәлімдей аламыз. Егер адам іштей өзгерсе және бұл өзгеріс түбегейлі болса, сыртқы, жағдайлар, өмір де өзгереді.

Мен осы уақыт бойы (1974 жыл) біреудің жерін басып алған адамдар тобын бақылап келемін. Мұнда, Мексикада мұндай адамдар “ПАРАШЮТШЫЛАР” деген қызық атауға ие. Олар Campestre Churubusco колониясының көршілері, үйіме өте жақын, сондықтан мен оларды жақыннан зерттей алдым…

Кедей болу ешқашан қылмыс бола алмайды, бірақ мәселе онда емес, олардың болмыс деңгейінде… Олар күн сайын бір-бірімен ұрысады, мас болады, бір-бірін қорлайды, өздерінің бақытсыз жолдастарының қанішерлеріне айналады, шынымен де сүйіспеншіліктің орнына өшпенділік үстемдік ететін лас үйлерде тұрады…

Егер сол адамдардың кез келгені өздерінің ішінен өшпенділікті, ашуды, құмарлықты, маскүнемдікті, жаман сөздерді, қатыгездікті, эгоизмді, өсекшілікті, қызғанышты, өзімшілдікті, тәкаппарлықты және т.б., және т.б. жойса, басқа адамдарға ұнайтынын, психологиялық туыстық заңы бойынша неғұрлым талғампаз, рухани адамдармен байланысатынын көп ойладым; бұл жаңа қарым-қатынастар экономикалық және әлеуметтік өзгеріс үшін түпкілікті болар еді…

Бұл мұндай адамға “автогаражды”, лас “канализацияны” тастауға мүмкіндік беретін жүйе болар еді… Сондықтан, егер біз шынымен түбегейлі өзгерісті қаласақ, ең алдымен әрқайсымыз (ақ немесе қара, сары немесе қоңыр, надан немесе сауатты және т.б.), белгілі бір “Болмыс деңгейінде” екенімізді түсінуіміз керек.

Біздің болмыс деңгейіміз қандай? Сіз бұл туралы бір рет ойландыңыз ба? Өзіміздің қандай күйде екенімізді білмесек, басқа деңгейге өту мүмкін емес.