ला शिस्ती

शाळेचे शिक्षक, महाविद्यालयीन शिक्षक आनी विश्वविद्यालयीन शिक्षक शिस्तीक खूब म्हत्व दितात आनी ह्या अध्यायांत आमी तिचो खोलायेन अभ्यास करपाक जाय. ज्या लोकांनी शाळा, महाविद्यालयां, विद्यालयां हातूंत शिक्षण घेतलें, तांकां शिस्त, नेम, फटकार, राग हांचें म्हत्व खूब बरें तरेन खबर आसा. शिस्त म्हळ्यार प्रतिकारशक्तीची लागवड. शाळा शिक्षकांक प्रतिकारशक्तीची लागवड करपाक खूब आवडटा.

आम्हांक प्रतिकार करपाक, कसल्या तरी हेर वस्तूचेर कांय तरी उबारपाक शिकयतात. आम्हांक मांसाच्या आकर्शणांक प्रतिकार करपाक शिकयतात आनी प्रतिकार करपा खातीर आमी स्वताक मारून प्रायश्चित्त करतात. आळस हाडपी आकर्शणांक, अभ्यास करपाक न्हय, शाळेक वचपाक न्हय, खेळपाक, हांसपाक, शिक्षकांची चेष्टा करपाक, नियमांचें उल्लंघन करपाक, हांकां प्रतिकार करपाक शिकयतात.

शिक्षकांक चुकीचो विचार आसा की शिस्तीच्या माध्यमान शाळांचेर आदर दाखोवपाची गरज, अभ्यास करपाची गरज, शिक्षकां मुखार शांत रावपाची गरज, वर्गमित्रां कडेन बरे तरेन वागपाची गरज समजून घेवंक शकता.

मनशां मदें चुकीचो विचार आसा की जितलो चड प्रतिकार करतले, जितलें चड न्हयकारतले, तितले आमी चड समजदार, स्वतंत्र, परिपूर्ण, जैतवंत जातले. लोकांक कळना की कसले तरी गजालीं आड जितलें चड झुजतले, जितलें चड प्रतिकार करतले, जितलें चड न्हयकारतले, तितली समजणी उणी आसतली.

जर आमी पिणेंच्या दोशां आड झुजतले जाल्यार तें कांय तेंपा खातीर ना जाता, पूण आमी मनाच्या सगळ्या पातळेचेर खोलायेन समजून घेवंक नाशिल्ल्यान, आमी राखण उणी केल्या उपरांत तें परत येतलें आनी वर्साक फावो तितलें पिणें पियेतले. जर आमी व्यभिचाराच्या दोशाक न्हयकारतले जाल्यार, कांय तेंपा खातीर आमी देखाव्यान खूब पवित्र आसतले (तरी लेगीत मनाच्या हेर पातळेचेर भयंकर वासनांध आसतले, जशें कामुक सपनां आनी रातीचें उत्सर्जन दाखोवंक शकता), आनी उपरांत आमी व्यभिचाराच्या खोलायेन समजून घेवंक नाशिल्ल्यान, आमी आमच्या पोरन्या व्यभिचाराच्या मार्गाचेर चड शक्तीन परत येतले.

कितलेशेच लोक हावेसाक न्हयकारतात, ताचे आड झुजतात, कांय नेम पाळोन शिस्त लायतात, पूण हावेसाची पुराय प्रक्रिया खरी समजून घेवंक नाशिल्ल्यान ते मुळांत हावेस न्हयकारपाचो हावेस धरतात.

कितलेशेच लोक रागा आड शिस्त लायतात, ताका प्रतिकार करपाक शिकतात, पूण तो अवचेतन मनाच्या हेर पातळेचेर चालूच उरता, जरी तो आमच्या स्वभावांतल्यान ना जाल्लो दिसलो तरी, राखणेंत थोडीशी चूक जाल्यार अवचेतन मन आम्हांक फसवता आनी मागीर आमी रागाभरीत थंडर आनी लाईटनिंग करतले, जेन्ना आमी कमीत कमी अपेक्षा करतले आनी कदाचित कसल्या तरी कारणा खातीर जें म्हत्वाचें ना.

कितलेशेच लोक मत्सरा आड शिस्त लायतात आनी निमाणें ते पुरायेन ना करपाचेर घट मानतात, पूण तांणी तो समजून घेवंक नाशिल्ल्यान तो परत येता, जेन्ना आमी ताका मारून उडयलो अशें मानतात.

शिस्त नासतना, खऱ्या स्वातंत्र्यांतूच मनांत समजणेची ज्योत पेटता. रचनात्मक स्वातंत्र्य खंयच्याच संरचने भितर अस्तित्वांत येवंक शकना. आमच्या मानसशास्त्रीय दोशांक पुरायेन समजून घेवपा खातीर आम्हांक स्वातंत्र्याची गरज आसा. स्वतंत्र जावपा खातीर आम्हांक तातडीन भिंती मोडपाची आनी स्टीलचे बंधन तोडपाची गरज आसा.

शाळेतल्या आमच्या शिक्षकांनी आनी आमच्या बापाय-मायन जें बरें आनी उपेगी म्हणलें, तें सगळें आमी स्वता अनुभवपाक जाय. फकत याद करप आनी अनुकरण करप पुरे ना. आम्हांक समजून घेवपाची गरज आसा.

शिक्षकांचो सगळो यत्न विद्यार्थ्यांच्या जागृतायेचेर केंद्रित जावंक जाय. तांणी समजणेच्या मार्गार प्रवेश करचो हाचे खातीर तांणी यत्न करपाक जाय. विद्यार्थ्यांक हें वा तें जावंक जाय अशें सांगप पुरे ना, विद्यार्थ्यांनी स्वतंत्र जावपाक शिकपाक जाय, जाच्या योगान ते स्वता सगळ्या मूल्यांचें, सगळ्या गजालींचें परीक्षण, अभ्यास, विश्लेषण करूंक शकतले, ज्या लोकांक फायदेशीर, उपेगी, उदात्त म्हणल्यात, आनी फकत स्वीकारून तांचें अनुकरण करपाक न्हय.

लोकांक स्वता सोदून काडपाक नको, तांचीं मनां बंद, मूर्ख आसतात, मनांक तपास करपाक नको, मनां यांत्रिक आसतात जीं केन्नाच तपास करनात आनी फकत अनुकरण करतात.

विद्यर्थ्यांक आनी विद्यार्थिनींक ल्हानपणा सावन शाळा सोड मेरेन खरी स्वतंत्रता मेळोवप गरजेचें, तातडीचें आनी अत्यावश्यक आसा, जाच्या योगान ते स्वता सोदून काडूं शकतले, तपास करूंक शकतले, समजून घेवंक शकतले आनी निषेध, फटकार आनी शिस्तीच्या निंदनीय भिंतींनी मर्यादित रावचे न्हय.

जर विद्यार्थ्यांक कितें करचें आनी कितें करचें न्हय तें सांगल्यार आनी समजून घेवपाक आनी अनुभव घेवपाक परवानगी दिली ना जाल्यार, तांची बुद्धी खंय आसा? बुद्धीक कितली संधी दिल्या? परीक्षा दिवपाचो, बरे कपडे घालपाचो, खूब इश्ट आसपाचो कितें फायदो जर आमी बुद्धिमान नात जाल्यार?

बुद्धी आमच्या कडेन तेन्नाच येता जेन्ना आमी स्वता तपास करपाक, समजून घेवपाक, फटकारपाच्या भयान आनी शिस्तीच्या फटकारेंतल्यान विश्लेषण करपाक खरे स्वतंत्र आसतात. भियेल्ले, घाबरलेले, भयंकर शिस्तीक वश जाल्ले विद्यार्थी केन्नाच जाणून घेवंक शकनात. ते केन्नाच बुद्धिमान जावंक शकनात.

आजकाल बापाय-मायक आनी शिक्षकांक फकत विद्यार्थ्यांक करिअर करपाची, डॉक्टर, वकील, इंजिनियर, ऑफिसांत काम करपी जावपाची आवड आसा, म्हळ्यार जिवंत ऑटोमॅटां आनी मागीर लग्न जावन भुरग्यांचें मशीन जावचीं आनी बस इतलेंच.

जेन्ना चल्यांक वा चल्यांक कांय नवें करपाची इत्सा जाता, कांय वेगळें करपाची इत्सा जाता, जेन्ना तांकां त्या संरचणेंतल्यान, पूर्वग्रहांतल्यान, कालबाह्य सवयां, शिस्त, कुटुंब वा राश्ट्राच्या परंपरा हातूंतल्यान भायर सरपाची गरज दिसता, तेन्ना बापाय-माय बंदखणीचे बंधन चड घट करतात आनी चल्याक वा चलयेक सांगतात: तें करूं नाकात! आमी तुका तातूंत मदत करपाक तयार ना, त्यो गजालीं मूर्खतायेच्यो आसात, इत्यादी. पुरायपणान चलो वा चली शिस्तीच्या, परंपरांच्या, कालबाह्य चालीरितींच्या, जीर्ण विचारांच्या बंदखणी भितर रीतसर कैद जाता.

बुन्यादी शिक्षण सुटके कडेन सुसंगतताय शिकवता. सुटके नासतना सुसंगतताय म्हळ्यार जुलूम. सुटके नासतना सुसंगतताय म्हळ्यार अराजकता. सुटका आनी सुसंगतताय हुशारकायेन मेळोवन बुनियादी शिक्षणाचो आदार तयार करतात.

विद्यार्थ्यांक स्वता सोदून काडपा खातीर, तपास करपा खातीर, खऱ्या अर्थान स्वता कोण आसात आनी ते जीवनांत कितें करूंक शकतात तें सोदून काडपा खातीर परिपूर्ण स्वतंत्रता मेळोवंक जाय. विद्यार्थी आनी विद्यार्थिनी, सैनिक आनी पोलिस आनी सामान्यपणान ज्या लोकांक कडक शिस्तीक वश जावन जियेवचें पडटा, ते क्रूर, मनीस दुख्खाक असंवेदनशील आनी निर्दय जातात.

शिस्त मनीस संवेदनशीलताय ना करता आनी हें निरीक्षण आनी अनुभवान पुरायेन सिद्ध जालां. इतल्या शिस्ती आनी नियमांमुळे ह्या युगांतल्या लोकांनी पुरायेन संवेदनशीलताय गमावल्या आनी ते क्रूर आनी निर्दय जाल्यात. खऱ्या अर्थान स्वतंत्र जावपा खातीर खूब संवेदनशील आनी मानवतावादी जावपाची गरज आसा.

शाळां, महाविद्यालयां आनी विद्यालयां भितर विद्यार्थ्यांक वर्गांत लक्ष दिवपाक शिकयतात आनी विद्यार्थी फटकार टाळपा खातीर, कान ओडटात, फटकार वा स्केल हातूंतल्यान मार खावपा खातीर लक्ष दितात. पूण दुर्दैवान तांकां जागृत लक्ष खऱ्या अर्थान कितें तें समजून घेवपाक शिकयनात.

शिस्तीन विद्यार्थी लक्ष दिता आनी खूब वेळां निरुपयोगीपणान रचनात्मक ऊर्जा खर्च करता. रचनात्मक ऊर्जा म्हळ्यार सेंद्रिय मशीन तयार करता त्या शक्तीचो सगळ्यांत सूक्ष्म प्रकार. आमी जेवण आनी पियेवन घेतात आनी पचनाच्यो सगळ्यो प्रक्रिया म्हळ्यार मुळांत सूक्ष्म प्रक्रिया आसात जंय स्थूल वस्तूंचें उपेगी वस्तू आनी शक्तींत रूपांतर जाता. रचनात्मक ऊर्जा म्हळ्यार: संस्थेन तयार केल्लो सगळ्यांत सूक्ष्म प्रकारचो पदार्थ आनी शक्ती.

जर आम्हांक जागृत लक्ष कशें दिवप हें खबर आसतलें जाल्यार आमी रचनात्मक ऊर्जा वाटावूं शकतले. दुर्दैवान शिक्षक आपल्या शिष्यांक जागृत लक्ष कितें तें शिकयनात. आमी खंय लक्ष दवरतलें थंय आमी रचनात्मक ऊर्जा खर्च करतात. जर आमी लक्ष वांटून घेतलें, जर आमी वस्तू, व्यक्ती, विचारां कडेन स्वताक जोडले ना जाल्यार आमी ती ऊर्जा वाटावूं शकतले.

जेन्ना आमी स्वताक व्यक्तीं कडेन, वस्तू कडेन, विचारां कडेन जोडटात, तेन्ना आमी स्वताक विसरतात आनी मागीर आमी रचनात्मक ऊर्जा खूब वायट रितीन गमावतात. चेतनताय जागृत करपा खातीर रचनात्मक ऊर्जा वाटावपाची गरज आसा हें जाणून घेवप गरजेचें आसा आनी रचनात्मक ऊर्जा म्हळ्यार जिवंत संभाव्य, चेतनतायेचें वाहन, चेतनताय जागृत करपाचें साधन.

जेन्ना आमी स्वताक विसरनासतना शिकतात, जेन्ना आमी विषय, वस्तू आनी जागे मदें लक्ष वांटून घेवपाक शिकतात, तेन्ना आमी चेतनताय जागृत करपा खातीर रचनात्मक ऊर्जा वाटावतात. चेतनताय जागृत करपा खातीर लक्ष कशें हाताळचें तें शिकप गरजेचें आसा पूण विद्यार्थ्यांक ह्या विशयाचेर कांयच खबर ना कारण तांच्या शिक्षकांनी तांकां तें शिकोवंक ना.

जेन्ना आमी जागृतपणान लक्ष वापरपाक शिकतात, तेन्ना शिस्त अनावश्यक जाता. आपल्या वर्गांक, आपल्या धड्यांक, सुटके कडेन लक्ष दवरपी विद्यार्थ्यांक खंयचेच तरेची शिस्त गरजेची ना.

शिक्षकांनी सुटके आनी सुटकेचें बुद्धीबळाचेर मेळ घालून घेवपाची गरज समजून घेवप गरजेचें आसा आनी हें जागृत लक्षान शक्य आसा. जागृत लक्ष म्हळ्यार जोडणी ना करप. जेन्ना आमी व्यक्तीं कडेन, वस्तू कडेन, विचारां कडेन जोडणी करतात, तेन्ना मोह येता आनी ताचेवरवीं चेतनतायेक न्हिद येता.

जोडणी ना करता लक्ष कशें दवरचें तें जाणून घेवंक जाय. जेन्ना आमी कसले तरी वस्तूचेर वा मनशाचेर लक्ष दितात आनी स्वताक विसरतात, तेन्ना मोह आनी चेतनतायेक न्हिद येता. सिनेमांत काम करप्याचें बारीकसाणेन निरीक्षण करात. तो न्हिदिल्लो आसता, ताका कांयच खबर ना, तो स्वताक विसरता, तो रितो आसता, तो निदिल्लो मनीस दिसता, तो पळयता त्या चित्रपटाचें, चित्रपटाच्या नायकाचें सपन पळयता.

विद्यार्थ्यांनी स्वताक विसरनासतना वर्गांक लक्ष दिवंक जाय, जाच्या योगान चेतनतायेच्या भयंकर निद्रेक ते बळी पडचे न्हय. जेन्ना विद्यार्थी परीक्षा दिता वा शिक्षक सांगता तेन्ना बोर्डाचेर वा फळयेर आसता वा अभ्यास करता वा विसव घेता वा आपल्या वर्गमित्रां वांगडा खेळटा तेन्ना ताणें स्वताक देखाव्याचेर पळोवंक जाय.

तीन भागांनी विभागिल्लें लक्ष: विषय, वस्तू, जाग, म्हळ्यार खरें जागृत लक्ष. जेन्ना आमी व्यक्तीं कडेन, वस्तू कडेन, विचारां कडेन जोडणी करपाची चूक करनात, तेन्ना आमी रचनात्मक ऊर्जा वाटावतात आनी आमच्या भितर चेतनतायेक जागृत करतात.

ज्या कोणाक उच्च जगांत चेतनताय जागृत करपाची आसा, ताणें हांगां आनी आतां जागृत करपाक सुरवात करची. जेन्ना विद्यार्थी व्यक्तीं कडेन, वस्तू कडेन, विचारां कडेन जोडणी करपाची चूक करता, जेन्ना तो स्वताक विसरपाची चूक करता, तेन्ना तो मोहांक आनी निद्रेक बळी पडटा.

शिस्त विद्यार्थ्यांक जागृत लक्ष दिवपाक शिकोवंक शकना. शिस्त म्हळ्यार मना खातीर बंदखण. विद्यार्थ्यांनी शाळेंतल्या बेंचाचेर आसतना जागृत लक्ष हाताळपाक शिकपाक जाय, जाच्या योगान उपरांत वेव्हारीक जीवनांत, शाळेंतल्यान भायर ते स्वताक विसरपाची चूक करचे न्हय.

अपमान करप्या मुखार स्वताक विसरपी मनीस ताचे कडेन जोडणी करता, मोहित जाता, बेशुद्धीच्या निद्रेक बळी पडटा आनी मागीर जखमी करता वा मारता आनी अनिवार्यपणान बंदखणींत वता. जो अपमान करप्या कडल्यान मोहित जावंक दिना, जो ताचे कडेन जोडणी करिना, जो स्वताक विसरना, जो जागृत लक्ष दिवपाक जाणटा, तो अपमान करप्याच्या उतरांक म्हत्व दिवपाक वा जखमी करपाक वा मारपाक अक्षम आसतलो.

मनशां कडेन जीवनांत जाल्यो सगळ्यो चुका स्वताक विसरतात, जोडणी करतात, मोहित जातात आनी निद्रेक बळी पडटात म्हणून घडटात. विद्यार्थ्यांक इतल्यो अर्थहीन शिस्तींनी गुलाम करचे परस चेतनताय जागृत करपाक शिकयलें जाल्यार चड बरें जातलें.