मुक्त उपक्रम

संवसारभरचे लाखो विद्यार्थी दर दिसा स्कुलांक आनी कॉलेजान बिन-समजून, आपशींच, आनी हेतू नासतना वतात, तांकां कळना कित्याक आनी कशाक.

विद्यार्थ्यांक गणित, भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, भुगोल, आनी हेर विशय शिकपाक लायतात.

विद्यार्थ्यांचें मन दर दिसा म्हायती घेता पूण ती म्हायती कित्याक घेतात, ताचो उद्देश कितें, हाचो विचार करपाक कोणूच थांबना. आमी ही म्हायती कित्याक भरतात? कशाक भरतात?

विद्यार्थी खरेंच यांत्रिक जिणे जियेतात आनी तांकां फकत बौध्दिक म्हायती घेवन ती याददाश्तेंत सांबाळची पडटा इतलेंच खबर आसा.

विद्यार्थ्यांक ह्या शिक्षणाविशीं विचार करपाचो विचार लेगीत येना. ते स्कुलांक, कॉलेजींक वतात कारण तांचे आवय-बाप तांकां धाडटात आनी इतलेंच.

विद्यार्थ्यांक वा शिक्षकांक केन्नाच असो प्रस्न पडना: हांव हांगा कित्याक आसां? हांव हांगा कित्याक आयलां? हांगा येवपाचें खरें गुपीत कारण कितें?

शिक्षक, शिक्षिका, विद्यार्थी, आनी विद्यार्थिनी सुप्त मनान जियेतात. ते खऱ्या यंत्रांवरीं वागतात. ते बिन-समजून, आपशींच, आनी कित्याक आनी कशाक वतात तें कळनासतना स्कुलांक आनी कॉलेजींक वतात.

आमी यंत्रांवरीं वागप सोडून दिवंक जाय, जागृत जावंक जाय आनी परीक्षा पास करपाखातीर, शिकपाखातीर, दर दिसा शिकपाखातीर एका विशिश्ट जाग्यार रावपाखातीर, वर्स काडपाखातीर, आनी भंय, दुख्ख, चिंता भोगपाखातीर, खेळ खेळपाखातीर, स्कुलांतल्या इश्टांवांगडा झगडपाखातीर इतलो भयंकर झगडो कितें आसा तें सोदून काडपाक जाय.

शिक्षकांनी चड जागृत जावंक जाय स्कुलांतल्यान आनी कॉलेजींतल्यान विद्यार्थ्यांक जागृत करपाक मदत करची.

शाळा, कॉलेज आनी युनिव्हर्सिटीच्या बेंचेंचेर इतले ऑटोमॅटांक बसून म्हायती घेताना पळोवन दुख्ख जाता, ती म्हायती तांकां कित्याक आनी कशाक सांबाळची पडटा तें कळनासतना.

फकत वर्स पास जावपाची विद्यार्थ्यांक चिंता आसता. तांकां सांगलां कि जीव जियेवपाखातीर, नोकरी मेळोवपाखातीर तयारी करची पडटली आनी ते भविश्याविशीं मनांत हजार कल्पनां तयार करून शिकतात, पूण तांकां खऱ्या अर्थान वर्तमान कळना, भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, जीवशास्त्र, अंकगणित, भूगोल कित्याक शिकपाक जाय तें कळना.

आधुनिक चलयो एक बरो घोव मेळोवपाखातीर शिकतात वा जीव जियेवपाखातीर आनी घोवान सोडल्यार वा विधवे जाल्यार वा कुमारी रावल्यार तयारी आसची म्हणून शिकतात. मनांत फकत कल्पनां कारण तांकां आपलो फुडार कसो आसतलो वा ते किदें वयचेर मर्तले तें खरेंच खबर ना.

शाळेंतली जीण खूब धुक्याची, विसंगत, आनी व्यक्तिनिष्ठ आसता. चलयांक कांय वेळार अशे विशय शिकपाक लायतात जे प्रत्यक्ष जिणेंत उपेगी पडना.

आजकाल स्कुलांत वर्स पास जावप म्हत्वाचें आसा आनी इतलेंच.

पयलीं वर्सां पास जावपाचे नितीक कांय तरी अर्थ आशिल्लो. आतां तशी नीती ना. घरचे लोक गुपचूप शिक्षकांक लाच दिवंक शकतात आनी चलयो वा चले खूब वायट विद्यार्थी आसले तरी वर्स पास जातलेच.

शाळेंतली चलयो वर्स पास जावपाखातीर शिक्षकांक खुशामत करतात आनी ताचो परिणाम खूब बरो येता, जरी तांकां शिक्षकान शिकयिल्लें कांयच कळ्ळें नासले तरी ते परीक्षेंत बरे मार्क मेळोवन वर्स पास जातात.

कांय चले आनी चलयो वर्स पास जावपाक खूब हुशार आसतात. कांय कडेन ही तकनिकेची गजाल आसता.

एका चल्यान (कसल्यो तरी मूर्ख परिक्षेंत) जैत मेळयलें म्हळ्यार तो त्या विशयाचेर खरोखरो जागृत आसा असो अर्थ ना.

विद्यार्थी शिकिल्लो विशय पोपटांवरीं, यांत्रिकपणान रट्टा मारतात आनी परिक्षेंत तोच उलयतात. ताचो अर्थ त्या विशयाचेर स्व-जागृत आसा असो न्हय. ताचो अर्थ फकत याद दवरून पोपटांवरीं उलयतात इतलेंच.

परीक्षा पास जावप, वर्स पास जावप म्हळ्यार खूब हुशार आसप न्हय. आमी प्रत्यक्ष जिणेंत अशे खूब हुशार लोक पळयल्यात जे शाळेंत परिक्षेंत केन्नाच बरे नासले. आमी अशे खूब बरोवपी आनी गणितज्ञ पळयल्यात जे शाळेंत खूब वायट विद्यार्थी आशिल्ले आनी व्याकरण आनी गणिताचे परिक्षेंत केन्नाच पास जावंक शकले ना.

आमी एका विद्यार्थ्याचें उदाहरण जाणटात जो शरीररचनाशास्त्रांत खूब वायट आशिल्लो आनी खूब कश्टां उपरांत शरीररचनाशास्त्राचे परिक्षेंत पास जालो. आयज तो विद्यार्थी शरीररचनाशास्त्राचेर बरोवपाचो लेखक आसा.

वर्स पास जावप म्हळ्यार हुशार आसप गरजेचें ना. अशे लोक आसात जे केन्नाच वर्स पास जावंक शकले नात पूण ते खूब हुशार आसात.

वर्स पास जावपापरसय कांयतरी म्हत्वाचें आसा, विशिश्ट विशय शिकपापरसय कांयतरी म्हत्वाचें आसा, आनी तें म्हळ्यार आमी शिकतात त्या विशयांचेर पुरायपणान, उजवाडान भरिल्लें आनी निवळ जागृत आसप.

शिक्षकांनी विद्यार्थ्यांक जागृत करपाक मदत करपाक खूब कश्ट घेवंक जाय. शिक्षकांनी विद्यार्थ्यांचे जागृतेचेर लक्ष केंद्रीत करपाक जाय. विद्यार्थ्यांनी शिकतात त्या विशयांचेर स्व-जागृत जावप खूब गरजेचें आसा.

याद दवरून शिकप म्हळ्यार मूर्ख आसप.

विद्यार्थ्यांक कठीण विशय शिकपाक आनी “वर्स पास” जावपाखातीर ते याददाश्तेंत सांबाळपाक लायतात आनी उपरांत प्रत्यक्ष जिणेंत ते विशय फकत निरुपयोगी थारनात तर ते विसरून वतात कारण याददाश्त विस्वासघाती आसता.

नोकरी मेळोवपाखातीर आनी जीव जियेवपाखातीर चले शिकतात आनी उपरांत तांकां ती नोकरी मेळ्ळी जाल्यार, ते वेवसायीक, दोतोर, वकील जाल्यार ते सदांचें तेच जिणें जियेतात, लग्न जातात, कश्ट भोगतात, भुरगीं जातात आनी जागृत न जावन मरतात, तांकां स्वताचे जिणेची जाणीव नासतना मरतात. इतलेंच.

चलयो लग्न जातात, घर चलोवन व्हरतात, भुरगीं जातात, शेजारच्या लोकांकडेन, घोवांकडेन, भुरग्यांकडेन झगडटात, घटस्फोट घेतात आनी परत लग्न जातात, विधवे जातात, वयस्का जातात आनी निमाणें सुप्त मनान, बिन-समजून, जिणेंतलें दुख्ख भरिल्लें नाटक परत परत जियेवन मरतात.

शाळेंतल्या शिक्षकांक कळना कि सगळ्या मनशांची जाणीव सुप्त आसता. स्कुलांतल्या शिक्षकांनी जागृत जावप खूब गरजेचें आसा जेणे करून ते विद्यार्थ्यांक जागृत करूं शकतात.

डोक्यांत फकत सिद्धांत आनी सिद्धांत भरून आनी दांते, होमर, व्हर्जिल हांचें उदाहरण दिवन कांयच फायदो ना जर आमची जाणीव सुप्त आसा, जर आमकां स्वताविशीं, आमी शिकतात त्या विशयाविशीं आनी प्रत्यक्ष जिविताविशीं खरी, निवळ आनी परिपूर्ण जाणीव ना.

शिक्षणान आमी निर्माते, जाणते आनी खऱ्या अर्थान हुशार जावंक ना जाल्यार शिक्षणाचो कितें उपेग?

खऱ्या शिक्षण म्हळ्यार वाचपाक आनी बरोवपाक येवप न्हय. कोणूय मूर्ख वाचपाक आनी बरोवपाक शकता. आमी हुशार जावंक जाय आनी जाणीव जागृत जाल्या उपरांतच हुशारी जागृत जाता.

मनशाच्या मनाचो नव्वद आनी सात टक्के भाग सुप्त आसता आनी तीन टक्के जागृत आसता. आमकां जाणीव जागृत करची पडटली, सुप्त मनाक जागृत मनांत बदलची पडटली. आमकां शेंकडा शंभर टक्के जाणीव आसची पडटली.

मनशाक फकत ताचें शरीर न्हिद्रेंत आसतना सपन पडना तर जागतो आसतना लेगीत सपन पडटा.

सपन पळोवप बंद करप खूब गरजेचें आसा. जागृत जावप खूब गरजेचें आसा आनी जागृत जावपाची प्रक्रिया घरांत आनी शाळेंत सुरू जावंक जाय.

शिक्षकांनी विद्यार्थ्यांचे याददाश्तेचेर न्हय तर जागृतेचेर लक्ष केंद्रीत करपाक जाय.

विद्यार्थ्यांनी दुसऱ्यांचें मत पोपटांवरीं उलयतना स्वता विचार करपाक शिकपाक जाय.

शिक्षकांनी विद्यार्थ्यांचो भंय ना करपाखातीर झगडपाक जाय.

शिक्षकांनी विद्यार्थ्यांक शिकतात त्या सगळ्या सिद्धांतांचो विरोध करपाची आनी रचनात्मकपणान टिका करपाची परवानगी दिवंक जाय.

शाळा, कॉलेज वा युनिव्हर्सिटींत शिकयतात ते सगळे सिद्धांत मानून घेवपाक विद्यार्थ्यांक सक्ती करप हास्यास्पद आसा.

विद्यार्थ्यांनी स्वता विचार करपाक शिकचे खातीर भंय सोडून दिवप खूब गरजेचें आसा. विद्यार्थ्यांनी शिकतात त्या सिद्धांतांचें विश्लेषण करपाखातीर भंय सोडून दिवप खूब गरजेचें आसा.

भंय हो बुद्धीक येवपी आडमेळ आसा. भंय आशिल्लो विद्यार्थी विरोध करपाक धिर धरना आनी सगळे लेखक सांगतात तें मानून घेता.

शिक्षक निर्भयतेविशीं उलयतात पूण तांकां स्वताक भंय आसल्यार कितें फायदो? शिक्षकांनी भंयापासून मुक्त आसपाक जाय. जे शिक्षक टिका करपाक, लोक कितें म्हणटले हाका भियेतात ते खऱ्या अर्थान हुशार जावंक शकनात.

शिक्षणाचो खरो उद्देश भंय ना करप आनी जाणीव जागृत करप आसचो.

आमी भंयभीत आनी बिनजाणीव रावल्यार परीक्षा पास जावन कितें फायदो?

विद्यार्थ्यांक जिणेंत उपेगी पडचे खातीर शिक्षकांनी तांकां स्कुलांत मदत करपाचें कर्तव्य आसा, पूण भंय आसतना कोणूच जिणेंत उपेगी पडूंक शकना.

भंयान भरिल्लो मनीस दुसऱ्यांच्या मतांचो विरोध करपाक धिर धरना. भंयान भरिल्ल्या मनशाक स्वताची कल्पना नासता.

प्रत्येक शिक्षकाचें काम म्हळ्यार ताणें आपल्या शाळेंतल्या सगळ्या विद्यार्थ्यांक भंयापासून मुक्त करपाक मदत करची जेणे करून ते स्वतास्फूर्तपणान कितेंय सांगिनासतना आनी हुकूम दिनासतना वागूंक शकतले.

विद्यार्थ्यांनी स्वताची कल्पना मेळोवचे खातीर भंय सोडून दिवप खूब गरजेचें आसा.

जेन्ना विद्यार्थी स्वताचे इच्छेन, मुक्तपणान आनी स्वयंप्रेरणेन शिकतात त्या सिद्धांतांचें विश्लेषण आनी टिका मुक्तपणान करतले तेन्ना ते फकत यांत्रिक, व्यक्तिनिष्ठ आनी मूर्ख प्राणी न्हय म्हण थारतले.

विद्यार्थ्यांक बुद्धी येवचे खातीर मुक्तपणान काम करपाक मेळप गरजेचें आसा.

सगळ्या विद्यार्थ्यांक स्वताचे विचार मुक्तपणान आनी कसलीय अट घालिनासतना उक्तावपाक मेळप खूब गरजेचें आसा जेणे करून तांकां शिकतात ताची जाणीव जातली.

जेन्ना आमकां टिका करपाचो, लोक कितें म्हणटले हाचो, शिक्षकाचो धाक, नियमांचो धाक नासता तेन्नाच मुक्तपणान सर्जनशील शक्ती दाखोवंक शकता.

भंयान आनी हट्टी विचारान मन दूषित जालां आनी तें स्वयंप्रेरणेन आनी भंय नासतना परत नवें करप खूब गरजेचें आसा.

आमकां आमच्या जिणेविशीं जागृत जावप गरजेचें आसा आनी जागृत जावपाची प्रक्रिया शाळेंतल्यान सुरू जावंक जाय.

जागृत आनी जाग्यार नसतना शाळेंतल्यान भायर सरल्यार शाळेंत वचून कांयच उपेग ना.

भंय ना करप आनी मुक्तपणान काम करपाक मेळ्ळें जाल्यार स्वयंप्रेरणेन आनी शुद्धपणान वागपाक मेळटलें.

स्वताचे इच्छेन सगळ्या विद्यार्थ्यांनी शाळेंत शिकतात त्या सिद्धांतांचेर भासाभास करपाचो हक्क दिवंक जाय.

भंयासावन मुक्त जावन आनी भासाभास करपाचें, विश्लेषण करपाचें, मनन करपाचें आनी शिकतात ताचेर टिका करपाचें स्वातंत्र्य मेळयल्या उपरांतच आमी त्या विशयांचेर जागृत जावं येतात आनी फकत याददाश्तेंत भरून पोपटांवरीं उलयना.