वळण

अपंग लोकांक सोडल्यार, दरेक मनशान जिवितांत कांय तरी कामाक येवंक जाय, पूण दरेक व्यक्ती खंयच्या कामाक येता हें कळप खूब कठीण.

संवसारांत खंयची गजाल खूब म्हत्वाची आसत, ती म्हळ्यार स्वताक वळखप. स्वताक वळखपी मनीस खूब कमी आसतात आनी तशें पळयलें जाल्यार जिवितांत आपली आवड वळखपी मनीस मेळप खूब कठीण.

जेन्ना कोणाक आपूण जिवितांत खंयचें काम करपाक जल्मलां हाची खात्री जाता, तेन्ना तो आपल्या आवडीक धर्मप्रसार करता, धर्म मानून घेता आनी मनीसजातीचो प्रेषित जाता.

ज्या मनशाक आपली आवड कळटा, वा जो स्वता सोदून काडटा, ताच्यांत व्हड बदल जाता. तो यश सोदना, ताका पैसो, नामना, उपकार मानप हातूंत कांयच रस नासता. ताका आपल्या अंतरात्म्याचो आवाज आयकून जो आनंद मेळटा, तातूंतूच ताका सुख मेळटा.

हातूंतली सगळ्यात म्हत्वाची गजाल म्हळ्यार आवडीचो अर्थ ‘हांव’ नासता, कारण ‘हांव’ आपल्या आवडीक तिरस्कार करता, कारण ‘हांव’ फक्त खूब पैसो, पद, नामना हांची अपेक्षा करता.

आवडीचो अर्थ आमच्या भितरल्या आत्म्याक संबंदीत आसा. तें खूब भितर आशिल्लें, खूब खोल, खूब खाजगी आसता.

आवडीचो अर्थ मनशाक खूब कठीण आनी निस्वार्थीपणान सगळ्यात भयंकर कामां करपाक लायता, तातूंत ताका खूब त्रास आनी यातना भोगचे पडटात. म्हणून ‘हांव’ खरें आवडीक तिरस्कार करता हें सामान्य आसा.

आवडीचो अर्थ म्हळ्यार नीतीन भरिल्ल्या पराक्रमाच्या मार्गाचेर चलप, जरी आमकां खूब अपमान, विश्वासघात आनी खोटे आरोप सहन करचे पडले तरी.

ज्या दिसा मनीस खरें सांगूंक शकतलो, “म्हाका खबर आसा हांव कोण आनी म्हजी खरी आवड कितें” तेन्ना तो खरें नितीन आनी मोगान जियेवंक लागतलो. असो मनीस आपल्या कामांत जियेता आनी ताचें काम तातूंत जियेता.

खरेपणान खूब कमी लोक अशे तरेन उलयतात, मनापासून खरें बोलतात. जे अशे तरेन उलयतात ते निवडक लोक आसतात, ज्यांचे कडेन आवडीची भावना खूब उंचेली आसता.

आमची खरी आवड सोदप हो सगळ्यांत गंभीर सामाजिक प्रस्न आसा, हो प्रस्न समाजाच्या सगळ्या प्रस्नांच्या मुळाक आसा हातूंत दुबाव ना.

आमची खरी वैयक्तिक आवड सोदप म्हळ्यार एक खूब म्हत्वाचो खजिनो सोदल्यावरी.

जेन्ना एका नागरिकाक खात्रीपूर्वक आनी दुबावाभायर आपली खरी आनी कायदेशीर नोकरी मेळटा, तेन्ना तो स्वताच्या बळग्यान अपरिहार्य जाता.

जेन्ना आमची आवड पुरायेन आनी पूर्णपणान आमी जिवितांत जें पद भोगतात ताका जुळटा, तेन्ना आमी आमचें काम खऱ्या धर्मप्रसारावरी, कसलीच हाव नासतना आनी सत्तेची इत्सा नासतना करतात.

तेन्ना काम हाव, कंटाळो वा नोकरी बदलपाची इत्सा निर्माण करचे बदला खरें सुख, खोल, खाजगी आनंद दिता, जरी आमकां दुख्खी Via Crucis शांतपणान सोंसचे पडटात.

वेव्हारांत आमी तपासून पळयलां की जेन्ना पद व्यक्तीच्या आवडीक जुळना, तेन्ना तो फक्त ‘आनीक’ हाचे विशींच विचार करता.

‘हांव’ ची यंत्रणा म्हळ्यार ‘आनीक’. आनीक पैसो, आनीक नामना, आनीक येवजण्यो, आनीक आनीक. आनी जशें स्वाभाविक आसा, तो मनीस दांभिक, सोशक, निर्दय, क्रूर, हट्टी जाता.

जर आमी नोकरशायेचो खोलायेन अभ्यास केलो, तर जिवितांत खूब कमी वेळा पद व्यक्तीच्या आवडीक जुळटा हें आमच्या लक्षांत येतलें.

जर आमी कामगार वर्गाच्या वेगवेगळ्या गटांचो बारिकसाणेन अभ्यास केलो, तर खूब उण्या प्रसंगांनी धंदो व्यक्तीच्या आवडीक जुळटा हें दिसून येता.

जेन्ना आमी समाजाच्या विशेषाधिकार प्राप्त वर्गांक काळजीपूर्वक पळयतात, मग ते जगाच्या खंयच्याय भागांतले आसूं, तेन्ना आवडीच्या अर्थाची पुरायपणान उणीव दिसून येता. “बरे भुरगे” म्हणल्यार आतां सशस्त्र लूट करतात, निरपराध बायलांचेर बलात्कार करतात, कंटाळो मारपाक. जिवितांत आपली सुवात मेळोवंक नाशिल्ल्यान ते दिशाहीन जातात आनी “कांय तरी बदल करपा” खातीर हेतू नाशिल्ले बंडखोर जातात.

आजकाल संवसारांतल्या संकटाच्या वेळार मनीसजातीची स्थिती खूब वायट आसा.

कोणूय आपल्या कामाचेर खुश ना, कारण पद आवडीक जुळना. भुकेन मरपाची कोणाचीच इत्सा नासता म्हणून नोकरी खातीर अर्ज येतात, पूण अर्ज करप्यांच्या आवडीक ते जुळनात.

खूब ड्रायव्हर दोतोर वा इंजिनियर जावंक जाय आशिल्ले. खूब वकील मंत्री जावंक जाय आशिल्ले आनी खूब मंत्री शिंपी जावंक जाय आशिल्ले. खूब बुट पॉलिश करपी मंत्री जावंक जाय आशिल्ले आनी खूब मंत्री बुट पॉलिश करपी जावंक जाय आशिल्ले.

लोक अशा पदांचेर आसात जीं तांकां सोबनात, ज्यांचो तांच्या खऱ्या आवडी कडेन कांयच संबंद ना. ह्या कारणाक लागून समाजीक यंत्रणा खूब वायट तरेन चलता. हें अशा इंजनाच्या सारकें आसा जें ताका जुळपी भाग नाशिल्ल्यान तयार केलां आनी ताचो परिणाम न्हयकार, अपयश आनी बेवकूफपण आसतलो.

वेव्हारांत आमी खूब तपासून पळयलां की मार्गदर्शक, धर्मगुरू, राजकीय फुडारी वा आध्यात्मिक, वैज्ञानिक, साहित्यिक, परोपकारी संस्थेचो संचालक जावपाची कोणाची आवड नासता तेन्ना तो फक्त ‘आनीक’ हाचे विशींच विचार करता आनी गुप्त हेतू साध्य करपा खातीर येवजण्यो तयार करता.

जेन्ना पद व्यक्तीच्या आवडीक जुळना तेन्ना परिणाम म्हळ्यार शोषण.

आमी खूब भौतिकवादी युगांत जियेतात, शिक्षक पद खूब व्यापाऱ्यांनी भरलां, ज्यांका शिकोवपाची आवड लेगीत ना. अशा अन्यायचो परिणाम म्हळ्यार शोषण, क्रूरता आनी खऱ्या मोगाची उणीव.

खूब लोक वैजकी, कायद्याचो अभ्यास करपाक, इंजिनियरिंग शिकपाक वा कांयच करपाक ना मेळिल्ल्यान शिक्षक म्हणून काम करतात. अशा बौद्धिक फसवणुकेचो बळी विद्यार्थी जातात.

खरो आवड आशिल्लो शिक्षक आजकाल मेळप खूब कठीण आसा आनी शाळा, कॉलेज आनी विद्यापीठांच्या विद्यार्थ्यांक तो मेळप म्हळ्यार व्हड भाग्य.

शिक्षकाची आवड ज्ञान दिवपी गॅब्रिएला मिस्ट्रालच्या प्रार्थनेच्या उतरांनी समजायल्या. प्रांतांतली शिक्षिका देवाक, गुप्त शिक्षकाक प्रार्थना करता:

“म्हाका म्हजे शाळेचो अनोखो मोग दी: सोबीतकायेची आग लेगीत म्हजी काळजी चोरपाक शकना. गुरूजी, म्हाका उमेदीक टिकाऊ आनी निराशा तात्पुरती करात. म्हाका अजून त्रास दिता ती गैरसमज जाल्ली न्यायाची इत्सा, म्हाका दुखावता तेन्ना येवपी विरोधाची भावना, म्हाका त्रास दिवची न्हय आनी शिकयल्ल्यांचो विसर पडल्यार म्हाका दुख्ख जावंचें न्हय.”

“म्हाका आयां परस चड आवय करात, ताका लागून म्हाका मोग करपाक आनी तांचें राखण करपाक मेळटलें जें म्हजें रगत ना. म्हजे भुरग्यांक म्हजी परिपूर्ण कविता करपाक आनी म्हजो खोल सूर तातूंत सोडोवपाक म्हाका मदत करात, जेन्ना म्हजे ओंठ गायन करचे सोडून दितात.”

“तुमचो संदेश म्हाका शक्य करात, ताका लागून हांव दर दिसा आनी दरेक घड्याळार ताचे खातीर झुज दिवपाचें सोडून दिवचो न्हय.”

एका अशा शिक्षकान आपल्या आवडीच्या अर्थान स्फूर्त जावन इतल्या मोगान भरिल्ल्यान विद्यार्थ्यांचेर कितलो मानसशास्त्रीय परिणाम करतलो, तें कोण मापूं शकता?

व्यक्तीक तीन मार्गान आपली आवड मेळटा: पयलो: खाशेल्या क्षमतेचें स्व-संशोधन. दुसरो: गरजेची दिसपी तातडीची गरज. तिसरो: खूब दुर्मिळपणान बापायचें आनी शिक्षकांचें मार्गदर्शन, जे विद्यार्थ्यांची आवड आनी क्षमता वळखतात.

खूब लोकांनी आपल्या जिवितांतल्या कठीण वेळार, गंभीर परिस्थितींत आपली आवड सोदून काडल्या, जंय तातडीन उपाय करपाची गरज आशिल्ली.

गांधी एक सामान्य वकील आशिल्लो, तेन्ना दक्षिण आफ्रिकेंत हिंदूंच्या हक्कांचेर जाल्ल्या हल्ल्याक लागून ताणें भारताक परत वचपाचें तिकीट रद्द केलें आनी आपल्या लोकांचो बचाव करपा खातीर थंयच रावलो. एका तात्पुरत्या गरजेन ताका ताच्या पुराय जिविताच्या आवडीकडेन व्हेलो.

मनीसजातीचे व्हड उपकारीक लोकांनी परिस्थितीजन्य संकटाच्या वेळार आपली आवड सोदून काढली, जंय तातडीन उपाय करपाची गरज आशिल्ली. ऑलिव्हर क्रॉमवेल, इंग्लीश स्वातंत्र्याचे जनक; बेनिटो जुआरेझ, नव्या मेक्सिकोचे शिल्पकार; जोस दे सान मार्टिन आनी सिमोन बोलिव्हार, दक्षिण अमेरिकेच्या स्वातंत्र्याचे जनक.

जेजू, क्रिस्त, बुद्ध, मुहम्मद, हेर्मेस, झोरास्टर, कन्फ्युशियस, फुही हे अशे मनीस आशिल्ले ज्यांणी इतिहासाच्या एका थाराविक वेळार आपली खरी आवड समजून घेतली आनी अंतरात्म्यांतल्यान येवपी आवाजान तांकां आपयलें.

बुन्यादीक शिक्षण विद्यार्थ्यां मदल्यो सुप्त क्षमता सोदून काडपाक तयार आसा. विद्यार्थ्यांची आवड सोदून काडपा खातीर सध्याचें शिक्षणशास्त्र जे मार्ग वापरता, ते निर्दय, बेवकूफ आनी क्रूर आसात हातूंत दुबाव ना.

आवडीचे प्रस्नावली व्यापाऱ्यांनी तयार केल्यात जे शिक्षक म्हणून काम करतात.

कांय देशांनी तयारी आनी आवडीच्या शाळांनी वचचे पयलीं विद्यार्थ्यांक भयंकर मानसशास्त्रीय त्रासांक तोंड दिवचें पडटा. तांकां गणित, नागरिकशास्त्र, जीवशास्त्र हांचे विशीं प्रस्न विचारतात.

ह्या पद्धतींतली सगळ्यात क्रूर गजाल म्हळ्यार वायट मानसशास्त्रीय चांचण्यो, Y.Q. निर्देशांक, जे मानसिक तत्परतायेक संबंदीत आसात.

जबाब कशे आसात आनी तांचें मुल्यांकन कशें करतात हाचेर आदारीत विद्यार्थ्यांक तीन पदवी अभ्यासक्रमांनी वांटटात. पयलो: भौतिक आनी गणितशास्त्र. दुसरो: जीवशास्त्र. तिसरो: सामाजिक शास्त्र.

भौतिक आनी गणितशास्त्रांतल्यान इंजिनियर, आर्किटेक्ट, खगोलशास्त्रज्ञ, वैमानिक तयार जातात.

जीवशास्त्रांतल्यान फार्मासिस्ट, नर्सेस, जीवशास्त्रज्ञ, दोतोर तयार जातात.

सामाजिक शास्त्रांतल्यान वकील, साहित्यिक, तत्त्वज्ञान आनी साहित्यांतले दोतोर, वेवसाय संचालक तयार जातात.

दरेक देशांत शिकपाची येवजण वेगळी आसता आनी सगळ्या देशांनी तीन वेगळे पदवी अभ्यासक्रम नासतात हें स्पश्ट आसा. खूब देशांनी एकूच पदवी अभ्यासक्रम आसा आनी तो सोंपल्या उपरांत विद्यार्थी विद्यापीठांत वचतात.

कांय राश्ट्रांनी विद्यार्थ्यांच्या आवडीची तपासणी करिनासतना, आपली उपजीविका चलोवपा खातीर तांकां वेवसाय मेळोवपाची इत्सा आसता, जरी तो तांच्या जल्मजात प्रवृत्ती कडेन जुळना, तांच्या आवडीच्या अर्था कडेन जुळना.

अशे देश आसात जंय विद्यार्थ्यांच्या आवडीची तपासणी करतात आनी अशे देश आसात जंय तपासणी करिनात. विद्यार्थ्यांक आवडी प्रमाण मार्गदर्शन दिवंक ना जाणा, तांच्यो क्षमता आनी जल्मजात प्रवृत्ती तपासनात तें बेवकूफपण आसा. आवडीचे प्रस्नावली आनी प्रस्नांचो गॉसिप, मानसशास्त्रीय चांचण्यो, Y.Q. निर्देशांक मूर्खपणाचें आसा.

ह्यो आवड तपासपाच्यो पद्धती उपेगि नात कारण मनाचेर संकटाचे वेळ येतात आनी चांचणी अशा वेळार जाल्यार विद्यार्थ्याचें न्हयकार आनी दिशाहीनतायेचो परिणाम जाता.

शिक्षकांनी विद्यार्थ्यांच्या मनाक दर्यावरी उंच आनी सकयल येवपी भरती आनी देंवती आसता, तातूंत प्लस आनी मायनस आसता हें तपासून पळयलां. दादल्यांच्या आनी बायलांच्या ग्रंथींनी बायो-रिदम आसता. मनाक लेगीत बायो-रिदम आसता.

कांय वेळार दादल्यांच्या ग्रंथी प्लस आसतात आनी बायलांच्यो मायनस वा उलट्यो आसतात. मनाक लेगीत प्लस आनी मायनस आसता.

ज्या कोणाक बायो रिदमचें गिन्यान जाय आसा तांकां बायो रिदम नांवाचें पुस्तक वाचपाक सांगतात जें नामनेचो गिन्यानी रोसा-क्रुझ, दोतोर अर्नोल्डो क्रुम हेलेर हांणी बरयलां.

आमी जोर दिवन सांगता की कठीण परिस्थितींत भावनांचो तणाव वा मानसिक तणाव विद्यार्थ्याक आवड निवड चांचणेंत न्हयकार दिवंक शकता.

आमी जोर दिवन सांगता की खेळाक लागून, चड चलपाक लागून वा कठीण शारिरीक कामाक लागून हालचालीच्या केंद्राचो दुरुपयोग जाल्यार विद्यार्थ्याचें मन प्लस आसतना लेगीत बौद्धिक संकट येवंक शकता आनी आवड निवड चांचणेंत न्हयकार येवंक शकता.

आमी जोर दिवन सांगता की सहजवृत्ती केंद्राकडेन संबंदीत संकट, कदाचीत लैंगिक सुखा कडेन वा भावनिक केंद्रा कडेन संबंदीत, विद्यार्थ्याक आवड निवड चांचणेंत न्हयकार दिवंक शकता.

आमी जोर दिवन सांगता की लैंगिक संकट, दडपिल्ली लैंगिकता, लैंगिक अत्याचार मनाचेर वायट परिणाम करूंक शकतात आनी आवड निवड चांचणेंत न्हयकार दिवंक शकतात.

बुन्यादीक शिक्षण शिकयता की आवडीचे जंतू फक्त बौद्धिक केंद्रांतूच न्हय तर ऑर्गेनिक मशीनच्या मनोशारीरिक शास्त्राच्या हेर चार केंद्रांनी जमा जातात.

बौद्धिक, भावना, हालचाल, सहजवृत्ती आनी सेक्स ह्या पांच मानसिक केंद्रांक ध्यानांत घेवप खूब गरजेचें आसा. बुद्धी हेंच गिन्यानाचें केंद्र आसा असो विचार करप बेवकूफपण आसा. खंयच्याय व्यक्तीची आवड सोदून काडपा खातीर फक्त बौद्धिक केंद्राची तपासणी केल्यार, व्यक्ती आनी समाजा खातीर खूब लुकसाण जाता आनी चूक जाता कारण आवडीचे जंतू फक्त बौद्धिक केंद्रांतूच न्हय तर व्यक्तीच्या हेर चार मानसिक-मानसशास्त्रीय केंद्रांनी लेगीत आसतात.

विद्यार्थ्यांची खरी आवड सोदून काडपाचो एकूच मार्ग म्हळ्यार खरो मोग.

घरांत आनी शाळेंत विद्यार्थ्यांच्या सगळ्या कृतींचें बारिकसाणेन निरीक्षण करपा खातीर जर घरचे आनी शिक्षक एकठांय आयले जाल्यार दरेक विद्यार्थ्याची जल्मजात प्रवृत्ती सोदून काडूं येता.

घरच्यांक आनी शिक्षकांक विद्यार्थ्यांची आवड सोदून काडपाक हो एकूच मार्ग उपेगी पडटलो.

हाका घरच्यांचो आनी शिक्षकांचो खरो मोग लागतलो आनी आपल्या शिष्या खातीर खरेंच त्याग करपाक शकतात अशे खऱ्या आवडीचे शिक्षक जाय पडटले, ना जाल्यार हें काम शक्य ना.

समाजाक वाटावपाची सरकाराची खरेंच इत्सा आसा जाल्यार तांकां आपल्या संकल्पाच्या चाबकान व्यापाऱ्यांक देवळांतल्यान धांवडावंक पडटले.

बुन्यादीक शिक्षणाचो प्रसार करून एका नव्या संस्कृतीची सुरवात करची पडटली.

विद्यार्थ्यांनी आपल्या हक्कांचें धैर्यान रक्षण करपाक जाय आनी सरकारा कडेन खऱ्या आवडीच्या शिक्षकांची मागणी करची. नशीबान विद्यार्थ्यां कडेन संपाचें शस्त्र आसा.

कांय देशांनी शाळा, कॉलेज आनी विद्यापीठां भितर मार्गदर्शक शिक्षक आसात, जे खरेपणान आवडीचे नात, ते भोगतात तें पद तांच्या जल्मजात प्रवृत्ती कडेन जुळना. हे शिक्षक दुसऱ्यांक मार्गदर्शन करूंक शकनात कारण तांकां स्वताक मार्गदर्शन करूंक मेळ्ळें ना.

विद्यार्थ्यांक हुशारकायेन मार्गदर्शन करपाक शकतात अशा खऱ्या आवडीच्या शिक्षकांची खूब गरज आसा.

मनीस खूब स्वभावांचो आशिल्ल्यान तो जिविताच्या नाटकांत आपोआप वेगवेगळीं पात्रां साकारता हें जाणून घेवप खूब गरजेचें आसा. भुरग्यांचें शाळेंत वेगळें रूप आसता, रस्त्यार वेगळें आनी घरांत वेगळें.

खंयच्याय तरणाट्याची आवड सोदून काडची आसा जाल्यार ताचें शाळेंत, घरांत आनी रस्त्यार लेगीत निरीक्षण करचें पडटलें.

हें निरीक्षणाचें काम फक्त खरे घरचे आनी शिक्षक एकठांय येवन करूंक शकतात.

पोरन्या शिक्षणशास्त्रानुसार आवडी थारावपा खातीर गुणांचें निरीक्षण करपाची पद्धत आसा. नागरिकशास्त्रांत उंच गुण मेळोवपी विद्यार्थ्याक वकील म्हणून वर्गीकरण करतात आनी जीवशास्त्रांत उंच गुण मेळोवप्याक दोतोर म्हणून आनी गणितांत उंच गुण मेळोवप्याक इंजिनियर म्हणून थारायतात.

आवडी थारावपाची ही बेवकूफ पद्धत खूब अनुभवजन्य आसा कारण मनाक उंच आनी सकयल अवस्था येतात, जशें सगळ्यांक खबर आसा, तशेंच कांय खाशेल्या परिस्थितींनी लेगीत.

शाळेंत भाशाशास्त्राचे वायट विद्यार्थी आशिल्ले खूब लेखक जिवितांत भाशेचे खरे शिक्षक जाले. शाळेंत गणितांत वायट गुण मेळिल्ले खूब इंजिनियर नामनेचे जाले आनी शाळेंत जीवशास्त्र आनी नैसर्गिक विज्ञानांत नापास जाल्ले खूब दोतोर जाले.

खूब घरचे लोक आपल्या भुरग्यांची क्षमता अभ्यासचे बदला तातूंत फक्त आपल्या ‘अहंकाराचें’ अस्तित्व पळयतात हें दुख्खदायक आसा.

खूब वकील आपल्या भुरग्यांनी आपलो वेवसाय चलोवचो अशें सोदतात आनी खूब धंद्याचे मालक आपल्या भुरग्यांनी स्वार्थीपणान आपलो धंदो चलोवचो अशें सोदतात, तांकां तांच्या भुरग्यांच्या आवडीच्या अर्था कडेन कांयच देणें घेणें ना.

‘हांव’ क सदांच वयर चडपाक जाय, शिडीच्या तोंकाक पावंक जाय, स्वताक दाखोवंक जाय आनी जेन्ना तांच्यो महत्वाकांक्षा नश्ट जातात तेन्ना आपल्या भुरग्यांच्या माध्यमांतल्यान स्वताक मेळोवंक शकलें ना तें मेळोवंक सोदतात. हे महत्वाकांक्षी बापूय आपल्या चल्यांक आनी चलियांक अशा धंद्यांनी घालतात ज्यांचो तांच्या आवडीच्या अर्था कडेन कांयच संबंद ना.