सुटकाय

मुक्तीची भावना ही अजून मनशाक समजून घेवंक ना.

मुक्तीच्या कल्पनेचेर, जी नेहमीं चुकीच्या पद्धतीन मांडल्यात, खूब व्हड-व्हड चुका जाल्यात.

खऱ्या अर्थान एक शब्दा खातीर झगडटात, बेवकूफ अनुमान काडटात, सगळ्या प्रकारची अत्याचारां करतात आनी रणमैदानाचेर रगत व्हांवयतात.

मुक्ती हो शब्द खूब आकर्शक आसा, तो सगळ्यांक आवडटा, पूण ताचे विशीं खरी समज ना, ह्या शब्दा विशीं गोंदळ आसा.

मुक्ती ह्या शब्दाची व्याख्या सारकी आनी एकाच तरेन करपी डझनभर लोक मेळोवप शक्य ना.

मुक्ती हो शब्द व्यक्तिनिष्ठ तर्कवादाक खंयच्याच तरेन समजचो ना.

प्रत्येकाचे ह्या शब्दाचेर वेगवेगळे विचार आसात: व्यक्तिनिष्ठ मतां, जांकां खऱ्या अर्थान कसलीय वस्तूनिष्ठता ना.

जेन्ना मुक्तीचो प्रस्न उबारतात, तेन्ना दरेक मनश्याच्या मनांत विसंगती, अस्पश्टताय आनी असंबद्धताय आसता.

म्हाका खात्री आसा की डॉन इमॅन्युएल कांटान लेगीत, जंय ‘शुद्ध बुद्धीची समीक्षा’ आनी ‘व्यावहारिक बुद्धीची समीक्षा’ बरयली, तांणी हो शब्द ताचो अचूक अर्थ दिवपा खातीर केन्नाच विश्लेशण केलें ना.

मुक्ती, सुंदर शब्द, सोबीत संज्ञा: ताच्या नांवान कितले गुन्यांव घडल्यात!

निःसंशयपणान, मुक्ती ह्या संज्ञेन लोकांक संमोहित केल्यात; दोंगरां आनी देंगणां, न्हंयो आनी दर्या ह्या जादूच्या शब्दाच्या बळग्यान रगतान रंगल्यात.

इतिहासांत कितले ध्वज, कितलें रगत आनी कितले वीर घडल्यात, जेन्ना जेन्ना जिणेचेर मुक्तीचो प्रस्न आयला.

दुर्दैवान, इतले व्हड किमतीन मेळयल्ल्या सगळ्या स्वातंत्र्या उपरांत लेगीत, दरेक मनश्याच्या भितर गुलामगिरी चालूच उरता.

कोण मुक्त आसा?, कोण फामाद मुक्ती मेळोवंक पावलें?, कितल्यांणी स्वताक मुक्त केलें?, आय, आय, आय!

तरणाट्यांक मुक्तीची तळमळ आसता; खूब वेळां खावंक अन्न, पांघरपाक लुगट आनी रावपाक घर आसून लेगीत मुक्ती सोदपाक घरांतल्यान पळून वचपाची इत्सा जाता हाचेर विस्वास बसना.

घरांत सगळें आसून लेगीत तरणाटो भुरगो घरांतल्यान पळून वचपाक, आपल्या घरा पसून पयस वचपाक सोदता, मुक्ती ह्या शब्दाचेर मोहित जावन हें विसंगत दिसता. सुखी घरांत सगळ्या प्रकारच्या सुविधांचो उपभोग घेवन लेगीत, आपल्या कडेन जें आसा तें सोडून संवसारांत भोंवपाक आनी दुख्खांत बुडपाक सोदता हें खूब अनवळखें आसा.

ज्या दुर्दैवी मनशाक, जिणेंतल्या भिकार्यांक, भिकार्यांक, आपली झोपडी सोडून वचपाची, एक बरी बदल मेळोवपाची तळमळ आसता, तें योग्य आसा; पूण एका बरे भुरग्यान, आवयच्या लाडक्या भुरग्यान पळून वचपाचो, सुटका मेळोवपाचो मार्ग सोदप विसंगत आनी बेवकूफीचें आसा; पूण अशें घडटा; मुक्ती हो शब्द मोहित करता, जादू करता, जरी कोणाक ताची व्याख्या नेमकेपणान करपाक खबर नासली तरी.

तरणाट्या चलयेक मुक्ती जाय, तिका घर बदलपाची तळमळ आसता, पित्याच्या घरांतल्यान सुटका मेळोवपा खातीर आनी एक बरें जिणें जियेवपा खातीर लग्न जावपाची इत्सा आसता, हें कांय प्रमाणांत तार्किक आसा, कारण तिका आवय जावपाचो हक्क आसा; पूण बायल जातकच तिका कळटा की ती मुक्त ना, आनी तकदीराक मानून घेवन तिका गुलामगिरीचे सांखळे उखलून व्हरचे पडटात.

कर्मचारी, खूब नियमां खातीर थकून, स्वताक मुक्त करपाक सोदता, आनी जर तो स्वतंत्र जावंक पावलो जाल्यार ताका समस्या येता की तो आपल्या स्वताच्या हितांचो आनी चिंतांचो गुलाम म्हणून चालू उरता.

खऱ्या अर्थान, जेन्ना जेन्ना मुक्ती खातीर झुजतात, तेन्ना जैत मेळोवन लेगीत आमची निराशा जाता.

मुक्तीच्या नांवान व्यर्थ व्हांवयल्लें इतलें रगत, तरी लेगीत आमी स्वताचे आनी दुसऱ्यांचे गुलाम म्हणून चालू उरतात.

लोक अशा शब्दां खातीर झगडटात जे तांकां केन्नाच समजना, जरी शब्दकोशांत तांची व्याकरणानुसार व्याख्या दिल्ली आसली तरी.

मुक्ती ही अशी गजाल आसा जी स्वताच्या भितर मेळोवंक जाय. स्वताच्या भायर कोणूच ती मेळोवंक शकना.

हवेंत घोडेस्वारी करप हें खूब पूर्वेकडचें वाक्य आसा जें खऱ्या मुक्तीच्या अर्थाचें रूपक आसा.

जो मेरेन मनशाची जाणविकाय स्वता भितर, म्हजे भितर बंदिस्त आसत, तो मेरेन कोणूच खऱ्या अर्थान मुक्तीचो अणभव घेवंक शकना.

जेन्ना कोण खरेंपणान मुक्ती मेळोवंक सोदता, तेन्ना हें म्हजें स्वताक, म्हजी व्यक्ती, म्हाका कळप खूब गरजेचें आसा.

ह्या म्हज्या सगळ्या प्रस्नाचें, ह्या सगळ्या म्हज्या स्वताक, म्हज्या ‘म्हाका’ संबंदीत सगळ्या गजालींचें आकलन केल्या बगर आमी गुलामगिरीचे सांखळे खंयच्याच तरेन उडोवंक शकचे ना.

गुलामगिरी कित्याक?, आमी कित्याक गुलाम म्हणून रावतात?, हीं आडमेळीं कित्याक?, हें सगळें सोदपाची गरज आसा.

गरिब आनी गिरेस्त, मानपी आनी मानिनासतनाचे, सगळे थरायल्या प्रमाण बंदिस्त आसात जरी ते स्वताक मुक्त मानताले तरी.

जो मेरेन चेतना, सार, आमच्या भितर आशिल्ली सगळ्यांत मानाची आनी बरी गजाल, स्वता भितर, म्हजे भितर, म्हज्या ‘म्हाका’ भितर, म्हज्या भुके आनी भंया भितर, म्हज्या इत्सा आनी आवडी भितर, म्हज्या चिंता आनी हिंसे भितर, म्हज्या मानसिक दोषां भितर बंदिस्त आसत, तो मेरेन थरायल्या प्रमाण कैदेंत आसतले.

जेन्ना आमच्या स्वताच्या मानसिक तुरूंगाचे सांखळे ना करपाक येतात, तेन्नाच मुक्तीचो अर्थ पुराय तरेन समजून घेवंक येता.

जो मेरेन “म्हाका” अस्तित्वांत आसा तो मेरेन चेतना कैदेंत आसतली; तुरूंगांतल्यान सुटका फकत बौद्धांच्या नाशा वरवीं शक्य आसा, ‘म्हाका’ ना करप, राखेंत बदलप, वैश्विक धुल्लींत बदलप.

चेतना मुक्त, ‘म्हाका’ नासतना, स्वताच्या अनुपस्थितींत, इत्सां नासतना, आवडी नासतना, भुके आनी भंय नासतना, खरेंपणान मुक्तीचो अणभव घेता.

मुक्ती विशीं कसलीय कल्पना मुक्ती न्हय. मुक्ती विशीं आमी जें मत तयार करतात तें वास्तवा पासून खूब पयस आसता. मुक्ती विशीं आमी जें मत बांदतात ताचो खऱ्या मुक्ती कडेन कसलोच संबंद ना.

मुक्ती ही अशी गजाल आसा जिचो आमी थेट अणभव घेवंक जाय, आनी हें फकत मानसिक रितीन मरणा वरवीं शक्य आसा, ‘म्हाका’ ना करप, स्वताक सद्या खातीर सोंपोवप.

मुक्तीचीं सपनां पळोवन कितेंय फायदो ना, जर आमी गुलाम म्हणून चालू उरले जाल्यार.

आमी स्वताक जशे आसात तशे पळोवप बरें, गुलामगिरीचे हे सगळे सांखळे जतनायेन पळोवप जे आमकां थरायल्या प्रमाण कैदेंत दवरतात.

स्वताक वळखत, भितरल्यान आमी कितें आसात तें पळयत, आमी खऱ्या मुक्तीचें दार सोदून काडटले.