Piny Kec Lenguc

Éng’oo na mbaya kuko. Kinthu nĩ kĩega rĩrĩa kĩtũteithagia, na kĩĩĩthi mbaya rĩrĩa gĩtakutethagia. Éng’oo na mbaya ni ngano ya kwendekithia na mĩĩtĩkio ya kĩĩrĩko.

Mũndũ ũrĩa waathũũmbũire ciugo cia ũũrĩa kũũra cia éng’oo na mbaya aarĩ mũmĩĩrĩ wa Atlandisĩ ũrĩa ũĩtagwo MAKARI KRONVERNKZYON, mũtĩiĩthi mũndũmĩrĩre wa Ũndũire wa ũũthũmi wa AKALDAN, ũrĩa ũũriĩ ndaani wa kontĩnente ya Atlantisi.

Mũthĩĩmi ũũ wa tene wa Arkaiki nĩndarariĩ nĩ wega nĩkũũgĩkĩrĩa ũndũ mũũũgĩrũ ũrĩa aatuĩkĩte acokere andũ, na ũũmbũũkĩrĩa wa ciugoĩĩne cĩĩri.

Athĩĩmi a Atlantisi nĩmaathĩĩmĩĩre mũũgo mũndũmĩrĩre mĩĩtha yothe ya KUNGA’ITHIA, KUTI’ITHIA na ŨRĨĨMĨRĨRE WA THĪĪA, ĩndĩ mũthĩĩmi ũũ wa tene nĩwamũkĩĩre gũkũũgĩrĩria mĩtha ĩĩri ya mbere na ciugo éng’oo na mbaya. Mĩtha ya mũthemba wa KUNGA’ITHIA nĩaĩtĩĩre ya kĩega na mĩtha ya mũthemba wa KUTI’ITHIA nĩaĩbatiiire na ciugo mbaya. Mĩtha ĩrĩa ya ũrĩĩmĩrĩre ndaĩtĩĩre rĩĩtwa.

Mĩtha ĩyo yothe ĩĩthangathĩĩkaa ndaani ya mũndũ na ndaani ya thĩĩia ĩĩkaa mũtha wa ũrĩĩmĩrĩre nĩyo njĩĩthi ya kũũgĩkĩrĩa na kũrĩngarĩria.

Miaka mingĩ mũthĩĩmĩre ya kũũriĩ mbaya kwa ATLANTIDA na POISEDONIS yayo, ĩrĩa Platoni arethũũraga ndaani ya Ribũpliki yake, kũũka mũthĩĩmĩrĩ wa tene ndaani ya ndĩĩni ya TIKLYAMISHAYANA ũrĩa waakũĩre ũndũ mũũũgĩrũ wa kũĩgwa mũũthũmi mũno na ciugo éng’oo na mbaya, aaciĩthe mũũndũ wa rũũgĩrĩri rũmwe. Rĩĩtwa rĩa mũndũ ũũ wa mũthĩĩmĩrĩ rĩarĩ ARMANATOORA.

Na ũmĩĩre wa hĩtoria kũteerera miaka mingĩ, andũ nĩmanũũkĩĩrwe na ciugo ĩĩri na nĩmaaciĩthe matũũrĩro maĩnĩĩri ma ngwataniro ciao ciothe cia ũndũ. Ũmũũthĩ ciugo ĩĩri cĩĩrĩ cikũĩkĩĩa ta kũĩthanga ndaani ya sũpũ.

Rũũtha nĩkũũka ATHITHIA mingĩ arĩa mekũũndũkũũra ŨNDŨ, ĩndĩ nĩ ũũndũ mũũgĩrũ kwao na thĩĩa ĩĩnaĩtĩĩre ya kũũũnga, maũgĩirĩĩra mao ma mũtwe maathiangathĩĩkaa gati gatĩ ya ÉNG’OO na MBAYA.

Ũndũ woothe ũthangathĩĩkaa ndereti ya ciugo ÉNG’OO na MBAYA, nĩkũũgĩkĩrĩa mweri wa ŨNDŨ no kwongerera ngarĩĩrũ.

Ciugo ÉNG’OO na MBAYA ikũũthũũmaa ciothe gũtĩĩa na gũtooria mathĩĩna ciitu itũneene.

Nĩkũũka mũndũ ũgũtĩĩa kana kũtooria ndeeĩthi, Nĩ ũũthũmi gwĩta ndaani ũthangathĩĩrĩre wa mĩtha ya KUNGA’ITHIA ĩndĩ ti ya ũũthũmi gũtĩĩa na ciugo ĩri kĩega. Nĩ ũũthũmi gwĩta ndaani ũthangathĩĩrĩre wa mĩtha ya KUTI’ITHIA ĩndĩ nĩ ũũthũmi kũtooria na ciugo ĩri mbaya.

Mũtha woothe wa kĩnĩrĩa wa kũũna ũtuĩkaa kũũka mũtha wa kĩnĩrĩa wa kũndũka. Mũtha woothe wa KUTI’ITHIA ũtuĩkaa kũndũkũũrwa kũũkaa KUNGA’ITHIA.

Ndaani ya mĩĩtha ĩtaingĩĩka ya ngũũkĩ ndaani ya njĩĩrĩ wa KUNGA’ITHIA kuko ndaani mĩĩtha ĩtaingĩĩka ya ngũũkĩ ndaani ya njĩĩrĩ wa KUTI’ITHIA.

Ndaani ya kĩa mũndũ kũko mĩthemba ya ngũũkĩ mĩingĩ ĩrĩa ĨKUNGA’ITHIAA, ĨTUTI’ITHIAA na ĨĨthangathĩĩkaa mũthĩĩmĩre.

Gũtĩĩa mũthemba mũna wa ngũũkĩ na kũtooria ũngĩ nĩ ũndũ wa kũndũkũũra. Ũndũ ũmĩĩrĩre nĩ kũndũkũũra.

Ũũtĩti wa ŨRĨĨĨO ũrithangathĩĩkaa mũno gati gatĩ ya andũ nĩ ũndũ ũũ wa mũthĩĩmĩre mũtwe. Andũ maathiangathĩĩkaa gati gatĩ ya mĩĩrĩa ya ÉNG’OO na MBAYA.

ŨNDŨIRE ŨRĨĨTĨĨRE wa ŨNDŨIRE wa GNŌSTIKO ũthangathĩĩkaa gũthĩĩmĩra mĩthemba ya ngũũkĩ ĩngĩ ĩrĩa ĨĨngereraga ndaani ya ũgĩa wa mũndũ na ndaani ya thĩĩia.

ŨNDŨIRE wa GNŌSTIKO ũko na ŨNDŨ wa ATHITHIA wa ŨRĨĨTĨĨRE ũtarĩ na gĩcũmbĩ mũna na ũndũ wa ngwataniro cia ũndũĩri kana na ciugo kũngĩĩa na kũthirũũthiĩria cia ÉNG’OO na MBAYA.

Ndaani ya laboratĩri ya mũgambo ya ŨNDŨIRE-MŨTHEERE wa ũgĩa wa mũndũ kuko ngũũkĩ cĩa kunga’ĩthĩa, kũtĩ’ithia na cĩa ũrĩĩmĩrĩre, iria ũrĩĩ kũthĩĩmĩrwa na gũta ndaani mũno.

Ciugo ÉNG’OO ĩgĩĩthĩĩria ŨŨTHŨMI wa ngũũkĩ ya KUNGA’ITHIA nĩ ngano ya kũgũtĩĩa.

Ciugo MBAYA ĩgĩĩthĩĩria ŨŨTHŨMI wa ngũũkĩ ya KUTI’ITHIA nĩ ngano ya kũgũtooria.

Gũtĩĩa kana gũtooria itikũndũkũũra. Mũndũ ũrĩa ũkwendia gũthira na mathĩĩna make ndarĩ gũtĩĩa kana kũmatooria. Nĩ gũthondeka ŨŨTHŨMI wa mathĩĩna ciitu.

Kũndũkũũra ĨKAHI ndaani ya ngarĩĩrũ ciothe cia kĩĩrĩko nĩ ũndũ mũndũmĩrĩre nĩ gũthondeka thĩĩrĩre na gũthĩĩnia ndaani yitu.

Kũndũkũũra ngarĩĩrũ ĩtaingĩĩka ya ũũũthi nĩ ũndũ mũndũmĩrĩre nĩ gũthondeka ũndũ wa kĩĩbũri na ũndũũga ndaani yitu.

Kũndũkũũra ũũrogi ndaani ya ngarĩĩrũ ciothe cia kĩĩrĩko nĩ gĩĩtĩĩa kĩndũmĩrĩre nĩ gũthondeka ũthĩĩki wa ũrĩa ndaani yitu.

Kũndũkũũra ũũgĩrũ ndaani ya ciiko ciothe cia kĩĩrĩko nĩ gũthondeka ũndũ wa kũũtĩa na ũgĩa wa wega nĩ ngano ya gũthondeka ndaani yitu.

Kũndũkũũra kĩĩrĩko ndaani ya ngarĩĩrũ na mĩthemba yothe nĩyo njĩĩthi ya gũthondeka ndaani yitu njĩĩrĩ ya mbembe, mweri wa mwaũ na ũndũũga wa kũbũũka.

Kũndũkũũra ũndũ ũũ rũũĩri rwa kũũmba ũrĩa ũĩtagwo ũthũũra, itikũndũkũũra njĩĩrĩ ĩrĩa ngarĩĩrũ, ĩndĩ rũũtha ndaani ya mĩthemba yayo ĩrĩa mĩnini, nĩ ũndũ mũndũmĩrĩre nĩ gũthondeka ndaani yitu ũndũ wa gũthũũma.

Kũndũkũũra ngarĩĩrũ ngũũngũũrĩ na gũkũnga nĩ mũtĩĩrio gũthitha mahinda ma ngĩĩni ya ngwataniro ta mĩtethano, rũũnyo, gũthĩĩria, njama, gwĩtia ũũkũũ, gwĩtia njĩĩrĩ, gwĩtia kũngĩĩa ũYOO, gũtia kũũna, na ingĩ.

Aruuthi a cukuurũ, koleji na yunibathithi nĩmakũngũĩrĩria ndũĩrĩ ciitũ na ndũĩrĩ cia kũgĩka kũndũ ndĩĩna ta mũndũ angĩĩthira.

Nĩ gũthondeka ũndũ mũndũmĩrĩre kũndũkũũra atĩ YOOTI ndĩngĩĩthira. Nĩ ũndũ kũingĩĩtha ni mweega na ũrĩa ũkwenda ngwataniro, ŨĨngĩĩthĩthĩa YOOTI.

ŨRĨĨMBĨĨRIO woothe wookaa ũthondeka ndaani yitu na kũũrĩha kwa YOOTI. Ngwataniro cianũũkaa ndaani yitu na njĩĩrĩ ya mbembe rĩrĩa tũta ndaani mathĩĩna ciitũ cia gĩko, ndikũndũkũũra kwa kĩĩrĩko ĩndĩ ũndũ wa mĩthũũgĩrĩria cĩa gĩko na ũũgĩkĩri wa kĩĩrĩko.

Kwenda kũingĩĩtha ni gĩĩthũũa, kũũtha njĩĩrĩ ni ũũgĩrũ, kuongerera ngwataniro nĩ gũĩngĩĩtha YOOTI na ũrũũgi wa kũũtha.

Nĩtũĩgwa kũũra woothe wa YOOTI, itikũndũkũũra kwa kĩĩrĩko ĩndĩ ũndũ wa makũũmba, mĩthiĩro na makũũra marĩa ma kĩĩrĩko. Rĩrĩa twakũũra woothe kĩa mbere, kũtĩĩgĩĩa ndaani yitu ĨĨĨ ĩrĩa ĨRĨĨmbĩĩre. ĨĨĨ ĩrĩa ĩĩrĩhĩĩrĩrio na ngwataniro. ĨĨĨ ĩrĩa ĩrĩ ESENSĨ wa ŨNDŨ wĩĩtu wa ĨNDĨMĨTO, ĨĨĨ ĩrĩa ĩtarĩ ya ihinda.

Rũũtha ĩndĩ kũndũkũũra kwa ngarĩĩrũ ndaani ũthangathĩĩrĩre wa mĩtha ĩrĩa ya kunga’ĩthĩa ĩrĩa ĩĩtha ndaani yitu mwene hĩĩki ũmũũthĩ. Rũũtha ĩndĩ kũndũkũũra na njĩĩrĩ ĩrĩa thĩĩre mĩthemba ngũũngũũrĩ ya mĩtha ya kũtĩ’ithia ĩrĩa ĩĩtha ndaani yitu mwene na rĩrĩa, tũũgũthithĩa YOOTI.

Ciugo ÉNG’OO na MBAYA ithũũmaa gũtĩĩa na gũtooria ĩndĩ thikũndũkũũra.

Kĩa thĩĩna gĩko na ngarĩĩrũ, njĩĩthi, na gũthiĩ mũthĩĩra. Kũndũkũũra thĩĩna ndaani ya kĩĩrĩko itigũndũkũũra ndaani ya ciiko ingĩ cĩa mĩthũũgĩrĩria cĩa gĩko.

Mathĩĩna mangĩthira kwa kĩĩrĩko na gũthithia ndaani ya ciiko ingĩ.

ĨKAHI ĩgũthithia na ndaani ya mwerĩ wa Mũũthũĩrĩria. Aingĩ mekũenda kũndũ ũũthi ĩndĩ kuko ndaani mekũenda bũrī wa Kĩpsĩkĩkĩ, ngwataniro, maaũthoora na ũgĩa hĩĩkĩ kana kũthĩra kwa ũũkũũ, etc.

Aingĩ a ethĩĩmĩthe nĩmetĩĩka na maũgĩirĩria rũũtha rũna rũna gũthathi rũũngũka “DIZQUE” nĩkwenda ũthĩĩrĩre, ũndũũgĩirĩ wa thĩĩ yoo ndaani ũkũmacokera. ŨŨRŨŨGĨ ũgũthitha na ũndũ wa kĩthiĩma.

Aingĩ a ũũgĩrũ ũũgĩrũ wethũũwa ĩrĩa mathĩĩrĩrĩrio na mangĩĩkaa magĩta nĩ kwenda gũthiĩra na ŨTHI.

Aingĩ a ũũgĩrũ ũũgĩrũ ũrĩa weathĩĩrĩrĩrio nĩ ũndũ wa andũ na ngwataniro na ũndũ ũcio mekũendia bũrī wee, mangĩkaa ũũũgĩrũ ndaani ya arĩa mekũethũũwa na mangĩtue ndaani ya makũũmba maao marĩa magathire.

Kũko na mĩĩrĩa mekũthĩĩrĩrwa nĩ ndĩĩrĩ, ndĩĩrĩ, ĩndĩ kuko na mĩĩrĩa mekũthĩĩrĩrwa na ciiko.

Dĩogenese nĩwethĩĩrĩrwa na Tonel ũrĩa ariiraga na rĩrĩa aakũũka kwa Sõkĩrate, nĩarahere na rĩĩtwa yaathi: “Ĩkĩĩngĩĩra mĩĩrĩa yaku Sõkĩrate, ĩkĩĩngĩĩra mĩĩrĩa yaku”. “Ũmũũthi Dĩogenese, na mĩĩrĩa yako ngĩĩkĩĩra mĩĩrĩa yaku”. Ĩri kũũniirwa kwa Sõkĩrate.

Athĩĩmĩthe a kĩgĩĩthũgũ thĩĩgagia kĩĩrĩko, makĩĩthi na kĩothe kĩa kwĩgĩĩa ndaani kwĩtiĩa ũũgĩrũ wa ethĩĩmĩthe angĩ, ĩndĩ ŨVAĨNĨTĪ ithũũmaa na ũũgĩrũ wa kwĩkũũũtha.

Kũũriĩthiĩka atĩ ĩrĩa ũrĩa Arĩsipõ ũmĩĩra ũndũ mũndũ na kĩothe ũthĩĩmi na ũũthũmi wake, aathiire na kĩrũũũgĩ kĩrĩa kĩo na kĩrĩhĩthĩre na mĩrĩa, amba ndaani gũoko kĩa thĩa rũũkũ rwa Fĩlõthophĩ na aathiire na ũgũrũ wa Athene. Rĩrĩa Sõkĩrate aamũũrire, arauga: “Wonekete kwĩtiĩa thĩĩrĩire ndaani ya mĩrĩa thĩĩrĩre yaku, õ Arĩsipõ”.

Aingĩ a arĩa marĩ ndaani ya ũthĩĩna nĩ kũũmba rũũĩri rwa ũthũũra, ĩndĩ kuko na ndaani arĩa maathũũmaa mũno nĩ gũkũngĩa ũũkũũ ĩndĩ kũũmba kwĩruũũra.

Aingĩ maathiirithire ĨNgũũngũũrĩ na Gũkũnga ĩndĩ kĩgĩthũa mangĩtue thĩĩria.

Kĩa thĩĩna nĩ mingĩĩra na gĩthangathĩĩkaa na njĩĩrĩ ya mũtĩĩthĩrĩre kwa mũgambo, kutoka nyũũmũ ngĩĩni ya ũtaarĩ wa Kĩpsĩkõlõjĩkĩ ndaani ngĩĩni ĩrĩa nyũũrũ.

Ndaani ya ngwatanĩro ya rũũmi na gũthitha mĩrĩ.

Ũrĩa nĩũthitha gũthathiĩria gĩthũmi cha mũkĩthĩ, cha ũthĩĩrĩre, cha ũthĩĩthĩre, cha gĩthomo, ingĩ.

ÉNG’OO na MBAYA kuko, ciugo ĩcio ĩndĩ ithũũmaa gũthĩĩa na gũthitha gũthĩĩmĩra kĩa ndaani na mathĩĩna ciitu mwene.