Obwongo Busatu

Eby’emiramwa egy’eby’omwoyo egy’omulembe omupya gigamba nti ekyuma eky’omubiri eky’ENSOLO ENTENDEKERE, ekiyitibwa omuntu mu bubi, kibeerawo mu ngeri ya tricentered oba tricerebrada.

Obwongo obusooka bukwatiddwa mu kkuutu y’omutwe. Obwongo obw’okubiri butuukiriza omugongo n’omuti gwagwo ogwa wakati n’amatabi gaagwo gonna ag’obuwuzi. Obwongo obw’okusatu tebubeera mu kifo ekitegeerekeka era si kitundu kiggumivu. Mu butuufu obwongo obw’okusatu bwe bukolebwa emitendera gy’obuwuzi obusaasira era mu butuufu obw’amawanga gonna amakulu ag’enjawulo ag’omubiri gw’omuntu.

Obwongo obusooka bwe kifo eky’okulowooza. Obwongo obw’okubiri bwe kifo eky’omugendo, ekimanyiddwa ennyo ng’ekifo ky’ebintu. Obwongo obw’okusatu bwe kifo eky’enneewulira.

Kikakasa ddala mu nkola nti buli kabi akakolebwa ku bwongo okukulaakulanya kireetawo okusaasaanya amanyi ag’omwoyo okuyitiridde. Kya magezi okugamba awatali kutya nti amalwaliro g’abalalu maziga maziga ag’abafu ab’omwoyo.

Emizannyo egy’obwegendereza n’eby’okutereeza mirungi eri obwongo obw’ebintu, naye okukozesa emizannyo mu ngeri ey’obubi kitegeeza okusaasaanya amanyi ag’ebintu agayitiridde era ekitera okubaawo kiba kya kabi. Si kya busiru okugamba nti waliwo abafu ab’obwongo obw’ebintu. Abafu abo bamanyiddwa ng’abalwadde ba Hemiplejia, Paraplejia, Parálisis eya progressive, n’ebirala.

Obutegeevu bw’obulungi, obw’okutya, obw’ekitiibwa, ennyimba ezisingayo waggulu, byetaagisa okukulakulanya ekifo eky’enneewulira, naye okukozesa obwongo obwo mu ngeri ey’obubi kireetawo okwonooneka okutaliimu mugaso n’okusaasaanya amanyi ag’enneewulira. Abakozesa obwongo obw’enneewulira mu ngeri ey’obubi be baliwo ab’omulembe omupya, abalwanirira Rock, aba Seudo-Artists abasikiriza ab’eby’emikono eby’omulembe guno, abasikiriza ennyo obusagwa, n’ebirala, n’ebirala.

Newankubadde kiyinza okulabika ng’ekitalina nsonga, okufa okutuufu kutegekebwa mu busatu mu buli muntu. Kyakakasibwa okutuusa mu mateeka nti buli bulwadde bwe bunnwa ku bwongo obusatu bwonna.

Etteeka egguluddwa lissizza mu magezi mu buli kamu ku bwongo obusatu obw’ensolo entendekere, omuwendo omugumu ogw’EBY’OMUWENDO OGWA VITAL. Okutereka omuwendo ogwo kitegeeza mu butuufu okwongera obulamu, okusaasaanya omuwendo ogwo kireetawo okufa.

Ebyafaayo eby’edda ebituuse gye tuli okuva mu kiro ekitiisa eky’emyaka, bigamba nti omuwendo gw’obulamu bw’omuntu mu Antiguo Continente MU, esangibwa mu nnyanja ya Pacific, gwawukana wakati w’emyaka enkumi n’enkumi kkumi na ttaano.

Nga myaka gyita nga ziyita mu myaka gyonna okukozesa obwongo obusatu mu ngeri etali ntuufu kwali kufuula obulamu obumpi mpolampola.

Mu ggwanga eryanjule erya KEM… eyo mu Misiri enkadde ey’aba Falaawo omuwendo gw’obulamu bw’omuntu gwali gutuuka ku myaka kikumi mu ana gyokka.

Mu kiseera kino mu kiseera kino eky’amafuta ne celuloides, mu kiseera kino eky’obulamu n’aba rebel ba Rock, omuwendo gw’obulamu bw’omuntu okusinziira ku kampuni ezimu ez’Obwetaavu, guli myaka ataano gyokka.

Abakungu Marxistas-Leninistas aba UNIÓN SOVIÉTICA, abeenyumiriza era abalimba nga bulijjo, bagenda nga bagamba nti bayiiyizza obuwuzi obw’enjawulo ennyo okwongera obulamu naye omukadde Kruschev akyalina emyaka kinaana era alina okusaba ekigere okugolola ekirala.

Mu makkati ga ASIA waliwo ekibiina eky’eddiini ekikolebwa abakadde abatakyajjukira buvubuka bwabwe. Omuwendo gw’obulamu bw’abakadde abo gwawukana wakati w’emyaka ebina n’ebitaano.

Ekyama kyonna eky’obulamu obwanene obw’Abakungu bano ab’omu Asia kisinziira ku kukozesa obwongo obusatu mu magezi.

Okukola emirimu mu ngeri entuufu n’ey’obwegendereza ey’obwongo obusatu kitegeeza okutereka EBY’OMUWENDO OGWA VITAL era nga okugoberera amateeka, okuwongeera obulamu.

Waliwo Etteeka ly’obutonde lyonna erimanyiddwa nga “Okwenkanankana kw’okukankanya kw’emitendera mingi”. Abakungu b’ekifo ekyo bamanyi okukozesa etteeka eryo nga bakozesa obwongo obusatu.

Enjigiriza etali ya kiseera gitwala abayizi n’abayizi okukozesa obwongo okukulaakulanya mu ngeri ey’obubi ebivaamu bye bayizi eddagala eriwonya endwadde z’obwongo.

Okukulakulanya obwongo obusatu mu magezi kwe NJIGIRIZA EY’OKUMISINGI. Mu masomero ag’edda ag’obulamu obuziba obwa Babulooni, Buyonaani, Buyindi, Buperusiya, Misiri, n’ebirala, abayizi n’abayizi baaweebwanga amawulire agagulukene butereevu, eri obwongo bwabwe obusatu nga bayita mu kiragiro, okuzina, ennyimba, n’ebirala, ebikwataganyiziddwa mu magezi.

Ebifo by’emizannyo eby’ebiseera eby’edda byali kitundu ku ssomero. Eddalaama, eky’okusekerera, ekikomawo, nga bikwataganyiziddwa n’omuzannyo ogw’enjawulo, ennyimba, enjigiriza ey’omumwa, n’ebirala.. Zikozesebwa okumanyisa obwongo obusatu obwa buli muntu.

Awo abayizi tebakozesanga obwongo okukulaakulanya mu ngeri ey’obubi era baamanya okukozesa obwongo bwabwe obusatu mu magezi era mu ngeri entuufu.

Okuzina kw’obulamu obuziba obwa Eleusis mu Buyonaani, ettendekero lya Babulooni, eky’okuyola mu Buyonaani bulijjo byakozesebwa okutambuza okumanya eri abayigirizwa n’abayigirizwa.

Kati mu biseera bino ebyonoonese ebya Rock, abayizi n’abayizi ababuuze n’ababuzaabuze bagenda ku kkubo eddubi ery’okukozesa amagezi mu ngeri ey’obubi.

Mu kiseera kino tewali nkola ezituufu ezireetawo okukulakulanya obwongo obusatu mu ngeri entuufu.

Abasomesa n’abasomesa ab’amasomero, ag’ebigere n’amatendekero, bagenda eri okujjukira okutali kwesigwa okw’abayizi abakooye abalindirira n’okutya essaawa y’okuva mu kisulo.

Kyangu, kyetaagisa okumanya okukwataganya amagezi, omugendo n’enneewulira n’ekigendererwa eky’okutwala amawulire agagulukene eri obwongo obusatu obw’abayizi.

Kiba kya busiru okumanyisa obwongo obumu gwokka. Obwongo obusooka si bwo bwokka obw’okumanya. Kiba kya nsonga y’obumenyi bw’amateeka okukozesa obwongo okukulaakulanya obwongo obw’abayizi n’abayizi mu ngeri ey’obubi.

ENJIGIRIZA EY’OKUMISINGI erina okutwala abayizi ku kkubo ery’enkulaakulana entuufu.

Eby’emiramwa egy’eby’omwoyo egy’omulembe omupya egamba bulungi nti obwongo obusatu buba n’ebika by’emikwano esatu egitaliimu musingi gwe gimu. Ebika by’emikwano esatu ebyo bikubiriza ebika eby’enjawulo eby’okukubiriza okuva mu bulamu.

Kino kituwa mu butuufu obuntu busatu obw’enjawulo obutalina kintu kyonna kye bukwata ku kintu mu ngeri yaabwe oba okweyoleka kwabwe.

Eby’emiramwa egy’eby’omwoyo egy’omulembe omupya egamba nti mu buli muntu mubaamu ebika by’emiramwa eby’enjawulo bisatu. Nga kitundu ku bulamu obw’omwoyo twagala ekintu, nga kitundu ekirala twagala ekintu ekitaliimu kuteesa era okwebaza kitundu eky’okusatu tukola ekintu ekivumbula ddala.

Mu kiseera eky’obulumi obusingayo waggulu, oboolyawo okufiirwa omuntu omwagalwa oba obubi obulala bwonna obw’omunda, obuntu bw’enneewulira butuuka ku kusuubira ng’ate obuntu obw’amagezi bwebuuza lwaki obuzibu bwonna obwo buliwo era obuntu obw’omugendo bwagala kwemulula mu kitundu.

Obuntu obusatu obw’enjawulo obwo obw’enjawulo era emirundi mingi okutuuka okuba obuwakanya bulina okukulakulanyizibwa mu magezi n’okulagirwa n’enkola n’enkola ez’enjawulo mu masomero gonna, amatendekero n’amatendekero.

Okwesigamizibwa ku mwoyo kiba kya busiru okusomesa obuntu bw’amagezi bwokka. Omuntu alina obuntu busatu obwetaaga mu bwangu ENJIGIRIZA EY’OKUMISINGI.