Ekirowoozo n'Obutuufu

Ani oba kintu oba ki ekiyinza okukakasa nti ekirowoozo n’ebyo ebiriwo ddala bifaanana ddala?

Ekirowoozo kintu kimu ate ekituufu kintu kirala era waliwo obutendesi okusukkiriza ekirowoozo kyaffe.

Ekituufu okwenkana ekirowoozo kintu ekitaliisoboka, wabula, omutwe ogwesimbye mu kirowoozo kyagwo guba gukuliza nti kino n’ekituufu bifaanana.

Enkola yonna ey’obwongo entegeke bulungi okuyita mu magezi amatuufu, ekontaanwa n’endala eyazimbibwa n’amagezi ge gamu oba agasukkawo, kale kiki?

Emitwe ebiri egyasinziirira ku njigiriza y’amagezi ng’emikumiddwa mu nkola y’eby’omwoyo, nga gyogera ku mazima agamu oba amalala, buli gumu gukkiriza obutuufu bw’ekirowoozo kyagwo era n’obulimba bw’ekirowoozo ky’omulala, kyokka gwemwe ku gyo alina obutuufu, ani ayinza okugolola ekintu ekyo? Ani ku gyo, ekirowoozo n’ebyo ebiriwo ddala bifaanana?

Tewali kubuusabuusa buli mutwe guba nsi, era mu buli omu ku ffe mulimu ekika ky’obukulembeze n’obufuzi bw’omukono ogw’ekiddyo ekitwetaaza okukkiriza okwenkanankana kw’ekirowoozo n’ebyo ebiriwo.

Wadde nga engeri z’okulowooza ziba zinywevu, tewali kiyinza okukakasa okwenkanankana okutuukirivu okw’ekirowoozo n’ebyo ebiriwo.

Abo abeesibye mu nkola yonna ey’eby’omwoyo baagala okukakasa nti ekituufu ky’ebintu ebiriwo kituukana n’ebirowoozo bye bakola era kino kiva mu kuroota olw’okusinziira ku kulowooza.

Okwebikkula eri ebipya bwe bwangu obuzibu obw’enkalakalira; eky’ennaku abantu baagala okuzuula, okulaba mu buli kintu ekyobutonde obusongovu bwabwe, ebirowoozo, ebirowoozo eby’enkalakalira, ebirowoozo n’enneeyisa; tewali amanyi okukkiriza, okulaba ebipya n’omutwe omulongoofu.

Ebintu bibuulire omuntu omugezi kyandibadde ekirungi; eky’ennaku abantu abagezi ab’omulembe guno tebamanyi kulaba bintu, baagala okulaba mu byo obukakafu bw’ebirowoozo byabwe byonna.

Wadde nga kiyinza okulabika ng’ekitakkirizika abasayansi ab’omulembe guno tebamanyi ku bintu ebyobutonde.

Bwe tulaba mu bintu ebyobutonde ebirowoozo byaffe byokka, mazima tetuba tulaba bintu wabula ebirowoozo.

Naye, nga batamiiddwa abasayansi abasirusiru olw’amagezi gaabwe ag’ekitalo, bakkiriza mu ngeri esirusiru nti buli kimu ku birowoozo byabwe kyenkanankana ddala n’ekintu ekimu oba ekirala kye balaba, ng’ate amazima ga njawulo.

Tetugaana nti ebyo bye twogera bijja kugaana buli omu eyeesibye mu nkola eno oba eri; tewali kubuusabuusa embeera y’obukulembeze n’enkola y’obwongo teyinza kukkiriza nti ekirowoozo ekimu oba ekirala ekikoleddwa obulungi tekituukana na mazima.

Amangu ddala omutwe, okuyita mu nsonga, gulaba ekintu ekimu oba ekirala, gwanguyiriza okukigaatira awamu n’erinnya ery’obusayansi erikola nga ekiwootoolo okubikka ku butamanya.

Omutwe tegumanyi okukkiriza ebipya, wabula gumanyi okukola amannya agazibu okukakasa mu ngeri ey’obulimba kye gutamanyi.

Nga twogera ku mulundi guno mu ngeri ya Socratica, tugenda kugamba nti omutwe si gwe gutamanya bwokka, wabula, era gutamanya nti gutamanya.

Omutwe ogw’omulembe guno gwangu nnyo, gwezimbye amannya agazibu okubikka ku butamanya bwagwo.

Waliwo ebika by’amagezi bibiri: ekisooka si kye kimu ekisukkiridde mu njigiriza ez’enjawulo ezijjudde eyo. Ekyokubiri bwe busaayansi obulongoofu obw’abantu abamulisibwa, obusaayansi obutuufu obw’Obuntu.

Tewali kubuusabuusa tekisoboka kuyingira mu kisaawe ky’obusaayansi bw’ensi yonna, singa tetufiiriddwa mu ffe.

Twetaaga okusanyaawo ebintu byonna ebibi bye twetikka munda, era awamu biteekawo, nze ow’obwongo.

Nga ekitegeera ekisukkulumu eky’omuntu kigenda mu maaso okubeera nga kitudde wakati mu nze, wakati mu birowoozo byange n’enneeyisa ez’enjawulo, kisigala nga tekisoboka kutegeera butereevu ekituufu ky’ebintu ebyobutonde ku lwabyo.

Ekisumuluzo ky’ettendekero ly’obutonde, kiri mu mukono ogwa ddyo ogw’Omusukkulumu ow’Ennyanza.

Kitono nnyo kye tuyinza okuyiga ku kizibu ky’okuzaalibwa, wabula ku kufa tuyinza okuyiga byonna.

Ekkulu eritaliiwo ery’obusaayansi obulongoofu lisangibwa wansi w’entuumo enzirugavu. Singa ensigo teefa ekimera tekizaalibwa. Ku kufa kwokka kwe kuzaala ebipya.

Bwe kiba nti Ego afa, ekitegeera kizuukuka okulaba ekituufu ky’ebintu byonna ebyobutonde nga bwe biri ku lwabyo.

Ekitegeera kimanyi ekyo kye kimanyi bulungi, ekituufu ky’obulamu okuyita ku mubiri, obwagazi n’omutwe.