Obwetowaze

Okumanya amakulu g’Obwetwaze kintu ekitannategeerekeka eri Eddaala ly’Omuntu.

Ku mulamwa gw’Obwetwaze, ogwateekebwawo bulijjo mu ngeri eyo oba endala enkyamu, ebisobyo eby’amaanyi byakolebwa.

Mazima ddala kulwanirwa ekigambo, okuggyawo eby’okulowooza ebitaliimu makulu, okukola ebikolwa eby’obukambwe ebya buli ngeri n’okuyiwa omusaayi mu bisaawe by’entalo.

Ekigambo Obwetwaze kiwunyisa, buli muntu akagala, naye, tekuli kutegeera kwe kyo, waliwo okutabukatabuka okukwatagana n’ekigambo kino.

Tekisoboka okusanga abantu abakumidwa abayinza okutegeeza ekigambo Obwetwaze mu ngeri y’emu era mu ngeri y’emu.

Ekigambo Obwetwaze, mu ngeri yonna tekyanditegeerekeka eri okusala amagezi okw’omuntu.

Buli omu alina ku kigambo kino endowooza ez’enjawulo: endowooza z’abantu ezitaliiko bulamu bwonna obutebenkevu.

Ku kibuzo ky’okuteekawo Obwetwaze, kuliyo obutakwatagana, obutaggwaawo, obutasaanira mu buli bwongo.

Ndi mukakafu nti wadde Don Emmanuel Kant, omuwandiisi w’okunenyeza kw’Amagezi Amalungi, era n’okunenyeza kw’Amagezi Ageesigamiziddwa ku bikolwa, teyakebera kigambo kino kugiwa amakulu amatuufu.

Obwetwaze, ekigambo ekirungi, ekigambo ekirabika obulungi: Ebikolwa by’emisango emeka byakolebwa mu linnya lyakyo!

Awatali kubuusabuusa, ekigambo Obwetwaze kyafumbya ebibiina by’abantu; ensozi n’ebikko, emigga n’ennyanja bikuliddwa omusaayi ku lw’ekigambo kino eky’amaanyi.

Bendera emeka, omusaayi gumeeka n’abazira bangi batya ababaddewo mu byafaayo, buli lwe kiba ku teepu y’obulamu ekibuzo Obwetwaze?

Eky’obusaasizi, oluvannyuma lw’obwetwaze bwonna obwafunibwa ku mutindo ogw’amaanyi bwe gutyo, okuddirira mu buli muntu obuddu bugenda mu maaso.

Ani alina eddembe?, Ani atuuse ku ddembe eryo erimanyiddwa?, Bangi batya abeeyimirizzawo?, woowe, woowe, woowe!

Omuvubuka ayagaliza eddembe; kirabika nga tekyesigika nti emirundi mingi nga balina omugaati, ekyokwambala, n’obudduukulu, omuntu ayagala okudduka okuva mu nnyumba y’abazadde nga anoonya eddembe.

Kivaamu okuba ekitali kituufu nti omuvubuka omuto alina buli kimu awaka, ayagala okubula, okudduka, okwewala okuva mu maka ge, nga afumbyiddwa ekigambo eddembe. Kyewuunyisa okusanyukira buli kika kya byanguwazo mu maka agasanyufu, omuntu ayagala okubuzaawo ky’alina, okutambula ku ttaka lino ery’ensi n’okuyingira mu bulumi.

Nti omuntu omubi, omuntu atalina kintu, omusabirizi, ayagaliza mazima okwewala okuva mu nnyumba enkadde, mu nju entono, n’ekigendererwa eky’okufuna enkyukakyuka ennungi, kituufu; naye nti omwana omulungi, omwana wa maama, anoonya okudduka, okubula, kivaamu obutaba kituufu era kivaamu n’obutaba na makulu; wabula ekyo bwe kiri; ekigambo Obwetwaze, kiwunyisa, kiwasa, newankubadde tewali n’omu amanyi okukitegeeza mu ngeri entuufu.

Nti omuwala omuto ayagala eddembe, nti ayagaliza okukyusa amaka, nti ayagaliza okufumbirwa okudduka okuva mu maka g’abazadde n’okubeera obulamu obulungi, kivaamu okuba nti mu kitundu kituufu, kubanga alina eddembe okuba maama; wabula, mu bulamu bw’omukyala omufumbo, asanga nti tali muddembe, era n’okukkiriza alina okugenda mu maaso n’okutikka emikuufu gy’obuddu.

Omukozi, akooye amateeka mangi, ayagala okulaba ng’ali muddembe, era bw’afuna okweyimirizaawo asanga ekizibu nti agenda mu maaso okuba omuddu w’ebigendererwa bye n’obweraliikirivu bwe.

Mazima ddala, buli lwe tulwanirira eddembe, tusanga nga tuleddwa wadde nga waliwo obuwanguzi.

Omusaayi mungi oguyiibwa obwereere mu linnya ly’eddembe, wabula tugenda mu maaso okuba abaddu baffe n’abantu abalala.

Abantu balwanirira ebigambo bye batategeera, wadde ebigambo bigattibwa mu bigambo.

Obwetwaze kintu omuntu ky’alina okufuna munda ye. Tewali n’omu ayinza okukifuna ebweru we.

Okwebagala mu bbanga ekyo kirimu olugero olw’obuvanjuba olutegeeza amakulu g’obwetwaze obw’amazima.

Tewali n’omu ayinza mazima kugezesa ku ddembe kasita omuntu we agenda mu maaso okuba ng’aggaliddwa mu ye yennyini, mu nze yennyini.

Okutegeera nze yennyini ono, omuntu wange, kye ndi, kyamangu bwe kiba nga omuntu ayagala mazima okufuna eddembe.

Mu ngeri yonna tetusobola kuzikiriza mikkaafu gy’obuddu nga tetunnategeera ddala ekibuuzo kyange kyonna kino, byonna ebinkwatako nze, nze yennyini.

Obuddu bw’ani?, Kino kiki ekitukuuma nga tuli baddu?, Mirembe ki gino?, ebyo byonna bye twetaaga okuzuula.

Abagagga n’abaavu, abakkiriza n’abatakkiriza, bonna basibe abatuufu wadde beefumiitiriza nga bali baddemu.

Kasita omuntu we, obulamu, ekisinga okuba eky’ekitiibwa era eky’ekitiibwa kye tulina munda, agenda mu maaso okuba ng’aggaliddwa mu ye yennyini, mu nze yennyini, mu nze yennyini, mu kwegomba kwange n’entiisa, mu kwegomba kwange n’omujajuko, mu bweraliikirivu bwange n’obutujju, mu nsobi zange ez’omunda; omuntu ajja kubeera mu kkomera etuufu.

Amakulu g’obwetwaze gasobola okutegeerekeka mu bujjuvu bwe mikkaafu gy’ekkomera lyaffe ly’omunda bwe gizikiriziddwa.

Nga “nze yennyini” bw’akyaliwo omuntu we ajja kuba mu kkomera; okuva mu kkomera kisoboka lwa kuzikiriza okwa Buddhist, okusaanyawo nze, okugifuula evvu, omukunguukulu ogw’obutoffaali.

Omuntu omu ddembe, ataliiko nze, mu kubula kw’enzeyama ddala, nga talina kwegomba, nga talina mujajuko, nga talina kwegomba wadde okutya, agezesa mu ngeri entuufu Obwetwaze obw’amazima.

Endowooza yonna ku Bwetwaze si Bwetwaze. Endowooza ze twetereeza ku Bwetwaze ziri wala nnyo okuba Obutuuufu. Endowooza ze twekolera ku nsonga y’Obwetwaze, tezirina kakwate na Bwetwaze obwa nnamaddala.

Obwetwaze kintu kye tulina okugezesa mu ngeri entuufu, era kino kisoboka lwa kufa mu ndowooza, okusaanyawo nze, okukomekkereza emirembe gyonna nze yennyini.

Tewali kigasa kugenda mu maaso kuroota ku Bwetwaze, bwe kiba nti mu ngeri yonna tugenda mu maaso ng’abaddu.

Kisinga obulungi okwelaba ng’abaffe okuli, okwekenneenya obwegendereza emikkaafu gyonna egy’obuddu etukuuma mu kkomera etuufu.

Nga tweyeyawulamu, nga tulaba bye tuli munda, tujja kuzuula oluggi lw’Obwetwaze obwa nnamaddala.