Kende na makambo

Lisusu Likambo Lya Botosi

Balakisi ya biteyelo, bakolɛji mpe ba inivɛrsitɛ bapesaka ntina mingi na etumbu, mpe tosengeli koyekola yango na mozindo na mokapo oyo. Biso nyonso oyo tolekaki na biteyelo, bakolɛji, ba inivɛrsitɛ, mpe bongo na bongo. Toyebi malamu mpenza ete bitumbu ezali nini, mibeko, likonga, kobunda, mpe bongo na bongo, mpe bongo na bongo. Etumbu ezali yango oyo babengi BILONGO YA BOTƐLƐMI. Balakisi ya biteyelo balingaka kolona BOTƐLƐMI.

Bateyaka biso tó botɛlɛma, tó tingama eloko moko mpo na eloko mosusu. Bateyaka biso tó botɛlɛma na mimekano ya mosuni mpe tobɛtabɛtaka biso mpe tosalaka lipɔ́sɔ mpo na kobɛtɛma. Bateyaka biso TÓ BOTƐLƐMA na mimekano oyo bolɛmbu ememaka, mimekano ya koyekola te, kokende na eteyelo te, kobɛta masano, koseka, kotyola balakisi, kobuka mibeko, mpe bongo na bongo, mpe bongo na bongo.

Balakisi ya mibali mpe ya basi bazali na likanisi ya lokuta ete na nzela ya etumbu tokoki kososola ntina ya komemya molɔngɔ́ ya eteyelo, ntina ya koyekola, kobomba etɛlɛmɛlo liboso ya balakisi, komitambwisa malamu na banakelasi, mpe bongo na bongo, mpe bongo na bongo.

Likanisi moko ya lokuta ezali kati ya bato ete soki to botɛlɛmi mingi, soki tobwaki mingi, tokómaka na bososoli mingi, na bonsomi mingi, na kokokana mingi, na elonga mingi. Balingi te kososola ete soki to bundi na eloko moko, soki to botɛlɛmi yango mingi, soki tobwaki yango mingi, BOSOSOLI ezali moke.

Soki to bungi na likama ya komɛla masanga, yango ekosila mpo na mwa ntango, kasi lokola to SOSOLI yango te na mozindo na BITELE mosusu nyonso ya makanisi, yango ekokóma lisusu nsima ntango tobosani kobatela mpe tokokɔnɔnɔ masanga mpo na mbula mobimba. Soki tobwaki likama ya pite, mpo na mwa ntango tokokóma pɛto mpenza na libanda (ata soki na BITELE mosusu ya makanisi tokobaka kozala BAPƐ́LƐ́BƐ ya nsɔmɔ lokola bandɔtɔ ya MAKAMBO YA KOLINGANA mpe bopɔlɔ́ ya butu ekoki komonisa yango), mpe nsima tokokóma lisusu na makambo na biso ya kala ya BAPITƐ ya bozangi elikya, na ntina ya likambo ya sikisiki ya kozanga kososola na mozindo oyo PITE ezali.

Ebele bazali baoyo babwaki LOKUMBI, baoyo babundi na yango, baoyo bamipesi etumbu mpo na yango na kolandaka MIBEKO ya etamboli, kasi lokola basosoli te mpenza ndenge LOKUMBI esalemaka, basukaka na nsuka na KOLINGA te kozala KOLINGA.

Ebele bazali baoyo bamipesaka etumbu mpo na NKANDA, baoyo bayekolaka kobɛtɛma yango, kasi yango ezali kaka na bitele mosusu ya makanisi ya nse, ata soki na libanda esili na bizaleli na biso mpe na mwa bosangani ya kobatela, makanisi ya nse ekitanisaka biso mpe na nsima tobɛtaka mbɛki mpe tokobwaka miinda ya nkake na nkanda, ntango tozali kozela yango moke mpenza mpe mbala mosusu mpo na ntina oyo ezali na NTINA MOKE.

Ebele bazali baoyo bamipesaka etumbu mpo na zuwa mpe na nsuka bandimaka makasi ete basili kosilisa yango kasi lokola basosoli yango te, ezali polele ete yango ebimi lisusu na esika ya likambo kaka ntango tozalaki kokanisa ete ekufi malamu.

Bobele na bozangi nyonso ya bitumbu, bobele na bonsomi ya solo, likamwisi ya moto ezali kobima na makanisi, moto ya makasi ya BOSOSOLI. BOLINGI YA BOZALI ekoki kozala ata mokolo moko te na kati ya MONGBONGO. Tozali na mposa ya bonsomi mpo na KOSOSOLA mbeba na biso ya MAKANISI na lolenge ya mobimba. Tozali na mposa ya nokinoki ya kokweisa bifelo mpe kobuka minyɔlɔlɔ ya ebende, mpo na kozala na bonsomi.

Tosengeli komeka biso moko nyonso oyo Balakisi na biso na Eteyelo mpe Baboti na biso balobaki ete ezali malamu mpe na ntina. Ezali te bobele koyekola na motó mpe komekola. Tosengeli kososola.

Momekano nyonso ya Balakisi ya mibali mpe ya basi esengeli kotambwisama na lisosoli ya bayekoli. Basengeli kosala makasi mpo bakɔta na nzela ya BOSOSOLI. Ezali te bobele koyebisa bayekoli ete basengeli kozala boye to boye, esengeli ete bayekoli bayekola kozala na bonsomi mpo bango moko bakoka kotala, koyekola, kotalela motuya nyonso, biloko nyonso oyo bato balobaki ete ezali na litomba, na ntina, ya lokumu mpe te bobele kondima mpe komekola yango.

Bato balingi te komimonisa bango moko, bazali na makanisi ekangami, ya bozoba, makanisi oyo elingi te kolukaluka, makanisi ya kikalikali oyo elukaka soki moke te mpe emekolaka bobele.

Esengeli, ezali nokinoki, ezali na ntina mingi ete bayekoli ya mibali mpe ya basi banda na bolɛngɛ na bango tii ntango ya kotika BAKALASI basepela na bonsomi ya solo mpo na komimonisa bango moko, mpo na kotuna, mpo na kososola mpe ete bazanga te ndelo na bifelo ya nsɔmɔ ya bipekiseli, kobunda mpe bitumbu.

Soki bayekoli bayebisami oyo basengeli mpe oyo basengeli te kosala mpe bapesami te ndingisa ya KOSOSOLA mpe komeka, WAPI lisusu mayele na bango? NZELA nini epesami na mayele? Mpo na nini lisusu koleka ekzame, kolata malamu, kozala na baninga mingi soki tozali na mayele te?

Mayele eyaka bobele epai na biso ntango tozali na bonsomi ya solo mpo na kolukaluka biso moko, mpo na kososola, mpo na kotalela kozanga bobangi kobunda mpe kozanga likonga ya bitumbu. Bayekoli ya bobangi, ya kobanga, ya kotombwama na bitumbu ya nsɔmɔ bakokoka ata mokolo moko te koyeba. Bakokoka ata mokolo moko te kozala na mayele.

Lelo oyo, Baboti mpe Balakisi, eloko kaka oyo elingaka bango ezali ete bayekoli ya mibali mpe ya basi básala mosala, bákóma minganga, ba avoka, ba ingénieur, bakomeli na biro, elingi koloba bato oyo basalaka bango moko mosala mpe na nsima babalana mpe bakóma lisusu MASINI YA KOSALA BAMABE mpe yango wana.

Ntango bilenge ya mibali to ya basi balingi kosala eloko ya sika, eloko ekeseni, ntango bayoki mposa ya kobima na mongbongó wana, makanisi ya liboso, bizaleli ya kala, bitumbu, mimeseno ya libota to ya ekólo, mpe bongo, na nsima baboti bakangaka minyɔlɔlɔ ya bolɔkɔ makasi lisusu mpe balobaka na elenge ya mobali to ya mwasi: Bosala yango te! tolingi te kosunga bino na yango, makambo wana ezali bozoba, mpe bongo, mpe bongo. MOBIMBA elenge ya mobali to ya mwasi akangami na ndenge ya sika na kati ya bolɔkɔ ya bitumbu, mimeseno ya kala, makanisi ya kala, mpe bongo na bongo.

BOTEYI YA NTINA ETEYAKA ndenge ya koyokanisa MOLONGO na BOLINGI. MOLONGO kozanga BOLINGI ezali BOTƆMBƆKI. BOLINGI kozanga MOLONGO ezali ANARKIA. BOLINGI mpe MOLONGO oyo esangani na mayele ezali MBONGO ya BOTEYI YA NTINA.

BAYEKOLI basengeli kozala na bonsomi ya kokoka mpo na koyeba bango moko, mpo na KOTUNA mpo na KOMIMONISA oyo ya solo, oyo ya solo bazali na BISO MOKO mpe oyo bakoki kosala na bomoi. Bayekoli ya mibali mpe ya basi, basoda mpe bamokambi-mboka mpe na mobimba bato nyonso oyo basengeli kozala na bomoi ya kokangama na bitumbu ya makasi, mbala mingi bakómaka na nkanda, bayokaka mpasi ya bato te, bazali na motema mabe.

ETUMBU ebebisaka SENSIBILITE ya moto mpe yango esili komonisama na LITALA mpe na MEKAMƐ. Na ntina ya bitumbu mingi mpe mibeko mingi, bato ya eleko oyo babungisi SENSIBILITE mpenza mpe bakómi na nkanda mpe motema mabe. Mpo na kozala na bonsomi ya solo esengeli kozala na SENSIBILITE mingi mpe kolinga bato.

Na biteyelo, bakolɛji mpe ba inivɛrsitɛ, bateyaka bayekoli kotia likebi na bakelasi mpe bayekoli ya mibali mpe ya basi batie likebi mpo na koboya kobunda, kokangola matoyi, kobɛta na likonga to na mokonzi, mpe bongo na bongo, mpe bongo na bongo. Kasi na mawa bateyaka bango te KOSOSOLA MINGI mpenza oyo ezali LIKABI NA LISOSOLI.

Na etumbu moyekoli atie likebi mpe abebisa nguya ya bozali mbala mingi na lolenge ya mpamba. Nguya ya bozali ezali lolenge ya nguya ya petepete koleka oyo esalemi na MASINI ya ORGANIQUE. Biso toliaka mpe tomelaka mpe makambo nyonso ya kozyama ezali na nsuka makambo ya petepete oyo biloko ya mabe ekómaka biloko mpe nguya ya ntina. Nguya ya bozali ezali: lolenge ya MATIERRE mpe ya GUERZA ya petepete koleka oyo esalemi na lisanga.

Soki toyebi kotia LIKABI NA LISOSOLI tokoki kobomba nguya ya bozali. Na mawa balakisi ya mibali mpe ya basi bateyaka bayekoli na bango te oyo ezali LIKABI NA LISOSOLI. Esika nyonso oyo tozali kotambwisa LIKABI tobɛbisaka ENERGIA YA BOZALI. Tokoki kobomba nguya wana soki tokaboli likebi, soki tomikanganisi te na biloko, na bato, na makanisi.

Ntango tomikanganisi na bato, na biloko, na makanisi, tobosanaka biso moko mpe na nsima tobungisaka ENERGIA ya bozali na lolenge ya mawa koleka. EZALI NOKINOKI koyeba ete tosengeli kobomba ENERGIA YA BOZALI mpo na kolamusa LISOSOLI mpe ete ENERGIA YA BOZALI ezali LIKOKI YA BOMOI, EKOMELI ya LISOSOLI, esaleli mpo na KOLAMUSA LISOSOLI.

Ntango toyekolaka KOBOSANA te BISO MOKO, ntango toyekolaka kokabola LIKABI kati ya SUJETO; OBJE mpe ESKA, tobombaka ENERGIA YA BOZALI mpo na kolamusa LISOSOLI. ESENGELI koyekola kosalela LIKABI mpo na kolamusa lisosoli kasi bayekoli ya mibali mpe ya basi bayebi eloko te na likambo yango mpo BALAKISI na bango ya MIBALI mpe ya BASI bateyeli bango yango te.

NTANGO toyekolaka kosalela LIKABI na lisosoli, etumbu ebimi nsima. Moyekoli ya mobali to ya mwasi oyo atie likebi na bakelasi na ye, na mateya na ye, na molɔngɔ, AZALI na mposa te ya etumbu ya lolenge nyonso.

EZALI NOKINOKI ete BALAKISI basosola ntina ya koyokanisa na mayele BOLINGI mpe MOLONGO mpe yango ekoki na nzela ya LIKABI NA LISOSOLI. LIKABI NA LISOSOLI ebungisaka oyo babengi KIMIKANGANI. Ntango TOMIKANGANISI na bato, na biloko, na makanisi, makambo ya kokamwa eyaka mpe ya nsuka yango ebimisaka NDOTO na LISOSOLI.

Esengeli koyeba kotia LIKABI kozanga KIMIKANGANI. NTANGO totye likebi na eloko to na moto moko mpe tobosanaka biso moko, likambo oyo ebimaka ezali KIMIKANGANI mpe NDOTO ya LISOSOLI. Botala malamu MOSALI ya FILME. Azali kolala, ayebi eloko te, amiyebi te, azali na libulu, amonanaka lokola moto oyo azali kotambola na ndoto, azali kolota elongo na filme oyo azali kotala, elongo na elombe ya filme.

BAYEKOLI ya mibali mpe ya basi basengeli kotia likebi na bakelasi kozanga kobosana BISO MOKO mpo na kokwea te na NDOTO ya nsɔmɔ ya LISOSOLI. Moyekoli asengeli komimona na esika ya likambo ntango azali kopesa ekzame to ntango azali liboso ya tablo to kokɔta na esika ya kolalela na molɔngɔ ya molakisi, to ntango azali koyekola to kopema to kobeta masano elongo na banakelasi na ye.

LIKABI oyo ekabwani na BITELE MISATO: SUJETO, OBJE, ESKA, ezali mpenza LIKABI NA LISOSOLI. Ntango tosalaka te LIBOSAKI ya KIMIKANGANI na bato, biloko, makanisi, mpe bongo tobombaka ENERGIA YA BOZALI mpe tomemaka na kati na biso kolamuka ya LISOSOLI.

Moto oyo alingi kolamusa LISOSOLI na MIKILI ya likoló, asengeli kobanda na KOLAMUKA awa mpe sikawa. Ntango MOYEKOLI asali libosaki ya KIMIKANGANI na bato, na biloko, na makanisi, ntango asali libosaki ya komibosana, na nsima akweaka na makambo ya kokamwa mpe na ndoto.

Etumbu eteyaka bayekoli te kotia LIKABI NA LISOSOLI. Etumbu ezali bolɔkɔ ya solo mpo na makanisi. Bayekoli ya mibali mpe ya basi basengeli koyekola kosalela LIKABI NA LISOSOLI banda na bisika ya eteyelo mpenza mpo na nsima na bomoi ya mosala, libanda ya eteyelo, básala te libosaki ya komibosana.

Moto oyo abosanaka ye moko liboso ya moto oyo afingi ye, amikanganisi na ye, akwelaka na makambo ya kokamwa, akweaka na ndoto ya kozanga lisosoli mpe na nsima azoki to abomi mpe akendaka na bolɔkɔ na lolenge oyo akokima te. Ye oyo atikaka te KIMIKANGANI elongo na moto oyo afingi, ye oyo amikanganisi na ye te, ye oyo abosanaka te ye moko, ye oyo ayebi kotia LIKABI NA LISOSOLI, akokaki te kopesa motuya na maloba ya moto oyo afingi, to kozokisa ye to koboma ye.

Mabunga nyonso oyo moto asali na bomoi eutaka na ndenge abosanaka ye moko, amikanganisi, akwelaka na makambo ya kokamwa mpe akweaka na ndoto. Elamu mingi koleka mpo na bilenge, mpo na bayekoli nyonso, ete bateyama KOLAMUKA ya LISOSOLI na esika ya kokangisa bango na minyɔlɔlɔ na bitumbu mingi ya bozoba.