Bomoi

Ata soki ekomi komonana likambo ya kokamwa te, ezali mpenza solo mpe ya bosolo mpenza, ete boboto oyo balobelaka yango mingi ezali mpenza mabe makasi, ezali na bizaleli ya ntina mingi te ya ndenge ya koyeba biloko ya kitoko, ezangi kitoko ya kati.

Ezali mingi oyo tozali komikumisa na bandako ya nsɔmɔ oyo ezali kaka bongo, oyo emonanaka lokola ndako ya bampɔndu ya solo.

Mokili ekómi mpenza ya kolelisa, babalabala kaka moko mpe bandako ya nsɔmɔ bipai nyonso.

Nyama nyonso oyo ekómi kolɛmbisa, na Nordi mpe na Sudi, na Ɛsti mpe na Wɛsti ya Mokili.

Ezali kaka elamba ya ndenge moko: ya nsɔmɔ, ya kosɔkisa, ya libela. “Modernisme!”, ebele ya bato bazali kobelela.

Tokómi komonana lokola ba paons ya lolendo na elamba oyo tomemi mpe na basapato oyo ezali kongɛnga mingi, atako awa, kuna mpe kuna bamilio ya bato ya mpasi, ya nzala, ya bozangi bilongi bazali kotambola.

Boboto mpe kitoko ya bomoto, ya pete, ya pɛto, ya kozanga mayele mpe biloko ya kolendisa lolendo, esili kobima na Sɛksi ya Basi. Sikawa tozali bato ya ntango na biso, boye nde bomoi ezali.

Bato bakómi mabe makasi: bolingo ekómi malili, moto moko te azali koyokela moto mosusu mawa.

Bavitele to bilokótá ya bamagazini ya lokumu ezali kongɛnga na biloko ya lokumu oyo ezali mpenza likoló ya nguya ya bato ya mpasi.

Eloko kaka oyo ba Paria ya bomoi bakoki kosala ezali kotala basédé mpe mabanga ya ntalo, biloko ya nsolo ya malasi ya bakɔpɔ ya lokumu mpe mangembu mpo na bambula; komona kozanga likoki ya kosimba, mpasi oyo ekokani na oyo ya Tantale.

Bato ya ntango oyo ya sika bakómi mabe mingi: nsolo ya bolingo mpe nsolo kitoko ya bosembo esili kobima mpenza.

Ebele ya bato bazali kobimisa kolela mpo na bampako mingi; mokili mobimba ezali na mikakatano, bazali na ngɔmɛ na biso mpe tosengeli; bazali kosambisa biso mpe tozali na eloko te ya kofuta, mitungisi ezali kobukabuka bɔɔngɔ́, moto moko te azali na kimia.

Babirokratɛ́ oyo bazali na likonga ya esengo kati na libumu na bango mpe likaya ya malamu na monɔkɔ na bango, oyo bazali kosimba na makanisi, bazali kosakana na mayele ya politiki kozanga kotya likebi ata moke na mpasi ya bato.

Moto moko te azali na esengo na ntango oyo mpe mingi mpenza te ba classes moyennes, oyo ezwami kati na mopanga mpe eteni ya likoló ya lopango.

Bazwi mpe babola, bandimi mpe baoyo bandimi te, mombóngi mpe mosɛngi, basali ya basapato mpe basali ya mbeki, bazali na bomoi mpo basengeli kozala na bomoi, bazali kozinda kati na vinyo minyokoli na bango mpe kutu bakómi ba drogués mpo na kokima bango moko.

Bato bakómi na makanisi mabe, na likunya, na kozanga kotyela moto mosusu motema, na mayele mabe, na mabe; moto moko te azali kondima moto mosusu lisusu; bazali kobima mikolo nyonso na makambo ya sika, mikanda ya ndanga, mikakatano ya lolenge nyonso, mikanda, mikanda ya ndanga, mpe bongo na bongo, mpe ata ndenge nini, eloko moko te kati na yango esalaka lisusu, bato ya mayele bazali koseka bilokó oyo nyonso: bazali kofuta te, bazali kokima mobeko ata esɛngi bakende na mikuwa na bango na bolɔkɔ.

Mosala moko te epesaka esengo; likanisi ya bolingo ya solo ebungi mpe bato babalanaka lelo mpe babomaka libala lobi.

Bomoko ya bandako ebungi na mawa mpenza, nsɔni ya nzoto ezali lisusu te, kosangisa nzoto ya basi na basi mpe mibali na mibali ekómi mingi koleka kosukola mabɔkɔ.

Koyeba eloko moko na ntina ya makambo oyo nyonso, komeka koyeba ntina ya kopɔlɔ́ nyonso wana, kotuna, koluka, ezali mpenza likambo oyo tozali kokana kosala na buku oyo.

Nazali kolobela yango na lokota ya bomoi ya mosala, na mposa ya koyeba eloko nini ebombami nsima ya elongi wana ya nsɔmɔ ya bomoi.

Nazali kokanisa na mongongo makasi mpe bato ya lokuta ya mayele báloba oyo elingi bango.

Mateya makómi kolɛmbisa mpe kutu bakosombaka mpe bakotekaka yango lisusu na zando. Bongo eloko nini?

Mateya ezali kaka mpo na kopesa biso mitungisi mpe kokómisa bomoi na biso mabe koleka.

Na ntina ya malamu mpenza Goethe alobaki ete: “Mateya nyonso ezali ya mpɛmbɛ-moindo mpe kaka nzete nde ezali ya langi ya mai ya pondu oyo ezali na mbuma ya wolo oyo ezali bomoi”…

Bato ya mawa balɛmbi na mateya mingi wana, sikawa bazali kolobela mingi likoló ya mosala ya makasi, tosengeli kozala bato ya makasi mpe koyeba mpenza bantina ya minyokoli na biso.