Makanisi Misato

Baninga mingi ya mayele bazali bipumbu bipumbu oyo bazali na nzela ya malamu te mpe babebisami na botɛmɛli oyo esili ngala.

Ya solo mpenza, nguba ya botɛmɛli oyo ezali kosilisa nzoto epanzanaki na makanisi ya bato na lolenge ya kokamwisa uta na ekeke ya zomi na mwambe.

Liboso ya ekeke wana, esanga oyo eyebani mingi te to oyo ebombami, oyo ezwami liboso ya libongo ya Espagne, ezalaki komonana mpe kosimbanaka ntango nyonso.

Ezali na ntembe te ete esanga yango ezwami na kati ya vertical ya minei. Masolo mingi ezali na boyokani na esanga yango ya kobombana.

Nsima ya ekeke ya zomi na mwambe, esanga oyo tolobelaki ebungaki seko, moto moko te ayebi eloko na ntina na yango.

Na bantango ya Mokonzi Arthur mpe ya bakomi ya mesa ya libungutulu, biloko ya ezaulaki ezalaki komimonisa bisika nyonso, kokɔtaka na mozindo na kati ya mopɛpɛ na biso ya mosuni.

Masolo mingi ezali na ntina na badimo, bilimu mpe banzelu oyo ezali kokoba kozala mingi na Erim, Irlande ya langi ya matiti; na mawa, biloko nyonso wana ya pɛto, kitoko nyonso wana ya molimo ya mokili, emonani lisusu te na bato mpo na mayele ya lokuta ya bato ya mayele mpe bokoli ya kolekisa ndelo ya Ego ya nyama.

Lelo oyo, bato ya mayele bazali kosɛka biloko nyonso wana, bandimaka yango te atako na mozindo bakokisi esengo ata moke te.

Soki bato bakangaki ntina ete tozali na makanisi misato, nsoso mosusu nde ekoyemba, ekoki mpe kozala ete bakosepela mingi na boyekoli oyo.

Na mawa, bato bazangi boyebi oyo bakómi na kelasi, bakɔti na kati ya mayele na bango ya mpasi, bazali kutu na ntango te mpo na komipesa na boyekoli na biso na lolenge ya kosepelisa.

Bato wana ya mawa bazali na mposa te ya lisalisi, bazali na lolendo na mayele na bango ya mpamba, bakanisi ete bazali kotambola na nzela ya sembo mpe bakanisi ata moke te ete bakɔti na nzela ya suka.

Na nkombo ya solo, tosengeli koloba ete na bokuse, tozali na makanisi misato.

Makanisi ya liboso tokoki mpe tosengeli kobenga yango Makanisi ya Nsɔmɔ, ya mibale tokobatisa yango na nkombo Makanisi ya Kati. Ya misato tokobenga yango Makanisi ya Kati.

Tókende sikawa koyekola moko na moko ya Makanisi misato wana na bokabwani mpe na lolenge ya bosembo.

Na ntembe te Makanisi ya Nsɔmɔ esalaka makanisi na yango ya biloko oyo ezali na kati na nzela ya mayoki ya libándá ya nsɔmɔ.

Na bantango wana, Makanisi ya Nsɔmɔ ezali mpenza ya mabe mpe ya mosuni, ekoki kondima eloko te oyo emonisami na mosuni te.

Lokola makanisi ya biloko oyo ezali na kati ya Makanisi ya Nsɔmɔ ezali na moboko ya bansango ya nsɔmɔ ya libándá, na ntembe te ekoki koyeba eloko te na ntina na likambo ya solo, na ntina na solo, na ntina na mabombami ya bomoi mpe ya liwa, na ntina na molimo mpe ya elimo, etc.

Mpo na bato ya mayele ya lokuta, oyo bakangami mpenza na mayoki ya libándá mpe bakangi kati na makanisi ya biloko oyo ezali na kati ya makanisi ya nsɔmɔ, boyekoli na biso ya esoteriki ezali lokola bozoba.

Na kati ya ntina ya kozanga ntina, na kati ya mokili ya bozoba, bazali na ntina mpo ete bazali na makambo oyo mokili ya nsɔmɔ ya libándá etindaki. Ndenge nini Makanisi ya Nsɔmɔ ekoki kondima eloko oyo ezali nsɔmɔ te?

Soki bansango ya mayoki ezali lisungi ya kobombana mpo na misala nyonso ya Makanisi ya Nsɔmɔ, ezali polele ete misala wana esengeli kobimisa makanisi ya nsɔmɔ.

Makanisi ya Kati ekeseni, kasi, eyebi mpe eloko te na lolenge ya mbala moko na ntina na likambo ya solo, esuki kaka na kondima mpe ezali kaka wana.

Na kati ya Makanisi ya Kati ezali na bandimbola ya losambo, badogme oyo ekoki kobukana te, etc.

Makanisi ya Kati ezali ntina mpenza mpo na koyeba solo mbala moko.

Na ntembe te Makanisi ya Kati esalaka makanisi na yango ya biloko oyo ezali na kati na bansango oyo ebimi na lisosoli ya likoló ya Molimo.

Na ntembe te lisosoli ekoki kovivisa mpe komeka likambo ya solo. Ezali na ntembe te ete lisosoli eyebi solo.

Kasi, mpo ete lisosoli emonana, esengeli na molobeli, na esaleli ya kosala mpe yango mpenza ezali Makanisi ya Kati.

Lisosoli eyebi mbala moko likambo ya solo ya likambo mokomoko ya ezaulaki mpe na nzela ya Makanisi ya Kati ekoki komonisa yango.

Kofungola Makanisi ya Kati ekozala likambo oyo ebongi mpo na kobima na mokili ya ntembe mpe ya kozanga boyebi.

Yango elingi koloba ete kaka kofungolaka Makanisi ya Kati nde kobota kondima ya solo na kati ya moto.

Kotali likambo yango uta na ndelo mosusu, tokoloba ete botɛmɛli ya biloko ya mokili nde ezali elembo ya mbala moko ya kozanga boyebi. Ezali na ntembe te ete bato ya mayele oyo bazangi boyebi basukaka na kozala na botɛmɛli nkama moko likoló na nkama.

Kondima ezali koyeba mbala moko likambo ya solo; mayele ya ntina; kovivisa likambo wana oyo eleki nzoto, bolingo mpe makanisi.

Kesanisá kati na kondima mpe bondimi. Bandimi etiami na kati ya Makanisi ya Kati, kondima ezali elembo ya Makanisi ya Kati.

Na mawa, ezali ntango nyonso na ezaleli monene ya kobulunganisa bondimi na kondima. Atako emonani lokola likambo ya kokamwisa, tokokumisa makambo oyo elandi: “OYO AZALI NA KONDIMA YA SOLO AZALI NA NTINA TE YA KONDIMA”.

Ezali ete kondima ya solo ezali bwanya ya bomoi, koyeba ya sikisiki, komeka mbala moko.

Esalemaki ete na boumeli ya bankama mingi ya bambula bakangisaki kondima na bondimi mpe sikawa ezali mpasi mingi kosala ete bato bakanga ntina ete kondima ezali bwanya ya solo mpe mokolo moko te bandimi ya mpamba.

Misala ya bwanya ya makanisi ya kati ezali na bisungi ya kati bansango nyonso wana ya makasi ya bwanya oyo ezali na kati ya lisosoli.

Moto oyo afungolaki Makanisi ya Kati akundolaka bomoi na ye ya kala, ayebi mabombami ya bomoi mpe ya liwa, te mpo na makambo oyo atángá to atángá te, te mpo na makambo oyo moto mosusu alobá to alobá te, te mpo na makambo oyo moto andimá to andimá te, kasi mpo na komeka mbala moko, ya bomoi, ya solo mpenza.

Makambo oyo tozali koloba esepelisi makanisi ya nsɔmɔ te, ekoki kondima yango te mpo ete ebimi na ndelo na yango, ezali na boyokani na eloko te na mayoki ya libándá ya nsɔmɔ, ezali eloko ya bapaya na makanisi na yango ya biloko oyo ezali na kati, na makambo oyo bateyaki ye na kelasi, na makambo oyo ayekolaki na mikanda ndenge na ndenge, etc., etc., etc.

Makambo oyo tozali koloba endimami mpe te na Makanisi ya Kati mpo ete na solo ezali kobebisa bandimi na yango, ezali kolongola valɛrɛ na makambo oyo bateyi na ye ya losambo basalisaki ye ayeba na motó, etc.

Yesu El Gran Kabir azali kokebisa bayekoli na ye na kolobaka na bango ete: “Bóbáta na levure ya basaduce mpe na levure ya bafarizai”.

Ezali polele ete Yesu El Cristo na likebisi yango alobelaki mateya ya basaduce ya biloko ya mokili mpe ya bafarizai ya likosi.

Mateya ya basaduce ezali na Makanisi ya Nsɔmɔ, ezali mateya ya mayoki mitano.

Mateya ya bafarizai ezwami na kati ya Makanisi ya Kati, yango ezali likambo ya solo, oyo bakoki kobwaka te.

Ezali polele ete bafarizai bakendaka na milulu na bango mpo ete baloba mpo na bango ete bazali bato malamu, mpo na komimonisa liboso ya basusu, kasi basalaka ata mokolo moko te likoló na bango moko.

Ekokaki kozala likoki te ya kofungola Makanisi ya Kati soki toyekolaki te kokanisa na molili.

Na ntembe te ntango moto abandi komitala ye moko, yango ezali elembo ete abandi kokanisa na molili.

Ntango moto andimi te likambo ya solo ya Molili na ye moko mpe likoki ya kobongola yango na moboko, na ntembe te ayoki na mposa te ya komitala ye moko na molili.

Ntango moto andimi mateya ya mingi mpe akangi ntina na mposa ya kolongola ba yo ndenge na ndenge oyo azali komema na molili na ye na mokano ya kosikola lisosoli, esanse, na ntembe te na solo mpe na lotomo na ye moko abandi komitala ye moko na molili.

Polele ete kolongola biloko oyo elingami te oyo tozali komema na molili na biso ebimisaka kofungolama ya Makanisi ya Kati.

Yango nyonso elingi koloba ete kofungolama oyo tolobeli ezali likambo oyo esalemaka na lolenge ya kolandana, na ntango oyo tozali kosilisa biloko oyo elingami te oyo tozali komema na molili na biso.

Moto oyo asilisi biloko oyo elingami te na kati na ye na nkama moko likoló na nkama, polele ete akofungola mpe makanisi na ye ya kati na nkama moko likoló na nkama.

Moto ya ndenge wana akozala na kondima ya kokoka. Sikawa bokokanga ntina na maloba ya Klisto ntango alobaki ete: “Soki bozali na kondima lokola mbuma ya moutarde bokolongola bangomba”.