Оршихуйн Түвшин

Бид хэн бэ? Бид хаанаас гаралтай вэ? Бид хаашаа явж байна вэ? Бид яах гэж амьдарч байна вэ? Бид яагаад амьдарч байна вэ?…

Эргэлзээгүйгээр “Оюунлаг амьтан” гэж эндүүрэн нэрлэгдсэн хөөрхий хүн зөвхөн мэддэггүй төдийгүй, мэддэггүй гэдгээ ч мэддэггүй… Хамгийн муу нь бидний байгаа байдал маш хэцүү, хачин байгаа явдал юм. Бид бүх зовлонгийнхоо нууцыг мэддэггүй атлаа бүх зүйлийг мэддэг гэдэгтээ итгэлтэй байдаг…

Амьдралдаа нөлөөтэй гэж онгирдог “Ухамсарт хөхтөн амьтан”, тийм хүнийг Сахарын цөлийн голд аваачиж, оазисаас хол байлгаад, агаарын хөлгөөс юу болж байгааг ажигла… Бодит байдал өөрөө ярих болно. “Оюунлаг хүн” хүчтэй гэж онгирч, өөрийгөө эр хүн гэж боддог ч үнэндээ аймшигтайгаар сул дорой байдаг…

“Ухамсарт амьтан” зуун хувь тэнэг; өөрийгөө хамгийн сайнаар боддог; цэцэрлэг, хотын соёл, бага, дунд, ахлах сургууль, их сургууль, аавынхаа нэр хүнд гэх мэтээр гайхалтай хөгжиж чадна гэж боддог. Харамсалтай нь олон үсэг, сайхан зан, цол хэргэм, мөнгөний ард гэдэс өвдөхөд л гуниглаж, үргэлжлүүлэн аз жаргалгүй, ядуу хэвээрээ байгаагаа бид мэднэ…

Бид урьдынхаасаа илүү дордсон, эртний балмад хүмүүс хэвээрээ гэдгийг мэдэхийн тулд дэлхийн түүхийг уншихад хангалттай. Энэ зууны 20-р зуун бүх гайхамшиг, дайн, биеэ үнэлэлт, дэлхий даяарх ижил хүйстнүүд, бэлгийн доройтол, хар тамхи, архидалт, хэт харгислал, хэт завхрал, мангас гэх мэт бүх зүйл бол бидний толь юм. Тиймээс хөгжлийн дээд шатанд хүрсэн гэж сайрхах ямар ч үндэслэл байхгүй…

Цаг хугацаа гэдэг нь дэвшил гэж бодох нь утгагүй, харамсалтай нь “мэдлэгтэй мунхагууд” “Хувьслын догм”-д үргэлжлүүлэн боогдсоор байна… “Хар түүх”-ийн бүх хар хуудсанд бид үргэлж ижил аймшигт харгислал, шунал, дайн гэх мэтийг олдог. Гэсэн хэдий ч бидний “Супер соёлжсон” хүмүүс дайн гэдэг нь хоёрдогч зүйл, өнгөрсөн зуурын осол бөгөөд тэдний өндөр дуулиантай “Орчин үеийн соёл иргэншил”-тэй ямар ч хамаагүй гэдэгт итгэлтэй хэвээр байна.

Хамгийн чухал зүйл бол хүний зан чанар юм; зарим хүмүүс архичин, зарим нь согтууруулах ундаа хэрэглэдэггүй, нэг нь шударга, нөгөө нь ичгүүргүй байх болно; амьдралд бүх зүйл бий… Олон нийт бол хувь хүмүүсийн нийлбэр; хувь хүн ямар байна, олон нийт, засгийн газар гэх мэт яг тийм байна. Олон нийт бол хувь хүний өргөтгөл юм; хэрэв хувь хүн, хүн бүр өөрчлөгдөхгүй бол олон нийт, ард түмний өөрчлөлт боломжгүй юм…

Нийгмийн янз бүрийн түвшин байдаг гэдгийг хэн ч үгүйсгэж чадахгүй; сүмийн болон янхны газрын, худалдааны болон хөдөөгийн хүмүүс гэх мэт байдаг. Мөн байх ёстой өөр өөр түвшнүүд бас бий. Бидний дотоод сэтгэл ямар байна, сүр жавхлантай эсвэл өчүүхэн, өгөөмөр эсвэл харамч, хүчирхийлэлтэй эсвэл тайван, ариун эсвэл шуналтай байх нь амьдралын янз бүрийн нөхцөл байдлыг татдаг…

Шуналтай хүн үргэлж садар самуун, жүжиг, тэр ч байтугай эмгэнэлтэй үзэгдлүүдийг татаж, тэдэнд оролцох болно… Архичин хүн архичдыг татаж, үргэлж баар, уушийн газарт байх болно, энэ бол ойлгомжтой. Мөнгө хүүлэгч, хувиа хичээгч хүн юу татах вэ? Хэчнээн асуудал, шорон, гай зовлон татах вэ?

Гэсэн хэдий ч зовлонгоос залхаж, гашуун болсон хүмүүс өөрчлөгдөж, түүхийнхээ хуудсыг эргүүлэхийг хүсдэг… Хөөрхий хүмүүс! Тэд өөрчлөгдөхийг хүсдэг ч яах ёстойгоо мэддэггүй; тэд арга барилаа мэддэггүй; тэд гарцгүй гудамжинд байна… Өчигдөр юу болсон, өнөөдөр ч болно, маргааш ч болно; тэд үргэлж адилхан алдаа гаргаж, амьдралын хичээлийг сурдаггүй.

Бүх зүйл тэдний амьдралд давтагддаг; тэд ижил зүйлийг хэлж, ижил зүйлийг хийж, ижил зүйлдээ харамсдаг… Жүжиг, комеди, эмгэнэлт явдлын энэ уйтгартай давталт дотоод сэтгэлдээ уур хилэн, шунал, садар самуун, атаархал, бардамнал, залхуурал, хэт идэш тэжээл гэх мэтийг агуулсаар байх болно…

Бидний ёс суртахууны түвшин ямар байна вэ? Эсвэл дээр хэлэхэд: Бидний оршихуйн түвшин ямар байна вэ? Оршихуйн түвшин эрс өөрчлөгдөхгүй бол бидний бүх зовлон, үзэгдэл, гай зовлон, азгүй явдлууд давтагдах болно… Бидний гадна, энэ ертөнцийн тайзан дээр болж байгаа бүх зүйл бол бидний дотоод сэтгэлдээ агуулж байгаа зүйлийн тусгал юм.

Гаднах зүйл бол дотоод сэтгэлийн тусгал юм гэж бид ёслол төгөлдөр баталж чадна. Хэрэв хүн дотроо өөрчлөгдөж, энэ өөрчлөлт нь эрс өөрчлөгдвөл гаднах зүйл, нөхцөл байдал, амьдрал бас өөрчлөгдөнө.

Би эдгээр өдрүүдэд (1974 онд) харь газрыг эзлэн авсан бүлэг хүмүүсийг ажиглаж байна. Мексикт эдгээр хүмүүсийг “Шүхэрчин” гэж нэрлэдэг. Тэд Campestre Churubusco хотын оршин суугчид бөгөөд миний гэрт маш ойрхон байдаг тул би тэднийг сайтар судалж чадсан…

Ядуу байх нь хэзээ ч гэмт хэрэг биш, харин асуудал нь тэдний Оршихуйн Түвшинд байгаа явдал юм… Тэд өдөр бүр хоорондоо зодолдож, архи ууж, бие биенээ доромжилж, золгүй нөхдөө хөнөөдөг алуурчид болж, үнэхээр хайрын оронд үзэн ядалт ноёрхдог бузар муу овоохойд амьдардаг…

Тэдний хэн нэгэн нь үзэн ядалт, уур хилэн, садар самуун, архидалт, хов жив, харгислал, хувиа хичээсэн байдал, гүтгэлэг, атаархал, өөрийгөө хайрлах, бардамнал гэх мэтийг дотроосоо арилгавал бусдад таалагдаж, сэтгэл зүйн ижил төстэй байдлын энгийн хуулиар илүү боловсронгуй, илүү сүнслэг хүмүүстэй холбоо тогтооно гэж би олон удаа бодсон. Эдгээр шинэ харилцаа нь эдийн засаг, нийгмийн өөрчлөлтөд шийдвэрлэх нөлөө үзүүлэх болно…

Энэ бол тэр хүнийг “гарааш”, “угаадасны нүх”-ээс гаргах боломжийг олгох систем байх болно. Тиймээс, хэрэв бид үнэхээр эрс өөрчлөлтийг хүсч байвал эхлээд бид бүгдээрээ (цагаан, хар, шар, улаан, мэдлэггүй, мэдлэгтэй гэх мэт) тийм эсвэл өөр “Оршихуйн Түвшинд” байгаа гэдгийг ойлгох ёстой.

Бидний оршихуйн түвшин ямар байна вэ? Та бүхэн хэзээ нэгэн цагт үүний талаар бодож байсан уу? Бид байгаа байдлаа үл мэдвэл өөр түвшинд шилжих боломжгүй.