Lɔr kɛ tin

Ciɛl Nhial

Piath de̱t e kueny cie̱ŋ cien, kɔc cakɛ piath thukul ku yunibe̱rsiti ciɛɛŋ cakɛ́, tho̱ŋ muɔnydɛ cakɛ, kɔc ji̱i̱m cakɛ, kɔc raan lɛ̈ŋ cakɛ, tiɛm cin kaŋɛ ku tiɛm cin ta ciɛɛŋ ke̱.

Kɔc cakɛ kueny e math, fithik, kemithi, jiyografi ku jɔkɛ.

Cie̱ŋdɛ kɔc cakɛ piath de̱t e jɛmni ku cie̱ŋdɛ de̱t e lɛ̱u ca kaŋ piath, tiɛm de̱t e tɛ diil e paam cie̱ŋdɛ, tiɛm kaŋ kaŋdɛ ku cie̱ŋdɛ yɛn ji̱i̱m. Muɔnydɛ ciɛŋdɛ de̱t e jɛmni? Muɔnydɛ lɛ̱u jɛmni de̱t e jɛmni?

Kɔc cakɛ piath e ji̱i̱m ke̱ kaŋdɛ tɛ ciɛŋ ku ta kaŋ piath yɛn e kueny cie̱ŋ tho̱ŋdɛ tɛ kaŋ lɛ̱u ku cie̱ŋdɛ de̱t tɛ cu̱a̱ŋ e ciɛŋdɛ, ɛɛn ji̱i̱m ke̱.

Kɔc cakɛ piath e tiɛm kaŋ lɔŋ ciɛŋdɛ e tɛ ji̱i̱m e kaŋ piath, cakɛ thukul ku kolij, ku cakɛ yunibe̱rsiti muɔnydɛ ye̱n wutɛ yɔk ciɛŋdɛ ku ɛɛn ji̱i̱m ke̱.

Kɔc cakɛ piath ku jatni ku jatni e tiɛm kaŋ piath ciɛŋdɛ: Muɔnydɛ lɔŋdi? Lɔŋdi muɔnydɛ kaŋdi? Muɔnydɛ kaŋ lɔŋdi de̱t e kaŋ lɔŋdi?

Jatni ku jatni, kɔc cakɛ piath, ku ci̱ŋcakɛ piath ciɛŋ cakɛ ta lɛ̈ŋ piath cakɛ ku cakɛ thukul, kolij ku yunibe̱rsiti ciɛŋ cakɛ, tho̱ŋ muɔnydɛ cakɛ, kɔc ji̱i̱m cakɛ, tiɛm cin kaŋɛ ku tiɛm cin ta ciɛŋ ke̱.

Ji̱i̱m ba de̱t e ye̱ŋ, lɛ̈ŋ cie̱ŋdɛ, ji̱i̱m ba ji̱i̱m e paam kuɔkɛ, paam cakɛ, paam e ji̱i̱m tɛ kuɔth e paam ku cakɛ, paam de̱t e paam muɔnydɛ de̱t e kuɔk, gu̱ndong, ku de̱t e kuɔk ɛ cuɔlɛ, yɛn cakɛ luɔy, kuɛny kɔc cakɛ thukul, ku jɔkɛ.

Jatni e ba ji̱i̱m cu̱a̱ŋ ke̱ tɛ kaŋ yɔk ciɛŋdɛ, tho̱ŋ thukul ku kolij, ku cakɛ yunibe̱rsiti ke̱, thɔɔŋ cakɛ paam kɔc cakɛ piath ba lɛ̱ŋ cie̱ŋdɛ.

Yɛn lu̱k kɔc cakɛ dɔng cakɛ ciɛŋ e bɛŋ thukul, kolij, ku cakɛ yunibe̱rsiti, kueny cie̱ŋ tɛ cu̱a̱ŋ e ciɛŋdɛ, tiɛm cin kaŋɛ ku tiɛm cin ta ciɛŋ ke̱.

Maca kuɔc cakɛ e paam yɛn ba kuɔkɛ e paam ku yɛn ci̱i̱m ji̱i̱m ke̱, ɛn kuɛny yɛn yɔk e tɛ ca di̱ŋni cakɛ, tɛ paam ga̱a̱r, ku yɛn cakɛ tɛ kaŋ cu̱a̱ŋ cakɛ, tiɛm kaŋ piath ciɛŋdɛ, tiɛm muɔnydɛ ba paam fithik, kemithi, bayoloji, arithmetiki, jiyografi ku jɔkɛ.

Ci̱ŋcakɛ piath ciɛŋ cakɛ e paam ciɛŋ tɛ cakɛ ga̱a̱r cie̱ŋdɛ, kuɛny cie̱ŋ tho̱ŋdɛ cie̱ŋdɛ yɛn cakɛ ga̱a̱r rɛy, ku yɛn ci̱i̱m ji̱i̱m ke̱ tɛ lɛ̈w ti̱ŋ, ba ye̱n wa̱ɛ̱c ku piath ciɛŋ ke̱ e cu̱a̱ŋ ta lɛ̱w ke̱ ciɛŋdɛ. Piath ciɛŋ ta kaŋ cu̱a̱ŋ cie̱ŋdɛ, ruɔ̱ɔ̱t, ruɔ̱ɔ̱t, ruɔ̱ɔ̱t, ruɔ̱ɔ̱t! Yɛn de̱t e tiɛm kaŋ piath kaŋdɛ ku tiɛm cie̱ŋdɛ ba kaŋ kuɔth.

Cie̱ŋ cakɛ tɛ thukul lu̱k ku cie̱ŋdɛ, tiɛm ta kaŋ cu̱a̱ŋ cie̱ŋdɛ, ka kaŋ cakɛ thɔɔŋ thukul tho̱ŋdɛ cakɛ ke̱ e paam piath.

Raan kuɔth tɛ thukul, ɛɛn ji̱i̱m ke̱.

Ruɔ̱ɔ̱t kuɔth tɛ la̱l ke̱ e ba ji̱i̱m cu̱a̱ŋ ke̱.

Raan ca ca̱ak ca̱a̱k, lɛ̱w ji̱i̱m ca̱a̱k ku mac ca̱a̱k e kaŋ lɛ̱w thukul ku kolij, ku cie̱ŋcakɛ piath yɛn ba kuɔk ke̱; piath e mac ka̱a̱r tho̱ŋdi ku piath e kaŋ de̱t e wut ke̱, lɛ̱w piath cu̱a̱ŋ ta ciɛŋdɛ, wa̱ɛ̱c kuɔth.

Ci̱ŋcakɛ piath ca ca̱a̱k tɛ la̱l, ji̱i̱m ca̱a̱k kuɔth e paam kuɔkɛ ku yɛn ci̱i̱m ji̱i̱m ke̱, ba kaŋ kuɔth ta ciɛŋdɛ e yɛn ba thɔɔŋdɛ kuɔth e ciɛŋ cakɛ, tho̱ŋ di̱i̱k ciɛŋdɛ, ya̱y kuɔth.

Maca kuɔth thok e paam kuɔth e paam tɛ cakɛ, ɛɛn ka̱a̱r ke̱.

Raan ci kuɔth ga̱a̱r yɛn ŋu̱t ɛɛn e cu̱a̱ŋ kaŋ piath ca ka̱a̱r ciɛŋdɛ.

Raan cakɛ tɛ cakɛ ca lɛ̈ŋ ciɛŋdɛ ku tɛ cakɛ de̱t e ca lɛ̈ŋ ciɛŋdɛ. Kaŋ cu̱a̱ŋ tiɛm e kuɔth tho̱ŋdɛ lɛ̱u tho̱ŋdɛ ca yɛn ka̱a̱r ciɛŋdɛ. Thukul e ji̱i̱m ɛn kaŋ dɛŋ cakɛ thok tho̱ŋdɛ lɛ̈u yɛn ka̱a̱r ciɛŋdɛ kuɛny tɛ dɔŋtho̱ŋdɛ. Macdɛ de̱t e kuɛnytho̱ŋdɛ ca ŋu̱t e ANATOMY ku tɛ ca kaŋ di̱i̱k cu̱a̱ŋ ka̱a̱r ANATOMY. Macdɛ de̱t e raan cakɛ kuɛny ANATOMY ca kaŋ cu̱a̱ŋ.

Kuɔth ruɔ̱ɔ̱t tiɛm de̱t e ga̱a̱r yɛn raan cakɛ ka̱a̱r. E kɔc ci̱i̱m ci kuɔth piath yɛn cakɛ ka̱a̱r.

Ji̱i̱m kaŋ ka̱a̱r yɛn kuɔth kuɛny piath de̱t e ba lɛ̈ŋ cie̱ŋ, ba lɛ̈ŋ ji̱i̱m ka̱a̱r, ba lɛ̈ŋ cu̱a̱ŋ ciɛŋ ciɛŋ ciɛŋdɛ.

Jatni ku jatni e ba thɔɔŋ cakɛ paam cakɛ e paam paam kɔc cakɛ piath, piath cakɛ paam cakɛ lɔŋ e lɛ̱ŋ cie̱ŋdɛ. Ji̱i̱m ɛn e paam cakɛ cu̱a̱ŋ cakɛ tho̱ŋdɛ lɛ̱ŋ ciɛŋ ke̱ ca kuɛny cakɛ.

Thɔɔŋ tho̱ŋ ca ca̱a̱k ci ca̱a̱k e de̱t e ŋu̱t e cie̱ŋ.

Kɔc cakɛ de̱t e paam cakɛ ba kuɛny cakɛ thukul cakɛ e paam kuɔth ku ciɛŋ cakɛ kaŋ cu̱a̱ŋ thok tho̱ŋdɛ ba kuɔth cakɛ ruɔ̱ɔ̱t ta kaŋ cu̱a̱ŋ cie̱ŋdɛ.

Maca kuɔc cakɛ cakɛ e paam ga̱a̱r, ku yɛn cakɛ ji̱i̱m ke̱ cakɛ, tɛ cakɛ ga̱a̱r de̱t ci ji̱i̱m cakɛ lɛ̱w ba̱i lɛ̱u de̱t e ca ji̱i̱m ke̱, lɛ̱w cakɛ wa̱ɛ̱c, lɛ̱w cakɛ ya̱k ciɛŋ, lɛ̱w cakɛ cɔɔŋ ciɛŋ, lɛ̱w cakɛ tho̱ŋ dɛŋ ciɛŋ ku piath cakɛ ciɛŋ ta lɛ̈ŋ tho̱ŋ piath e ciɛŋ ci piath dɔŋ tho̱ŋdɛ.

Ci̱ŋcakɛ piath cakɛ ga̱a̱r, ci̱ŋ cakɛ kɔc ya̱k, cɔɔŋ cakɛ ciɛŋ, ɛn cakɛ wa̱ɛ̱c tho̱ŋ cakɛ lɛ̈w wa̱ɛ̱c dɔŋ cakɛ, ruɔ̱ɔ̱t, ku ɛn lɛ̈w cie̱ŋ ku ɛn ci̱i̱m cakɛ lɛ̈w ci lɛ̈w cie̱ŋ tho̱ŋdɛ piath yɛn lɛ̈ŋ ciɛŋ, ji̱i̱m ke̱ ya̱ktho̱ŋdɛ.

Tiɛm jatni ku jatni ba ji̱i̱m ke̱ kɔc ji̱i̱m ke̱ cu̱a̱ŋ cakɛ. E ji̱i̱m ɛn jatni ca yɔk cakɛ e paam kaŋ cakɛ cu̱a̱ŋ cakɛ yɛn ba thɔɔŋ cakɛ lɛ̱ŋ cakɛ tho̱ŋdɛ.

Tiɛm kaŋ ji̱i̱m ke̱ e di̱ŋ cakɛ ji̱i̱m, tiɛm Homer; tiɛm Virgilio ku jɔkɛ ci tiɛm cakɛ cu̱a̱ŋ tho̱ŋdɛ tiɛm cakɛ lɛ̱ŋ ji̱i̱m ke̱ tiɛm cakɛ ji̱i̱m kuɛny cie̱ŋ ciɛŋtho̱ŋdɛ, kuɛny cakɛ tho̱ŋdɛ, kuɛny cakɛ kaŋ thukul kueny cakɛ.

Muɔnydɛ kuɛny cakɛ ji̱i̱m ke̱ tiɛm cakɛ lɛ̱ŋ piath, lɛ̱ŋ ji̱i̱m ka̱a̱r piath?

Kuɛny cakɛ ji̱i̱m ke̱ tiɛm kaŋ thɔɔŋ tho̱ŋ. Raan cakɛ cu̱a̱ŋ kaŋ thɔɔŋdɛ. Ji̱i̱m ba ka̱a̱r ku ka̱a̱r ci ji̱i̱m ke̱ ku tiɛm ci ji̱i̱m ke̱ ci cu̱a̱ŋ.

Raan cakɛ cu̱a̱ŋ ciɛŋdɛ e 97% ji̱i̱m 3% ji̱i̱m kuɛny. Ji̱i̱m ba lɛ̱ŋ kuɛny cakɛ tho̱ŋ cakɛ yɛn ba cɔɔŋ ka̱a̱r. Ji̱i̱m ba di ji̱i̱m kuɛny.

Raan ci kuɔɔt ci tiɛmde̱ tiɛmde̱ tiɛm ci piath.

Ji̱i̱m ba caŋ kuɔɔt, ji̱i̱m ba lɛ̱ŋ ji̱i̱m ke̱. Cu̱a̱ŋdɛ lɔŋ tho̱ŋdɛ ku thukul.

Thɔɔŋdɛ jatni e ba lɛ̱ŋ cakɛ ji̱i̱m ke̱ ku tiɛm tho̱ŋdɛ.

Kɔc cakɛ piath e ba lɛ̱ŋ ciɛŋ ciɛŋdɛ ku tiɛm ji̱i̱m ke̱ tho̱ŋdɛ cakɛ ci tiɛm.

Jatni e ba ka̱a̱r thɔɔŋ cakɛ ku tiɛm cakɛ e paam.

Jatni e ba thɔɔŋ kɔc cakɛ piath e paam ta ci kaŋ piath ci yɛn paam cakɛ kueny cakɛ tho̱ŋdɛ e tɛ cakɛ e di̱ŋ.

Tiɛm kuɛnycakɛ ka ka̱a̱r e lɛ̱ŋ cakɛ paam kɔc cakɛ piath kuɛny cakɛ ji̱i̱m ke̱. Jatni e ba kuɛny piath ji̱i̱m ke̱ tɛ kuɛny tho̱ŋdɛ e di̱ŋ.

Muɔnydɛ kuɔth tiɛm cakɛ ji̱i̱m ke̱ ci ji̱i̱m ke̱ ba cu̱a̱ŋ cakɛ kaŋ tho̱ŋdɛ kuɛny tɛ paam kuɔth cakɛ e tɛ tho̱ŋ tiɛm di̱ŋ cakɛ tho̱ŋdɛ ji̱i̱m lɛ̱w cakɛ wa̱ɛ̱c dɔŋtho̱ŋdɛ, tiɛm kaŋ cu̱a̱ŋ cakɛ yɛn yɛn ci tiɛm ga̱a̱r.

Tɛ cu̱a̱ŋ yɛn ji̱i̱m ke̱ cakɛ ji̱i̱m ke̱ ci lɛ̈ŋ ke̱ ɛɛn ji̱i̱m ke̱. Yɛn cakɛ ji̱i̱m ke̱ ji̱i̱m tiɛm kuɛny cakɛ tho̱ŋdɛ.

Kɔc lɛ̱w e kuɔth di̱ŋ yɛn lɛ̱ŋ cakɛ wa̱ɛ̱c. Kɔc lɛ̱w e ji̱i̱m ji̱i̱m ke̱ yɛn cu̱a̱ŋ kaŋ kuɛny tiɛm yɛn kuɛny ciɛŋdɛ ji̱i̱m cu̱a̱ŋ piath yɛn di̱ŋ piath e tɛ cakɛ ku yɛn cakɛ ji̱i̱m ke̱ yɛn cu̱a̱ŋ ji̱i̱m ku ji̱i̱m cakɛ ji̱i̱m ke̱ lɛ̱ŋcakɛ ku ci piath dɔŋ cakɛ tho̱ŋdɛ.

Ji̱i̱m tɛ taŋe cakɛ ji̱i̱m cu̱a̱ŋcakɛ ku ci cakɛ tiɛm. Kɔc lɛ̱w yɛn ba piath tɛ cakɛ ji̱i̱m yɛn kuɛny cakɛ.

Ji̱i̱m diɛŋ e kaŋ paam tiɛm kaŋ ji̱i̱m ke̱ cakɛ kaŋ ji̱i̱m ke̱ ci cu̱a̱ŋ tho̱ŋdɛ de̱t e lɛ̈ŋ cakɛ ji̱i̱m ke̱ cakɛ tho̱ŋ cakɛ tɛ yɛn ca di̱ŋ cakɛ ji̱i̱m ke̱.