Arjummaa

Jaalala jaallachuufi jaallatamuu barbaachisa, garuu gaddaan addunyaa keessatti namoonni jaalala hin qaban yookaan hin jaallataman.

Wanti jaalala jedhamu kun namootaaf waan hin beekamneefi fedhii cimaafi sodaadhaaf salphaatti gargar hin beekan.

Osoo namoonni jaalala qabaatanii jaallatamuu danda’anii, waraanni lafa kana irratti guutummaatti hin danda’amu ture.

Fuudhaafi heerumni hedduun dhugumaan gammachuu qabaachuu danda’an, gaddaan yaaddoo durii yaadannoo keessatti kuufameen kan ka’e akkas hin ta’an.

Osoo warri gaa’elaa arjoomumma qabaatanii, darbee miidhaa qabu dagatanii guutummaatti, gammachuun dhugaan guutameen jiraatu turan.

Sammuun jaalala ajjeessa, ni barbadeessa. Muuxannoo, gaddi durii, hinaaffaan durii, kun hundi yaadannoo keessatti kuufamee, jaalala ni barbadeessa.

Haati manaa hedduun yaaddo qaban arjoomumma gahaa qabaatanii darbee dagatanii yeroo ammaa abbaa manaa isaanii jaallachuun gammachuu qabaachuu danda’u turan.

Abbaan manaa hedduun haadha manaa isaaniitiin dhugumaan gammachuu qabaachuu danda’u turan osoo arjoomumma gahaa qabaatanii, dogoggora durii dhiisanii yaaddoo fi miira hin tolle yaadannoo keessatti kuufaman dagachuu danda’anii.

Warri gaa’elaa hiika gadi fagoo yeroo kanaa hubachuun barbaachisaa dha, ariifachiisaa dha.

Abbaan manaafi haati manaa yeroo hundumaa akkuma warra gaa’ela haaraa godhatanii, darbee dagatanii yeroo ammaa gammachuun jiraachuu qabu.

Jaalalaafi yaaddoon wantoota atoomii wal hin simnedha. Jaalala keessatti yaaddoon gosa kamiyyuu jiraachuu hin danda’u. Jaalalli dhiifama bara baraati.

Jaalalli warra dhiphina dhugaa miidhaa hiriyootaafi diinota isaaniitiif qaban keessatti jira. Jaalalli dhugaa nama onneen guutuun fayyaa warra gad deebi’anii, hiyyeessota, warra gargaarsa barbaadaniif hojjatu keessatti jira.

Jaalalli nama karaa ofiin ofiin ta’een hiyyessicha dhangala’aa isaa dhangalaasuun boolla bishaanii obaasuuf, nama baadiyyaa miidhamuuf, kadhatamaa maallaqa kadhatuufi saree gad of deebisteefi dhukkubsattee beelaan daandii irra du’uuf miira qabaatu keessatti jira.

Yeroo onneen guutuun nama gargaarru, yeroo karaa uumamaa fi ofiin ofiin ta’een muka kunuunsinuufi abaaboo iddoo magariisaa kan nama hin gaafanne obaafnu, arjoomumma dhugaa, miira dhugaa, jaalala dhugaatu jira.

Gaddaan addunyaaf, namoonni arjoomumma dhugaa hin qaban. Namoonni galma ofittumma isaanii, hawwii, milkaa’ina, beekumsa, muuxannoo, miidhaa, gammachuu, kkf qofaaf dhiphatu.

Addunyaa keessatti namoonni hedduun jiru, kan arjoomumma sobaa qofa qaban. Arjoomummaan sobaa siyaasaa ogeessa keessatti, saree filannoo kan maallaqa balleessu galma ofittummaa aangoo, kabaja, iddoo, qabeenya, kkf argachuuf jira. Bisoota bineensaa wajjin wal hin wallaallee.

Arjoomummaan dhugaa guutummaatti fedha hin qabu, garuu salphaatti arjoomumma sobaa ofittummaa saree siyaasaa, shiraan qabeenyaa, saatiirota dubartii hawwaniin wajjin wal wallaalamuu danda’a.

Onneen keenyaan arjoomaa ta’uu qabna. Arjoomummaan dhugaa sammuu irraa miti, arjoomummaan dhugaa urgaa onnee irraa ti.

Osoo namoonni arjoomumma qabaatanii, yaaddoo yaadannoo keessatti kuufame hunda dagatu turan, muuxannoo miidhaa qaban guyyoota hedduu darbanii yeroon darbaa yerootti jiraachuu baratu turan, yeroo hundumaa gammadu, yeroo hundumaa arjoomaa ta’u, dhugaa jabaan guutamuu turan.

Gaddaan ani yaadannoo dha yeroo darbe keessa jiraata, yeroo hundumaa yeroo darbeetti deebi’uu barbaada. Yeroo darbeen namoota ni balleessa, gammachuu ni barbadeessa, jaalala ni ajjeessa.

Sammuun yeroo darbe keessatti hidhame hiika gadi fagoo yeroo keessa jirru guutummaatti hubachuu hin danda’u.

Namoonni hedduun jiran kan gargaarsa barbaadanii nu barreessan, kan dibata gati jabeessa onnee isaanii miidhame fayyisuuf kadhatan, garuu warri dhiphinaaf gargaaruuf yaaddoo qaban xiqqoo dha.

Namoonni hedduun jiran kan haala gadhee keessa jiraatan nutti himuuf nu barreessan, garuu warri daabboo tokkicha isaaniif kennamu hiriyyoota isaanii gargaarsa barbaadaniif qoodan xiqqoo dha.

Namoonni dhiibbaa hunda booda sababa tokkotu jiraachuu fi sababa jijjiiruun dhiibbaa jijjiirra jechuu hubachuu hin barbaadan.

Anii, ani jaallatamaan keenya, humna warra nu duraa keessa jiraateefi sababoota darban dhiibbaan yeroo ammaa jiraachuu keenyaaf uumu dha.

Sababoota jijjiiruufi dhiibbaa jijjiiruuf ARJOOMUMMAA barbaadna. Doonii jireenya keenyaa ogeessummaan qajeelchuuf arjoomumma barbaadna.

Jireenya keenya guutummaatti jijjiiruuf arjoomumma barbaadna.

Arjoomummaan seera qabeessa dhugaa sammuu irraa miti. Miirri dhugaa fi jaalalli dhugaa, yoomiyyuu sodaa irraa kan ka’e ta’uu hin danda’u.

Sodaan miira akka balleessu, arjoomumma onnee wajjin ni xumura, urgaa jaalalaa mi’aawaa nu keessatti ni balleessa hubachuun barbaachisaa dha.

Sodaan hidda hunda manca’uu, maddaa dhoksaa waraana hunda, summii du’aa kan nama gad godhuu fi ajjeesu dha.

Barsiisonnii fi barsiisota manneen barnootaa, koolleejjootaa fi yuunivaarsiitii barattoota isaaniitiif karaa arjoomumma dhugaa, jabinaafi dhugaa onnee qajeelchuun barbaachisaa akka ta’e hubachuu qabu.

Namoonni dullachaafi wallaaltoota dhaloota darbee, summii sodaa kana maaliif hubachuu manna, akkuma abaaboo hamoo mana ho’isoo keessatti guddisan. Bu’aan hojii akkasii manca’uu, jeequmsaafi anarkii ture.

Barsiisonnii fi barsiisota sa’aatii keessa jirru hubachuu qabu, haala cimaa keessa jirruuf dhaloota haaraa hundee naamusa warraaqsaa irraatti ol kaasuun barbaachisaa akka ta’e isa wajjin yeroo atoomii kana wajjin wal simu yeroo dhiphinaafi miidhaa keessatti yaada guguddaan jalqabaa jiru.

Barnoonni hundee irratti hundaa’e xiinqooqaa warraaqsaafi naamusa warraaqsaa irratti hundaa’e wal simu wajjin sochii haaraa bara haaraa.

Hiikni walgargaaru guutummaatti lola hamaa dorgommii ofittumma ni bakka bu’a. Yeroo hundee arjoomumma bu’uuraa fi warraaqsaa dhiisnu walgargaaruun hin danda’amu.

Guutummaatti hubachuun ariifachiisaa dha, sadarkaa beekumsa qofa irratti osoo hin taane, iddoo dhoksaa adda addaa sammuu of hin beekneefi kan gaditti jiru keessatti arjoomumma dhabuu fi hamaa ofittumma maal akka ta’e. Yeroo ofittummaafi arjoomumma dhabuu nutti beeknu urgaan mi’aawaan jaalala dhugaa fi arjoomumma bu’uuraa onnee keenya keessatti ni ba’a kan sammuu irraa hin taane.