Uumamama Makaanaawaa

Akkaataa kamiinuu Seera Daddeebii yeroo hunda jireenya keenya keessatti raawwatamaa jiru haaluu hin dandeenyu.

Dhuguma guyyaa jireenya keenya keessaa tokkoon tokkoon keessatti, irra deebiin taateewwan, haalota hubannoo, jechoota, hawwii, yaada, fedhii fi kkf jira.

Yeroo tokko of hin ilaalu yoo ta’e, irra deebiin guyyaa guyyaa hin dhaabatin kun akka hin hubanne ifaadha.

Namni of ilaaluuf fedhii hin qabne kamiyyuu jijjiirama dhugaa fi hundee qabu galmaan gahuuf hojjechuuf akka hin barbaanne ifaadha.

Kana caalaa namoonni ofirratti osoo hin hojjetin jijjiiramuu barbaadu.

Dhugaa namni hundi gammachuu dhugaa hafuuraa argachuuf mirga qaba jedhu hin haallu, garuu gammachuun ofirratti yoo hin hojjenne waan hin danda’amne ta’a.

Tokko keessaa jijjiiramuu kan danda’u, dhuguma yeroo rakkoolee guyyaa guyyaa isa mudatan irratti deebii inni kennu jijjiiruu danda’u yoo ta’eedha.

Garuu, haala jireenya keenya hojiirra oolchu keessatti deebii kennuu keenya jijjiiruu hin dandeenyu, ofirratti sirriitti yoo hin hojjenne.

Akka itti yaannu jijjiiruu, akka hin daganne, akka cimnoo fi jireenya haala adda ta’een, hiika dhugaa fi hojiirra oolchu keessatti fudhachuu qabna.

Garuu, akkuma jirru yoo itti fufne, guyyaa guyyaatti haala wal fakkaatuun of qabna, dogoggora wal fakkaataa irra deddeebina, dagannaa yeroo hundaatiin, carraan jijjiiramaa kamiyyuu dhugaa keessatti ni haqaama.

Yoo dhuguma of beekuu barbaadde, guyyaa jireenya kamiyyuu keessatti haala inni of qabu ilaaluu jalqabuu qabda.

Kun jechuun guyyaa guyyaatti of ilaaluu hin qabdu jechuu keenya miti, garuu guyyaa jalqabaa ilaaluu jalqabuu qabda jechuu qofa barbaanna.

Wanti hundi jalqaba qabaachuu qaba, akkasumas guyyaa jireenya keenya kamiyyuu keessatti haala itti of qabnu ilaaluu jalqabuun jalqaba gaariidha.

Rakkoolee xixiqqoo kutaa ciisichaa, mana, kutaa nyaataa, mana, karaa, hojii, kkf, kkf, kkf, wanti tokko jedhu, itti dhaga’amu fi yaadu irratti deebii keenya makaanikaa ilaaluun, dhuguma waan argisiisuudha.

Wanti barbaachisaa ta’e, akkamitti yookaan haala kamiin deebii sana jijjiiruu danda’uu keenya booda ilaaluudha; garuu, namoota gaarii taanee yoo amanne, haala hubannaa hin qabneen fi dogoggoraan akka hin of qabne yoo amanne, gonkumaa hin jijjiiramnu.

Hunda dura, akka nama-maakiinaa taanetti, akka gooliiwwan salphaa kanneen dhaabbileen iccitii, kanneen “Yoes” dhokatoo ta’aniin to’ataman taanetti hubachuu qabna.

Nama keenya keessa namoonni hedduu jiraatu, gonkumaa wal hin fakkaannu; yeroo tokko tokko nama hammaataa, yeroo biroo nama dallanaa, yeroo kamiyyuu nama ajaa’ibsiisaa, nama gaarii, booda nama qaanfachiisaa ykn maqaa balleessaa, sana booda qulqulluu, sana booda sobaa fi kkf nutti mul’ata.

Nama gosa hundaa, Yoes gosa hundaa keessa keenya qabna. Amaloonni keenya goolii, kan dubbatu, waan makaanikaa ta’e qofa.

Guyyaa keessaa kutaa xiqqoo tokkoof hubannoo qabuun of haa qabnu; yeroo gabaabaaf yoo ta’e illee, maakiinaa ta’uu dhiisuu qabna, kun jireenya keenya irratti murteessaa ta’a.

Yeroo of ilaallu fi wanta akkasii yookaan akkasii Yoen barbaadu hin goonu, akka maakiinaa ta’uu dhiisuu jalqabnu ifaadha.

Yeroo tokko qofti, yeroo hubannoo ga’aa qabdu, akka fedhiitti maakiinaa ta’uu dhiisuuf, haalota hin mijanne hedduu hundeedhaan jijjiiruuf ni danda’a.

Gaddisiisaa ta’ee garuu, guyyaa guyyaatti jireenya meekanizimii, barteedhaan, faayidaa hin qabne jiraanna. Taateewwan irra deddeebina, amalloonni keenya wal fakkaataadha, gonkumaa isaan jijjiiruu hin barbaanne, isaan daandii makaanikaa bakka baabuurri jireenya keenya gaddisiisaa irra deemuudha, garuu ofiif waan gaarii yaanna…

Bakka kamittuu “MITOMANOS”, kan akka waaqaa of amanan, uumamtoota makaanikaa, barteedhaan, namoota xurii lafaa, gooliiwwan gaddisiisoo kanneen Yoes adda addaatiin socho’an ni argamu; namoonni akkasii ofirratti hin hojjetan…