Diddaa Sammuu

Dubartoota keenya keessaa qabxii herregaa of keessaa qabnu yaadachiisuun homaa hin balleessu… Haala hin shakkisiisneen qabxiin akkasii yoomiyyuu kan darbe keessatti hin argamu, yookaan fuuldura keessatti…

Namni qabxii iccitii kana argachuu barbaadu, asii fi amma, of keessatti, sirriitti yeroo kanatti, sekondii tokkoo dura, yookaan sekondii tokkoo booda barbaaduu qaba… Uleen lamaan kan olka’aa fi kan diriiraa Fannoo Qulqulluu, qabxii kanatti walitti dhufu…

Kanaaf yeroo irraa gara yerootti Karaawwan lama fuulduratti argamna: kan Diriiraa fi kan Olka’aa… Kan Diriiraa baay’ee “dhibaa’aa” ta’uun isaa ifaadha, innis “Viiseenteen fi namni hunduu”, “Viilegaas fi namni dhufu hundi”, “Dooon Raayimundoon fi addunyaan hundi” karaa sanaan deemu…

Kan Olka’aa garagaraa ta’uun isaa ifaadha; karaa finciltoota ogeessotaa, kan Warraaqsaati… Namni yeroo of yaadatu, yeroo of irratti hojjetu, yeroo rakkoo fi gaddi jireenyaa hundaaf hin eenyummeeffanne, dhugumatti Karaa Olka’aa irra deema…

Dhugumatti miira badaa balleessuun yoomiyyuu hojii salphaa miti; eenyummaa guutuu jireenya keenyaa wajjin dhabuu; rakkoo gosa hundaa, daldala, liqii, mindaa xalayaa, manneen liqii, bilbila, bishaanii, ibsaa, kkf., kkf., kkf. Warri hojii hin qabne, warri sababa kanaa yookaan sanaatiin hojii dhaban, hojiin dhaban, hanqina maallaqaan akka malee dhiphatu, dhimma isaanii irraanfachuu, hin yaadda’uu, rakkoo isaaniitiin hin eenyummeeffannu, dhugumatti sodaachisaa ta’ee argama.

Warri dhiphatan, warri boo’an, warri gantuu ta’an, kaffaltii hamaa jireenya keessatti, galatoomaa dhabuu, arrabsoo yookaan saamicha irraa kan ka’e miidhaan irra ga’e, dhugumatti of irraanfatu, Dhugaa Isaanii keessaa, guutummaatti gadda isaanii wajjin eenyummeeffatu…

Of irratti hojjechuun amala bu’uuraa Karaa Olka’aati. Yoo yoomiyyuu of irratti hin hojjenne, namni Karaa Fincila Guddichaa hordofuu hin danda’u… Hojiin nuti dubbachaa jirru gosa Psikooloojii ti; jijjiirama murteessaa yeroo amma keessa jirruutiif yaadda’a. Yeroo irraa gara yerootti jiraachuu barachuu qabna…

Fakkeessuuf, namni rakkoo jaalalaa, dinagdee yookaan siyaasaan abdii kutate, haala ifa ta’een of irraanfatee jira… Namni akkasii yoo yeroo muraasaaf dhaabbate, haala yoo ilaale, of yaadachuuf yaalii godhee fi achiis amala isaa hiika isaa hubachuuf yoo tattaaffate… Yoo xiqqoo yaade, hundi ni darba jedhee yoo yaade; jireenyi sobaa, ariifachiisaa ta’uu isaa fi duuti faayidaa addunyaa hunda daaraatti akka hir’istu…

Rakkoon isaa hundee isaa keessatti “qabsiisa gogaa”, ibiddi fufaatii yeroo gabaabaa booda ni dhaama caalaa akka hin taane yoo hubate, tasa dinqisiifannaan hundi jijjiiramee arga… Madaallii sirrii fi Of-Xiinxala Dhihoo Ta’e Irraa kan ka’e deebii makaanikaawaa jijjiiruun ni danda’ama…

Ummanni haala adda addaa jireenyaatiif makaanikaawaa deebii kennuun isaanii ifaadha… Yaa uummata hiyyeessa!, Yeroo hunda miidhaa ta’uu barbaadu. Yoo namni tokko isaan jajju ni kolfu; yoo isaan salphisanii ni gaddan. Yoo isaan arrabsanii ni arrabsan; yoo isaan miidhan ni miidhan; yoomiyyuu bilisa hin ta’an; warri akka isaanii gammachuu irraa gara gaddaa, abdiirraa gara abdii kutannootti isaan geessuuf humna qabu.

Namni hunduu karaa Diriiraa irra deemu muuziqaa wajjin wal fakkaata, warri akka isaanii hundinuu waan isaan barbaadan taphatu… Namni walitti dhufeenya makaanikaawaa jijjiiruu baru Karaa “Olka’aa” keessa gala. Kun “Sadarkaa Jiraachuu” keessatti jijjiirama murteessaa kan agarsiisu “Fincila Psikooloojii” bu’aa ajaa’ibsiisaa ta’eedha.