Imvugo Ndangamuco Ya Gihanga

Ubusesenguzi bw’ubwenge bushingiye ku bitekerezo kandi bwemerwa n’amagambo “mu” na “ku byerekeye” atajya atugeza ku buryo bwo kumenya ibintu nyabyo.

Ibintu bibaho mu buryo busanzwe ntaho bihuriye n’uko abahanga babibona.

Mu by’ukuri, igihe cyose ikintu cyose kibonetse, bahita bakita izina rikomeye cyane rivuye mu mvugo y’ubuhanga.

Biragaragara ko ayo magambo akomeye cyane y’ubuhanga bwa none akoreshwa gusa mu guhisha ubujiji.

Ibintu bisanzwe ntaho bihuriye n’uko abahanga babibona.

Ubuzima n’ibikorwa byabwo byose bugenda umwanya ku wundi, isegonda ku rindi, kandi iyo ubwenge bw’abahanga bubihagaritse kugira ngo bubisesengure, mu by’ukuri burabwica.

Umwanzuro uwo ari wo wose wavuye ku kintu cyose kibaho mu buryo busanzwe, ntaho uhuriye n’ukuri kw’icyo kintu, ikibabaje ni uko ubwenge bw’umuhanga bwashutswe n’ibitekerezo bye bwemera cyane ko imyanzuro ye ari ukuri.

Ubwenge bwashutswe ntibubona gusa ibintu byerekana ibitekerezo byabwo, ahubwo, kandi ikirushijeho kuba kibi, bushaka mu buryo bwa kidagitari gutegeka ko ibintu bigomba kuba bingana neza kandi bihuje n’ibyo bitekerezo byose biri mu bwenge.

Icyo kintu cyo kwiyemera mu bwenge kirashimisha, nta n’umwe muri abo bahanga b’ubu bagipfuye wemera ko kwiyemera kwe ari ukuri.

Mu by’ukuri, abahanga b’ibihe byacu ntibakwemera na gato ko bitwa abiyemera.

Imbaraga zo kwiyumvisha zabatumye bizera ko ibyo bitekerezo byose bivuye mu mvugo y’ubuhanga ari ukuri.

Biragaragara ko ubwenge bwashutswe bwiyita ko buzi byose kandi mu buryo bwa kidagitari bushaka ko ibikorwa byose byo mu buryo busanzwe bigenda mu nzira z’ubuhanga bwabwo.

Iyo ikintu gishya kibonetse, bahita bagishyira mu itsinda, bakagita izina, bakagishyira ahantu runaka, nk’aho mu by’ukuri babyumvise.

Hariho amagambo ibihumbi byinshi yahimbwe yo kwita amazina ibintu, ariko abahanga b’ibinyoma ntacyo bazi ku kuri kwabyo.

Nk’urugero rw’ibyo tubona byose muri iki gice, tuzatanga umubiri w’umuntu.

Mu izina ry’ukuri, dushobora kwemeza mu buryo bukomeye ko uyu mubiri w’umubiri utazwi na gato ku bahanga ba none.

Ibyo twavuze byashobora kugaragara nk’ibitinyutse imbere y’abayobozi b’ubuhanga bwa none, mu by’ukuri tubikwiye guhezwa mu itorero ryabo.

Ariko, dufite impamvu zikomeye zo kuvuga ibyo biteye ubwoba; ikibabaje ni uko ubwenge bwashutswe bwemeza ko ubuhanga bwabwo ari ubw’ibinyoma, ku buryo butashobora kwemera ukuri gukabije kw’ubujiji bwabwo.

Turamutse tubwiye abayobozi b’ubuhanga bwa none ko Conde de Cagliostro, umuntu ushimishije cyane wo mu kinyejana cya XVI, XVII, XVIII akiriho mu kinyejana cya XX, turamutse tubwiye ko Paracelso w’icyubahiro, umuganga w’icyubahiro wo mu gihe cyo hagati, akiriho, mushobora kwizera ko abayobozi b’ubuhanga bwa none batwseka kandi ntibazigera bemera ibyo twavuze.

Ariko, ni uko biri: Abantu bahinduka by’ukuri, abantu badapfa bafite imibiri imaze imyaka ibihumbi n’amamilioni, bariho ubu ku isi.

Umwanditsi w’iki gitabo azi abahinduka, ariko ntazi ubushidikanya bwa none, kwiyemera kw’abahanga n’ubujiji bw’abahanga.

Kubera ibyo byose, ntitwagwa mu kigeragezo cyo kwizera ko abafana b’imvugo y’ubuhanga bakwemera ukuri kw’ibyo twatangaje bidasanzwe.

Umubiri w’umuntu uwo ari we wese wahindutse ni urugamba rwo guhangana n’imvugo y’ubuhanga y’ibihe byacu.

Umubiri w’umuntu uwo ari we wese wahindutse ushobora guhindura isura maze ukongera gusubirana uko wari uri nta cyo ubaye.

Umubiri w’umuntu uwo ari we wese wahindutse ushobora kwinjira ako kanya mu murongo wa kane kandi ukageraho gufata isura y’igihingwa cyose cyangwa inyamaswa maze ukongera gusubirana uko wari uri nta cyo ubaye.

Umubiri w’umuntu uwo ari we wese wahindutse urwanya cyane inyandiko za kera z’ibyemezo by’ubuvuzi.

Ikibabaje ni uko nta na kimwe muri ibyo twavuze cyashobora gutsinda abiyemera b’imvugo y’ubuhanga.

Abo bagabo, bicaye ku ntebe zabo z’ubuyobozi, mu by’ukuri bazatureba basuzugura, ahari bahambaye, kandi ahari banatugirire impuhwe.

Ariko, ukuri ni uko kuri, kandi ukuri kw’abahinduka ni urugamba rwo guhangana n’inyigisho zose zigezweho.

Umwanditsi w’iki gitabo azi abahinduka ariko ntiyitega ko hari umwizera.

Buri rugingo rwose rw’umubiri w’umuntu rugengwa n’amategeko n’imbaraga abiyemera b’imvugo y’ubuhanga batazi na gato.

Ibigize kamere ubwabyo ntibizwi na siyansi yemewe; imiti myiza iracyari idatunganye: H2O, atome ebyiri za Hydrogène n’imwe ya Oxygène kugira ngo bakore amazi, biragaragara.

Nitwagerageza guhuriza hamwe muri laboratoire atome ya Oxygène n’ebyiri za Hydrogène, ntibyakora amazi cyangwa ikindi kintu kuko iyi formula idatunganye, ibura element y’umuriro, ariyo element yonyine ishobora gukora amazi.

Kugira ubwenge uko kwaba kumeze kose ntibishobora kutugeza ku buryo bwo kumenya ibintu nyabyo.

Gushyira ibintu mu matsinda n’amagambo akomeye bakoresha mu kwita amazina ibintu, bikoreshwa gusa mu guhisha ubujiji.

Ibyo ubwenge bushaka ko ikintu runaka gifite izina n’imiterere runaka, ntibyumvikana kandi birabangamira.

Kuki ubwenge bwiyita ko buzi byose? Kuki bwishuka bukizera ko ibintu n’ibibaho bimeze nk’uko bwizera ko bimeze? Kuki ubwenge bushaka ko kamere iba kopi itunganye y’inyigisho zabwo zose, ibitekerezo, ibitekerezo, amategeko, ibitekerezo byabanjirijeho, urwikekwe?

Mu by’ukuri, ibintu bisanzwe ntibimeze nk’uko bizera ko bimeze, kandi ibintu n’imbaraga bya kamere ntaho bihuriye n’uko ubwenge butekereza ko bimeze.

Umutimanama wazanzamutse si ubwenge, cyangwa kwibuka, cyangwa ikintu gisa nacyo. Umutimanama wabohowe gusa ni wo ushobora kwibonera ubwawo kandi mu buryo butaziguye ukuri kw’ubuzima bwiyubaka mu rugendo rwayo.

Ariko tugomba kwemeza mu buryo bukomeye ko igihe cyose hazaba hari ikintu cyose cyo kwikunda muri twe, umutimanama uzakomeza gufungirwa hagati y’icyo kintu bityo ntuzashobora kwishimira umucyo uhoraho kandi utunganye.