Mpango Huru

Mamilioni ya wanafunzi kutoka nchi zote za dunia nzima wanaenda kila siku Shule na Chuo Kikuu bila kujua, moja kwa moja, bila kujielewa, bila kujua sababu wala madhumuni.

Wanafunzi wanalazimishwa kusoma Hisabati, Fizikia, Kemia, Jiografia, nk.

Akili ya wanafunzi inapokea habari kila siku lakini hawawahi kusimama hata kidogo na kufikiria sababu ya habari hiyo, lengo la habari hiyo. Kwa nini tunajazwa na habari hiyo? Tunajazwa na habari hiyo kwa madhumuni gani?

Wanafunzi wanaishi maisha ya kimakanika na wanajua tu kwamba lazima wapokee habari za kiakili na kuziweka zimehifadhiwa kwenye kumbukumbu isiyoaminika, ndio hivyo.

Wanafunzi hawafikirii kamwe juu ya kile ambacho elimu hii ni kweli, wanaenda shule, chuo au chuo kikuu kwa sababu wazazi wao wanawatuma na ndio hivyo.

Si wanafunzi, wala walimu hawafikirii kujiuliza wenyewe: Kwa nini niko hapa? Nimekuja hapa kwa nini? Ni nini kweli sababu ya siri inayonileta hapa?

Walimu, wanafunzi wa kiume na wanafunzi wa kike, wanaishi na ufahamu umelala, wanatenda kama roboti za kweli, wanaenda shule, chuo na chuo kikuu bila kujua, bila kujielewa, bila kujua chochote kuhusu sababu wala madhumuni.

Ni muhimu kuacha kuwa roboti, kuamsha ufahamu, kugundua sisi wenyewe vita hivi vya kutisha vya kufaulu mitihani, kusoma, kuishi katika mahali fulani kusoma kila siku na kupata hofu, huzuni, wasiwasi, kufanya mazoezi ya michezo, kupigana na wanafunzi wenzako wa shule, nk., nk., nk.

Walimu wanapaswa kuwa na ufahamu zaidi ili kushirikiana kutoka shule, chuo au chuo kikuu kuwasaidia wanafunzi kuamsha ufahamu.

Inasikitisha kuona ROBOTI nyingi zimekaa kwenye madawati ya shule, vyuo na vyuo vikuu, wakipokea habari ambazo lazima zihifadhi kwenye kumbukumbu bila kujua sababu wala madhumuni.

Vijana wanajali tu kufaulu mwaka; wameambiwa kwamba lazima wajiandae kujipatia riziki, kupata kazi, nk. Nao husoma na kujenga mawazo elfu akilini kuhusu siku zijazo, bila kujua kikweli sasa, bila kujua sababu ya kweli kwa nini wanapaswa kusoma fizikia, kemia, biolojia, hesabu, jiografia, nk.

Wasichana wa kisasa wanasoma ili wawe na maandalizi ambayo yatawaruhusu kupata mume mzuri, au kujipatia riziki na kuwa tayari ipasavyo ikiwa mume atawaacha, au ikiwa watabaki wajane au wasichana. Mawazo tupu akilini kwa sababu hawajui kikweli hatima yao itakuwa nini au wata kufa wakiwa na umri gani.

Maisha shuleni hayana maana, hayapatani, hayajieleweki, mtoto analazimishwa kujifunza wakati mwingine masomo fulani ambayo hayana faida yoyote katika maisha halisi.

Leo, jambo muhimu shuleni ni kufaulu mwaka na ndio hivyo.

Katika nyakati zingine kulikuwa na angalau maadili zaidi katika hili la kufaulu mwaka. Sasa hakuna ETHICS kama hiyo. Wazazi wanaweza kutoa rushwa kwa siri sana kwa mwalimu na kijana au msichana hata kama ni MWANAFUNZI MBOVU, atafaulu mwaka BILA SHAKA.

Wasichana wa shule mara nyingi humfurahisha mwalimu kwa madhumuni ya KUFAULU MWAKA na matokeo huwa ya ajabu, hata kama hawajaelewa hata “J” ya kile mwalimu anafundisha, hata hivyo wanafanya vizuri katika MITIHANI na wanafaulu mwaka.

Kuna wavulana na wasichana werevu sana kufaulu mwaka. Hili ni suala la ujanja katika visa vingi.

Kijana anayefaulu mtihani fulani kwa ushindi (mtihani fulani wa kijinga) haimaanishi kwamba ana ufahamu wa kweli wa lengo, juu ya somo lile ambalo alifanyiwa mtihani.

Mwanafunzi hurudia kama kasuku, kasuku au paroti na kwa njia ya kimakanika somo lile alilosoma na ambalo alifanyiwa mtihani. Hiyo si kuwa NA UFAHAMU KAMILI wa somo lile, hiyo ni kukariri na kurudia kama kasuku au paroti kile ambacho tumejifunza na ndio hivyo.

Kufaulu mitihani, kufaulu mwaka, haimaanishi KUWA MWEREVU SANA. Katika maisha halisi tumekutana na watu werevu sana ambao shuleni hawakuwahi kufanya vizuri katika mitihani. Tumekutana na waandishi wazuri na wanahisabati wakuu ambao shuleni walikuwa wanafunzi wabaya na ambao hawakuwahi kufaulu mitihani katika sarufi na hisabati.

Tunajua kesi ya mwanafunzi mbaya katika ANATOMIA na ambaye baada ya kuteseka sana aliweza kufaulu mitihani ya ANATOMIA. Leo, mwanafunzi huyo ndiye mwandishi wa kazi kubwa juu ya ANATOMIA.

Kufaulu mwaka haimaanishi lazima kuwa mwerevu sana. Kuna watu ambao hawajawahi kufaulu mwaka na ambao ni werevu sana.

Kuna jambo muhimu zaidi kuliko kufaulu mwaka, kuna jambo muhimu zaidi kuliko kusoma masomo fulani na ni kuwa na ufahamu kamili WA LENGO wazi na angavu juu ya masomo yale yanayosomeka.

Walimu wanapaswa kujitahidi kuwasaidia wanafunzi kuamsha ufahamu; juhudi zote za walimu zinapaswa kuelekezwa kwa ufahamu wa wanafunzi. Ni HARAKA kwamba wanafunzi wajijue kikamilifu juu ya masomo yale wanasoma.

Kujifunza kwa kukariri, kujifunza kama kasuku, ni UPUMBAVU tu kwa maana kamili ya neno.

Wanafunzi wanalazimika kusoma masomo magumu na kuyahifadhi kwenye kumbukumbu zao ili “KUFAULU MWAKA” na baadaye katika maisha halisi masomo hayo hayana maana tu bali pia yanasahaulika kwa sababu kumbukumbu haiaminiki.

Vijana husoma kwa madhumuni ya kupata, kazi na kujipatia riziki na baadaye ikiwa wana bahati ya kupata kazi hiyo, ikiwa wanakuwa wataalamu, madaktari, mawakili, nk., wanachokipata tu ni kurudia hadithi ile ile ya zamani, wanaoa, wanateseka, wana watoto na wanakufa bila kuwa wameamsha ufahamu, wanakufa bila kuwa na ufahamu wa maisha yao wenyewe. Ndio hivyo.

Wasichana wanaolewa, wanaanzisha familia zao, wana watoto, wanapigana na majirani, na mume, na watoto, wanatalikiana na kuolewa tena, wanapata ujane, wanazeeka, nk. na mwishowe wanakufa baada ya kuishi WAKIWA WAMELALA, BILA UFAHAMU, wakirudia kama kawaida DRAMA ile ile YA MAUMIVU ya kuishi.

Walimu hawajali kabisa kwamba wanadamu wote wana ufahamu umelala. Ni haraka kwamba walimu pia waamke ili waweze kuamsha wanafunzi.

Haina maana kujaza vichwa vyetu na nadharia na nadharia zaidi na kumtaja Dante, Homer; Virgil, nk., ikiwa tuna ufahamu umelala ikiwa hatuna ufahamu wa lengo, wazi na kamili juu yetu wenyewe, juu ya masomo tunayosoma, juu ya maisha halisi.

Elimu inasaidia nini ikiwa hatujifanyi waumbaji, wenye ufahamu, werevu kweli?

Elimu ya kweli haihusishi kujua kusoma na kuandika. Mjinga yeyote, mpumbavu yeyote anaweza kujua kusoma na kuandika. Tunahitaji kuwa WEREVU na UWELEVU huamka tu ndani yetu wakati UFAHAMU unaamka.

Ubinadamu una asilimia tisini na saba ya AKILI YA CHINI na asilimia tatu ya UFAHAMU. Tunahitaji kuamsha UFAHAMU, tunahitaji kubadilisha AKILI YA CHINI iwe UFAHAMU. Tunahitaji kuwa na asilimia mia moja ya ufahamu.

Mwanadamu haoti tu ndoto wakati mwili wake wa kimwili umelala, bali pia huota ndoto wakati mwili wake wa kimwili haulala, wakati yuko katika hali ya macho.

Ni muhimu kuacha kuota, ni muhimu kuamsha ufahamu na mchakato huo wa kuamka unapaswa kuanza kutoka nyumbani na kutoka shuleni.

Juhudi za walimu zinapaswa kuelekezwa kwa UFAHAMU wa wanafunzi na si kwa kumbukumbu pekee.

Wanafunzi wanapaswa kujifunza kufikiri wenyewe na si kurudia tu kama kasuku au paroti nadharia za wengine.

Walimu wanapaswa kupigania kuondoa hofu kwa wanafunzi.

Walimu wanapaswa kuwaruhusu wanafunzi, uhuru wa kutokubaliana na kukosoa kwa afya na kwa njia ya kujenga nadharia zote wanazosoma.

Ni upuuzi kuwalazimisha kukubali kwa njia ya DOGMATIKI nadharia zote zinazofundishwa shuleni, chuo au chuo kikuu.

Ni muhimu kwamba wanafunzi waache hofu ili wajifunze kufikiri wenyewe. Ni haraka kwamba wanafunzi waache hofu ili waweze kuchambua nadharia wanazosoma.

Hofu ni moja ya vizuizi vya uwelekevu. Mwanafunzi mwenye hofu HATHUBUTU kutokubaliana na anakubali kama makala ya IMANI YA KIPOFU, kila kitu kinachosemwa na waandishi tofauti.

Haina maana kwamba walimu wanazungumza juu ya ujasiri ikiwa wao wenyewe wana hofu. Walimu wanapaswa kuwa huru kutoka kwa hofu. Walimu wanaoogopa ukosoaji, kile watasema, nk., HAWAKUWEZA kuwa werevu kweli.

Lengo la kweli la elimu linapaswa kuwa kukomesha hofu na kuamsha ufahamu.

Inasaidia nini kufaulu mitihani ikiwa tunaendelea kuwa waoga na bila ufahamu?

Walimu wana wajibu wa kuwasaidia wanafunzi kutoka madawati ya shule ili waweze kuwa na faida katika maisha, lakini mradi tu hofu ipo hakuna anayeweza kuwa na faida katika maisha.

Mtu aliyejaa hofu hathubutu kutokubaliana na maoni ya wengine. Mtu aliyejaa hofu hawezi kuwa na mpango huru.

Ni kazi ya kila mwalimu, kwa hakika, kuwasaidia wanafunzi wote na kila mmoja wa shule yake kuwa huru kabisa kutoka kwa hofu, ili waweze kutenda kwa njia ya hiari bila kuhitaji kuambiwa, kuamriwa.

Ni haraka kwamba wanafunzi waache hofu ili waweze kuwa na mpango huru wa hiari na wa ubunifu.

Wakati wanafunzi kwa mpango wao wenyewe, huru na wa hiari wanaweza kuchambua na kukosoa kwa uhuru nadharia zile wanasoma, basi wataacha kuwa vitu vya kimakanika tu, visivyo na maana na vya kijinga.

Ni haraka kwamba kuwe na mpango huru ili uwelekevu wa ubunifu uibuke katika wanafunzi.

Ni muhimu kutoa uhuru wa ONYESHO LA UBUNIFU la hiari na bila masharti ya aina yoyote, kwa wanafunzi wote ili waweze kujua kile wanachosoma.

Uwezo wa bure wa ubunifu unaweza kujidhihirisha tu wakati hatuogopi ukosoaji, kile watasema, mamlaka ya mwalimu, sheria nk. nk. nk.

Akili ya mwanadamu imeharibiwa na hofu na udogmatiki na ni HARAKA kuirejesha kupitia mpango huru wa hiari na usio na hofu.

Tunahitaji kujijua wenyewe, maisha yetu wenyewe na mchakato huo wa kuamka unapaswa kuanza kutoka madawati yale yale ya shule.

Shule haitakuwa na faida kwetu ikiwa tutaondoka humo bila ufahamu na tumelala.

Kukomesha hofu na mpango huru kutaanzisha hatua ya hiari na safi.

Kwa mpango huru wanafunzi wanapaswa kuwa na haki katika shule zote kujadili katika mkutano mkuu nadharia zote wanazosoma.

Ni kwa njia hiyo tu kupitia ukombozi kutoka kwa hofu na uhuru wa kujadili, kuchambua, KUFIKIRIA, na kukosoa kwa afya kile tunachosoma, tunaweza kujua masomo hayo na si kasuku au paroti tu wanaorudia kile wanachokusanya kwenye kumbukumbu.