ለውጢ፡ ድሕረት፡ ሰውራ

ኣብ ግብሪ፡ ኣብ ክልቲኦም ናይ መትከል ኣተሓሳስባ ትምህርቲ ቤታት፡ ይኹን ኣብ መንፈሳዊ ትምህርቲ ቤታት፡ ብትምህርቲ ስነ ፍጥረት ምዕባለ ከም እተዓሸጉ ፈሊጥናዮ ኣሎና።

ዘመናዊ ኣተሓሳስባ ብዛዕባ ምንጪ ሰብን ናይ ቀደም ስነ ፍጥረት ምዕባሌኡ፡ ኣብ መሰረቱ ናይ ሓሶት ክርክር እዩ፡ ነቲ ጥልቅ ዝኾነ ወሳነታዊ ደረጃ ኣይጻወርን እዩ።

ዳርዊን ብዛዕባ ዝሃቦ ሓሳባት ብካርል ማርክስ ከም ዕዉር እምነት ተቐባልነት እንተረኺቡን፡ ብዛዕባ እቲ ብዙሕ ዝተወርየሉ ንድፈ-ሓሳብ ናይ ቁስ ኣካላት ዘለዎ ኣተሓሳስባ፡ ናይ ዘመናዊ ስነ ፍልጠት ሊቃውንቲ ብዛዕባ ምንጪ ሰብ ዝፈልጡ ነገር የለን፡ ዋላ ሓንቲ እኳ ኣይተረጋገጸሎምን፡ ብቐጥታ እኳ ኣይፈተንዎንን፡ ብዛዕባ ስነ ፍጥረት ምዕባሌ ሰብ ዝምልከት ዝኾነ ዝርዝራዊ መርትዖ የብሎምን።

ኣንጻር እዚ፡ ታሪኻዊ ሰብኣውነት እንተወሰድና፡ ማለት ናይቲ ቅድሚ ልደተ ክርስቶስ ዝነበረ ናይ ናይ 20 ወይ 30 ሽሕ ዓመታት፡ ነቶም ዘመናውያን ሰባት ክርድኦም ዘይከኣልን ዝለዓለ ዓይነት ሰብ ዝሕብሩ ርግጸኛ መርትዖታት ንረክብ፡ እዚ ኸኣ ብብዙሓት መርትዖታት፡ ብናይ ቀደም ጽሑፋት፡ ብእተን ጥንታዊ ፒራሚዳት፡ ብእተን ዘደንጹ ሞኖሊታውያን ኣእማን፡ ብእተን ምስጢራዊ ፓፒሩሳትን በቲ ዝተፈላለየ ጥንታዊ ቅርሲን ክርአ ይከኣል እዩ።

ብዛዕባ ቅድመ ታሪኽ ሰብ፡ እዚ እንስሳዊ ኣእምሮ ዘለዎ ፍጡር እናመስለ፡ ካብኡ ግና ፍልይ ዝበለን ምስጢራዊ ዝኾነን ፍጡር፡ ነቲ ዝተኸወለ ኣዕጽምቲ ኣብ ዞባ በረድን ቅድመ በረድን ዝተቐበረሉ ቦታታት እኳ እንተኾነ፡ ናይ ዘመናዊ ስነ ፍልጠት ሊቃውንቲ ብዛዕባኡ ብልክዕን ብተሞክሮን ዝፈልጡዎ ነገር የለን።

እቲ ኖስቲካዊ ስነ ፍልጠት፡ እቲ ኣእምሮ ዝውንን እንስሳ ከምቲ ንፈልጦ ፍጹም ፍጡር ኣይኮነን፡ ገና ምሉእ ብምሉእ ሰብ ኣይኮነን፡ ተፈጥሮ ክሳብ እተወሰነ ነጥቢ ትምዕብሎ፡ ድሕሪኡ ድማ ናጻ ትገድፎ፡ ነቲ ምዕባሌኡ ንኽቕጽል ወይ ድማ ንዅሎም እቶም ዕድላቱ ስሒቱ ንኸባላሽዎ።

እቶም ሕግታት ስነ ፍጥረት ምዕባለን ስነ ፍጥረት ምውራድን ሜካኒካዊ ዓንዲ ናይ ኵላ ተፈጥሮ እዮም፡ ምስቲ ውሽጣዊ ምርግጋጽ ናይቲ ፍጡር ዝኾነ ዝምድና የብሎምን።

ኣብ ውሽጢ እቲ ኣእምሮ ዝውንን እንስሳ፡ ክምዕብሉ ወይ ክጠፍኡ ዝኽእሉ ብዙሓት ዓበይቲ ተኽእሎታት ኣለዉ፡ እቲ ምምዕባል ግና ሕጊ ኣይኮነን። እቲ ሜካኒካዊ ስነ ፍጥረት ምዕባሌ ኸምዚ ኸምዚ ከማዕብሎም ኣይክእልን እዩ።

እቲ ምዕባሌ ናይ ከምዚ ዝኣመሰለ ድብቕቲ ተኽእሎታት፡ ኣብ ግልጺ ዝኾነ ኩነታት ጥራይ እዩ ዝከኣል፡ እዚ ኸኣ ዓበይቲ ውልቃዊ ጻዕርታትን ካብቶም ኣብ ዝሓለፈ እቲ ስራሕ ዝገበሩ መምህራን ዝመጽእ ውጽኢታዊ ሓገዝን የድልዮ።

እቲ ዅሎም ድብቕቲ ተኽእሎታቱ ኣማዕቢሉ ሰብ ክኸውን ዝደሊ፡ በቲ መንገዲ ናይ ለውጢ ንቕሓት ክሓልፍ ኣለዎ።

እቲ ኣእምሮ ዝውንን እንስሳ እቲ እኽሊ እዩ፡ እቲ ዘርኢ እዩ፡ ካብቲ ዘርኢ እቲ ናይ ህይወት ኦም ክውለድ ይኽእል እዩ፡ እቲ ናይ ሓቂ ሰብ፡ እቲ ዳዮጀንስ መብራህቲ ሒዙ ኣብ ጎደናታት ኣቴንስን ኣብ ቀትሪ ክደልዮ ዝነበረን እቲ ብድሌቱ ከይረኽቦ ዝተረፈን ሰብ።

እዚ እኽሊ፡ እዚ ፍሉይ ዘርኢ ኽምዕብል ሕጊ ኣይኮነን፡ እቲ ልሙድ ነገር፡ እቲ ባህርያዊ ነገር ኽጠፍእ እዩ።

እቲ ናይ ሓቂ ሰብ ካብቲ ኣእምሮ ዝውንን እንስሳ ኣዝዩ ዝተፈልየ እዩ፡ ከምቲ በርቂ ካብ ደበና ዝተፈልየ።

እቲ እኽሊ እንተዘይሞተ እቲ ዘርኢ ኣይበቊልን፡ እቲ ኣነ፡ እቲ ባዕለይ፡ እቲ ንባዕለይ ክመውት ኣለዎ፡ እቲ ሰብ ንኽውለድ።

መምህራንን መምህራት ኣብያተ ትምህርትን ኮሌጃትን ዩኒቨርሲቲታትን፡ ነቶም ተምሃሮም ነቲ መንገዲ ናይ ስነ ምግባር ለውጢ ኺምህርዎም ኣለዎም፡ በዚ ጥራይ እዩ እቲ ኣነ ንኽመውት ዝከኣል።

ኣተኵሮ ብምግባር፡ እቲ ለውጢ ንቕሓት ኣብዛ ዓለም እዚኣ ጥራይ ዘይኮነስ፡ እናንኣሰ እናንኣሰ ኸይዱ ኣሎ ኢልና ኸነረጋግጽ ንኽእል።

እቲ ለውጢ ንቕሓት ፍጹም ዝኾነ ሰለስተ ረቛሒታት ኣለዎ፦ ቀዳማይ፡ ምማት፡ ካልኣይ፡ ምውላድ፡ ሳልሳይ፡ ምእንቲ ሰብኣውነት መስዋእቲ ምኽፋል። እቲ ተርታ ናይቶም ረቛሒታት ነቲ ውጽኢት ኣይልውጦን እዩ።

ምማት ጉዳይ ስነ ምግባር ለውጥን ምፍራስ ናይቲ ስነ ልቦናዊ ኣነን እዩ።

ምውላድ ጉዳይ ጾታዊ ለውጢ እዩ፡ እዚ ጉዳይ ናይ ልዕል ዝበለ ጾታዊ ስነ ፍልጠት ዝምልከት እዩ፡ ነዚ ርእሰ ነገር እዚ ኼጽንዕ ዝደሊ፡ ክጽሕፈልናን ነቶም ኖስቲካውያን መጽሓፍትና ኺፈልጦም ኣለዎ።

መስዋእቲ ምኽፋል ንሰብኣውነት፡ ንጡፍ ዓለማዊ ለግሲ እዩ።

ንሕና ነቲ ለውጢ ንቕሓት እንተዘይደሊና፡ ነቲ ውሽጣዊ ርእስና ንኽንውንን ናብኡ ዘብጽሓና ኽእለት ንምምዕባል ዓበይቲ ጻዕርታት እንተዘይገበርና፡ እቶም ተኽእሎታት ፈጺሞም ከምዘይምዕብሉ ንጹር እዩ።

እቶም ርእሶም ዘማዕብሉን፡ እቶም ዝድሕኑን ኣዝዮም ውሑዳት እዮም፡ ኣብኡ ኸኣ ዝኾነ ይኹን ጌጋ የለን፡ እቲ ድኻ ኣእምሮ ዝውንን እንስሳ እቲ ዘይደልዮ ስለምንታይ ኪህልዎ ይግብኦ፧

ጠቕላላን መወዳእታን ዝኾነ ሓደገኛ ለውጢ የድሊ፡ ዅሎም ግና ነዚ ለውጢ እዚ ኣይደልይዎን እዮም፡ ኣይደልይዎን እዮም፡ ኣይፈልጥዎን እዮም፡ እንተተነግሮምዎም እኳ ኣይርድኦምን እዩ፡ ኣየስተውዕልዎን እዮም፡ ግድ የብሎምን። ነቲ ዘይደልይዎ ብሓይሊ ስለምንታይ ኪውሃቦም፧

እቲ ሓቂ፡ እቲ ውልቀ ሰብ ገና ዘይፈልጦን ዘይውንኖን፡ ሓደስቲ ኽእለታት ወይ ሓይልታት ከጥርይዎ ኣቐዲሙ፡ ውግእ ዝገበረ ኽእለታትን ሓይልታትን፡ ብጌጋ ዝሓስቦም፡ ኺውንኖም ከምዘለዎ እዩ፡ ብሓቂ ግና የብሉን።