ውህደት

ካብቶም ዝዓበዩ ድሌታት ስነ-ልቦና ሓደ ምሉእ ብምሉእ ውህደት ምብጻሕ እዩ።

እቲ ኣነ ውልቃዊ እንተዝኸውን ነይሩ፡ ነቲ ናይ ስነ-ልቦና ውህደት ብቐሊሉ ምተፈትሐ ነይሩ፡ እንተኾነ ግን ንመዓት ዓለም እቲ ኣነ ኣብ ውሽጢ ነፍሲ ወከፍ ሰብ ብብዙሕ መልክዕ እዩ ዝርከብ።

እቲ ብዙሕ ኣነ መሰረታዊ ምኽንያት ናይ ኵሎም ውሽጣዊ ቅራኔታትና እዩ።

ብኸምቲ ስነ-ልቦናዊ መንነትና ብዅሉ ውሽጣዊ ቅራኔታትና ምሉእ ብምሉእ ኣብ መስትያት እንተንርእዮ ኔርና፡ ገና ናይ ብሓቂ ውልቀ ሰብነት ከምዘይብልና ናብ ዘሕዝን መደምደምታ ምበጻሕና ኔርና።

ሰብኣዊ ኣካል በቲ ብዙሕ ኣነ ዝተቘጻጸረ ዘደንቕ ማሽን እዩ፡ እዚ ኸኣ ብኣብዮታዊ ስነ-ልቦና ብዕምቈት ይጽናዕ።

ጋዜጣ ከንብብ እየ ይብል እቲ ኣእምሮኣዊ ኣነ፤ ናብ ድግስ ክካፈል ይደሊ ይብል እቲ ስምዒታዊ ኣነ፤ ድግስ ይውዳእ ይብል እቲ ምንቅስቓሳዊ ኣነ፣ ብዝሓሸ ክዘውር፣ ኣነ ክዘውር ኣይደልን እየ ይብል እቲ ናይ ምክልኻል ስምዒት ኣነ፣ ጥሜት ኣሎኒን ክበልዕ እየን ወዘተ።

ነፍሲ ወከፍ ካብቶም ንኢጎ ዝመስርቱ ንኣሽቱ ኣነታት፡ ክእዝዝ፡ በዓል ስልጣን፡ ጎይታ ክኸውን ይደሊ።

ኣብ ብርሃን ናይቲ ኣቢዮታዊ ስነ-ልቦና፡ እቲ ኣነ ጭፍራ ምዃኑ፡ እቲ ኣካል ከኣ ማሽን ምዃኑ ክንርዳእ ንኽእል።

እቶም ንኣሽቱ ኣነታት ኣብ መንጎኦም ይማጐቱ፡ ንልዕልና ይዋግኡ፡ ነፍሲ ወከፎም መራሒ፡ በዓል ስልጣን፡ ጎይታ ክኸውን ይደሊ።

እዚ ነቲ ዘሕዝን ኩነታት ናይ ስነ-ልቦናዊ ውድቀት ነቲ ድኻ እንስሳ ኣእምሮ ብስሕተት ሰብኣዊ ፍጡር ተባሂሉ ዝጽዋዕ ዘሎ የረድእ።

እታ ውድቀት ዝብል ቃል ኣብ ስነ-ልቦና እንታይ ማለት ምዃኑ ምርዳእ ኣድላዪ እዩ። ምውዳቕ ማለት ምፍራስ፡ ምብትታን፡ ምኽሳር፡ ምጽራር ወዘተ ማለት እዩ።

እቲ ቀንዲ ምኽንያት ናይ ስነ-ልቦናዊ ውድቀት ምቀኝነት እዩ፡ እዚ ኸኣ ሓድሓደ ግዜ ብዘገርም ጥዑም መልክዕ ዝግለጽ እዩ።

ምቀኝነት ብዙሕ መልክዕ ዘለዎ ኮይኑ ንምጽዳቑ ኣሽሓት ምኽንያታት ኣለዉ። ምቀኝነት እቲ ስውር ምንጪ ናይ ኵሉ ማሺነሪ ማሕበረሰብ እዩ። ነቶም ደናቁር ነቲ ምቀኝነት ምጽዳቑ የሐጕሶም።

ሃብታም ነቲ ሃብታም ይቀንኦ፡ ካብኡ ንላዕሊ ሃብታም ክኸውን ይደሊ። ድኻታት ነቶም ሃብታማት ይቀንኡ፡ ሃብታማት ክኾኑውን ይደልዩ። እቲ ዝጽሕፍ ነቲ ዝጽሕፍ ይቀንኦ፡ ብዝሓሸ ክጽሕፍ ይደሊ። ብዙሕ ተመክሮ ዘለዎ ነቲ ዝበለጸ ተመክሮ ዘለዎ ይቀንኦ፡ ካብኡ ንላዕሊ ክህልዎ ይምነ።

ሰባት ብምግቢ፡ ክዳውንቲ፡ መዕቈቢ ኣይረኽቡን። እቲ ስውር ምንጪ ናይቲ ምቀኝነት ብናይ ካልእ መኪና፡ ብናይ ካልእ ገዛ፡ ክዳን ናይ ጎረቤት፡ ብዙሕ ገንዘብ ናይ ፈታዊ ወይ ጸላኢ ወዘተ፡ ንምምሕያሽ፡ ንምርካብ ነገራት ሓደስትን ዝበለጹን፡ ክዳውንቲ፡ ክዳውንቲ፡ በጎታት፡ ካብ ካልኦት ንታሕቲ ምእንቲ ከይንኸውን ወዘተ ድሌታት የፍሪ።

እቲ ዝኸፍአ ነገር እቲ ተመክሮታት፡ በጎታት፡ ነገራት፡ ገንዘብ ወዘተ ናይ ምውሳኽ መስርሕ ነቲ ብዙሕ ኣነ የደልድሎ፡ ሽዑ ኣብ ውሽጢ ርእስና እቶም ውሽጣዊ ቅራኔታት፡ እቲ ዘስካሕክሕ ምኽሳር፡ እቲ ጨካን ውግእ ናይ ውሽጣዊ ሕልናና ወዘተ ይተርር።

እዚ ዅሉ ቓንዛ እዩ። ካብዚ ዅሉ ናይ ብሓቂ ሓጐስ ናብቲ ዝሓዘነ ልቢ ከምጽእ ዝኽእል የልቦን። እዚ ዅሉ ጭካነ ኣብ ስነ-ኣእምሮና ምውሳኽ፡ ምብዛሕ ቃንዛ፡ ንሓጐስ ዘይምርካብ ይፈጥር።

እቲ ብዙሕ ኣነ ንዝኸፍኡ ገበናት እኳ መመኽነይታት ይረክብ፡ ነዚ መስርሕ ምቅናይ፡ ምውሳኽ፡ ምእካብ፡ ምኽሳብ፡ ዋላኳ ብዋጋ ናይ ካልእ ጉልበት እንተኾነ፡ ምዕባለ፡ እድገት፡ ምቕዳም ይበሃል።

ሰባት ሕልናኦም ደኺሙ ስለዘሎ ቀናእቲ፡ ጨካናት፡ ስስዐኛታት፡ ቀናእቲ ምዃኖም ኣየስተውዕሉን፡ ብዝኾነ ምኽንያት ነዚ ዅሉ ምስ ተገንዘቡ፡ ሽዑ ይጸድቑ፡ ይኹንኑ፡ መምለሲ የናድዩ፡ ግን ኣይርድኦምን።

ምቀኝነት ኣብ ምግላጹ ኣዝዩ ከቢድ እዩ፡ እዚ ኸኣ እቲ ሰብኣዊ ኣእምሮ ቀናእ ስለዝኾነ እዩ። ኣቃውማ ናይ ኣእምሮ ኣብ ምቀኝነትን ምኽሳብን ዝተመርኮሰ እዩ።

ምቀኝነት ካብ መናድቕ ትምህርቲ እዩ ዝጅምር። ነቲ ዝበለጸ ኣእምሮ ናይ መማህርትና፡ ነቲ ዝበለጸ ውጽኢት፡ ነቲ ዝበለጸ ክዳውንቲ፡ ነቲ ዝበለጸ ጫማ፡ ነቲ ዝበለጸ ብሽክለታ፡ ነቲ ጽቡቕ ሸበጥ፡ ነቲ ጽብቕቲ ኳስ ወዘተ ንቀንእ።

እቶም መምህራን ነቲ መንነት ናይ ተመሃሮ ንምፍጣር ዝተጸውዑ፡ ነቲ ማእለያ ዘይብሉ መስርሕ ምቀኝነት ክርድኡ፡ ኣብ ውሽጢ ስነ-ኣእምሮ ናይ ተመሃሮኦም መሰረት ንምርዳእ ዝጠቅም ክትከል ኣለዎም።

እቲ ብባህርዩ ቀናእ ዝኾነ ኣእምሮ፡ ብተግባር ናይቲ ዝበለጸ ጥራይ እዩ ዝሓስብ። “ኣነ ብዝሓሸ ከብርህ እኽእል እየ፡ ኣነ ዝበለጸ ፍልጠት ኣሎኒ፡ ኣነ ዝበለጸ ኣእምሮ ኣሎኒ፡ ኣነ ዝበለጸ በጎታት፡ ዝበለጸ ቅድስናታት፡ ዝበለጸ ፍጽምናታት፡ ዝበለጸ እድገት ወዘተ ኣሎኒ።”

ኵሉ ተግባር ናይ ኣእምሮ ኣብቲ ዝበለጸ ዝተመርኮሰ እዩ። እቲ ዝበለጸ እቲ ስውር ምንጪ ናይ ምቀኝነት እዩ።

እቲ ዝበለጸ መስርሕ ንጽጽር ናይ ኣእምሮ እዩ። ኵሉ መስርሕ ንጽጽር ኣጸያፊ እዩ። ንኣብነት፡ ኣነ ካባኻ ዝበለጽኩ ኣእምሮ ኣሎኒ። እከለ ካባኻ ዝበለጽኩ በጎ ኣለዎ። እከሊት ካባኻ ትበልጽ፡ ዝበለጸ ጥበብ፡ ዝበለጸ ለጋስነት፡ ዝበለጸ ጽባቐ ወዘተ ኣለዋ።

እቲ ዝበለጸ ንግዜ ይፈጥር። እቲ ብዙሕ ኣነ ካብ ጎረቤት ንላዕሊ ንምምሕያሽ ግዜ የድልዮ፡ ነቲ ስድራቤት ኣዝዩ ልዑል ምዃኑ ንምርኣይ፡ ኣብ ሂወት ገለ ንምዃን፡ ነቶም ጸላእቱ፡ ወይ ነቶም ዝቀንኦም፡ ዝበለጸ ኣእምሮ፡ ዝበለጸ ስልጣን፡ ዝበለጸ ሓይሊ ምዃኑ ንምርኣይ ወዘተ።

እቲ መስርሕ ሓሳብ ኣብ ምቅናይ ዝተመርኮሰ ኮይኑ እቲ ሓጐስ ዘይምርካብ፡ ምጉህሃር፡ መሪርነት ዝበሃል የፍሪ።

ብድሌት የሳቕዩ። ብዙሓት ነቲ ሓጐስ ዘይምርካብ፡ ምቀኝነት፡ ስስዔ፡ ቅንኣት ይቃወሙ፡ ግን ነቲ ሓጐስ ዘይምርካብ ምቅዋም ነቲ ናይ ብሓቂ ሓጐስ ልቢ ፈጺሙ ኣየምጽእን እዩ።

እቲ ናይ ብሓቂ ሓጐስ ናይቲ ጽሙው ልቢ ዘይሽየጥን ዘይሽየጥን እዩ፡ ኣብ ውሽጥና ብምልኣት ብተፈጥሮን ብድንገት ንባዕልና ምስ ተረደእና ጥራይ እዩ ዝውለድ። ምኽንያታት ናይቲ ሓጐስ ዘይምርካብ፡ ቅንኣት፡ ምቀኝነት፡ ስስዔ ወዘተ።

እቶም ገንዘብ፡ ጽቡቕ ማሕበራዊ ደረጃ፡ በጎታት፡ ኵሉ ዓይነት ጽጋታት ወዘተ ንኽረኽቡ ዝደልዩ፡ ነቲ ናይ ብሓቂ ሓጐስ ንምርካብ፡ ምሉእ ብምልኣት ተጋገይቲ እዮም፡ ምኽንያቱ እዚ ዅሉ ኣብ ምቀኝነት ዝተመርኮሰ ስለዝኾነ፡ እቲ መገዲ ናይ ምቀኝነት ናብ ወደብ ናይቲ ጽሙውን ሓጐስ ዝመልኦ ልቢ ፈጺሙ ኣየብጽሓናን።

እቲ ኣብቲ ብዙሕ ኣነ ተዓሺጉ ዘሎ ኣእምሮ ካብቲ ምቀኝነት በጎ ይገብሮ፡ ክሳብ ደስ ዝብል ስማት ክህቦ እውን ይበቅዕ። እድገት፡ መንፈሳዊ እድገት፡ ድሌት ምዕባይ፡ ንክብርና ምቅዋም ወዘተ።

እዚ ዅሉ ውድቀት፡ ውሽጣዊ ቅራኔታት፡ ስውር ቃልሲ፡ ብቐሊሉ ክፈታሕ ዘይክእል ሽግር ወዘተ የፍሪ።

ኣብ ሂወት ብሓቂ ምሉእ ዝኾነ ምርካብ ኣዝዩ ከቢድ እዩ፡ ኣብቲ ዝለዓለ ትርጉም ናይቲ ቃል።

እቲ ብዙሕ ኣነ ኣብ ውሽጥና ክሳብ ዝህልው ምሉእ ብምሉእ ውህደት ምብጻሕ ፈጺሙ ዘይከኣል እዩ።

ኣብ ውሽጢ ነፍሲ ወከፍ ሰብ ሰለስተ መሰረታዊ ነገራት ከምዘለዉ ምርዳእ ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ፣ ቀዳማይ፡ መንነት። ካልኣይ፡ እቲ ብዙሕ ኣነ። ሳልሳይ፡ እቲ ስነ-ኣእምሮኣዊ ትሕዝቶ፡ ማለት፡ እቲ ባዕሉ ባህርይ ናይቲ ሰብ።

እቲ ብዙሕ ኣነ ነቲ ስነ-ኣእምሮኣዊ ትሕዝቶ ብዓመጽ ኣብ ኣቶማዊ ፍንጃራት ናይ ምቀኝነት፡ ቅንኣት፡ ስስዔ ወዘተ የባኽኖ። ነቲ ብዙሕ ኣነ ምፍራስ ኣድላዪ እዩ፡ እቲ ስነ-ኣእምሮኣዊ ትሕዝቶ ኣብ ውሽጢ ንምእካብ፡ ኣብ ውሽጥና ቀዋሚ ማእከል ንምፍላጥ።

እቶም ቀዋሚ ማእከል ንዛንታ ዘይብሎም ምሉኣት ክኾኑ ኣይክእሉን።

እቲ ቀዋሚ ማእከል ንዛንታ ጥራይ እዩ ናይ ብሓቂ ውልቀ ሰብነት ዝህበና።

እቲ ቀዋሚ ማእከል ንዛንታ ጥራይ እዩ ምሉኣት ዝገብረና።