ኣምርን ሓቅን

ኣየናይ ወይስ እንታይ እዩ እቲ ጽንሰ-ሓሳብን ሓቅን ፍጹም ብማዕረ ክወጹ ከምዝኽእሉ መረጋገጺ ዝህብ?

ጽንሰ-ሓሳብ ሓደ ነገር ሓቂ ድማ ካልእ ነገር እዩ። ናይ ገዛእ ርእስና ጽንሰ-ሓሳባት ናይ ምግናን ዝንባለ ኣሎ።

ሓቂ ምስ ጽንሰ-ሓሳብ ማዕረ ምዃኑ ዳርጋ ዘይከኣል ነገር እዩ። እንተኾነ ግን እቲ ኣእምሮ ብናቱ ጽንሰ-ሓሳብ ተደናጊሩ ስለዘሎ ወትሩ እዚ ጽንሰ-ሓሳብ ምስ ሓቂ ማዕረ እዩ ኢሉ ይገምት።

ንዝኾነ ይኹን ኣገባብ ስነ-ኣእምሮ ብልክዕ ብምምስራት ናይ ሓደ ዝተወሰነ ሎጂክ ብኻልእ ዝተፈላለየ ብተመሳሳሊ ወይ ልዕል ዝበለ ሎጂክ ኣቢሉ ይቃወም፣ ሽዑኸ እንታይ ይፍጠር?

ክልተ ኣእምሮታት ኣብ ዉሽጢ ጽኑዓት ምሁራዊ መዋቕራት ጽዑቕ ተግሳጽ ወሲዶም ንሓድሕዶም እናተኻራኸሩ፣ ሓደ ወይ ክልተ ሓቅታት ብዛዕባ ነፍሲ ወከፍ ጽንሰ-ሓሳብ ናይ ገዛእ ርእሱ ልክዕነትን ናይ ካልኦት ጽንሰ-ሓሳብ ጌጋ ምዃኑን እዮም ዝኣምኑ፣ ከመይሲ ኣየኖም እዮም ርትዓውያን፧ ኣብዚ ወይስ ኣብቲ ጉዳይ መን እዩ ብግልጽ ክውክል ዝኽእል፧ ኣብ ኣየኖም ኢዩ ጽንሰ-ሓሳብን ሓቅን ማዕረ ዝኾኑ፧

ዘየካትዕ ርእሲ ነፍሲ ወከፍ ዓለም ምዃኑን ኣብ ኩሎም ነፍሲ ወከፍና ከም ፓፓዊን ምልካዊ ስርዓትን ንጽንሰ-ሓሳብን ሓቅን ፍጹም ማዕረ ክገብረና ዝደሊ ኣሎ።

መዋቕር ምኽንያታዊነት ሓያል እንተኾነኳ ንጽንሰ-ሓሳብን ሓቅን ፍጹም ማዕረ ምዃኖም ከረጋግጽ ዝኽእል የለን።

እቶም ውሽጦም ዝዓጸዉ ብዝኾነ ይኹን ኣገባብ ምሁራዊ ኣገባብ ዉሁብነት ንሓቅታት ናይ ክስተታት ምስቶም ዝተፈጠርና ጽንሰ-ሓሳባት ከዛምዶዎ ይደልዩ፣ እዚ ከኣ ውጽኢት ናይ ምኽንያታዊ ምርኣይ ወይ ምሕላም እዩ።

ነቲ ሓድሽ ነገር ምኽፋት እቲ ኣጸጋሚ ቅልልነት ናይቲ ቀዳማዊ እዩ፣ እንተኾነ ግን እቶም ሰባት ንኹሉ ተፈጥሮኣዊ ክስተት ናይ ገዛእ ርእሶም ኣቀዲሞም ዝሓዝዎ ኣረኣእያ፣ ጽንሰ-ሓሳባት፣ ኣቀዲሞም ዝተሓዙ ጽንሰ-ሓሳባት፣ ርእይቶታትን ንድፈ-ሓሳባትን ከርእዩ ይደልዩ፣ ከመይ ጌርካ ተቐባል ክትከዉን ከም እትኽእል፣ ንሓደስቲ ነገራት ብንጹህ ኣእምሮን ብድንገታዊ መንገዲ ምርኣይ ኣይፈልጡን።

ክስተታት ንምሁር ክዛረቡዎ እንተኾይኖም እቲ ዝሕሰብ ነገር እዩ፣ እንተኾነ ግን እቶም ምሁራት ናይዚ ዘመን ክስተታት ከመይ ጌርካ ምርኣይ ከምዘይክእሉ፣ ኣብኦም ምርግጋጽ ናይ ኩሎም ኣቀዲሞም ዝተሓዙ ጽንሰ-ሓሳባት ጥራይ እዮም ክርእዩ ዝደልዩ።

እኳ ድኣ ዘየእምን እንተኾነ፣ እቶም ዘመናውያን ተመራመርቲ ብዛዕባ ተፈጥሮኣዊ ክስተታት ሓንቲ ነገር እኳ ኣይፈልጡን።

ክስተታት ናይ ተፈጥሮ ብፍላይ ናይ ገዛእ ርእስና ጽንሰ-ሓሳባት ኣብ እንርእየሉ እዋን፣ ንክስተታት ዘይኮነስ ንጽንሰ-ሓሳባት ኢና ንርእዮም ዘለና።

ነገር ግን እቶም ዕሸላት ምሁራን ብኣዝዩ ዜሐንቕ ኣእምሮኦም ተደናጊሮም ነፍሲ ወከፍ ጽንሰ-ሓሳቦም ምስዚ ወይስ ምስቲ ተዓዚቦሞ ክስተት ብማዕረ ምዃኑ ብዕሽነት የኣምኑ፣ እቲ ሓቂ ግን ዝተፈላለየ እዩ።

እቶም ውሽጦም ብዚ ወይስ ብዚ ዉሁብ ኣገባብ ዝዓጸዉ ኩሎም እቲ መረጋገጺና ክነጽግዎ ከምዝኽእሉ ኣይንኽሕድን፣ እቲ ፓፓዊን ዶግማዊን ባህሪ ናይ ኣእምሮ ብዝኾነ ይኹን ኣገባብ ነዚ ወይስ ነቲ ብልክዕ ዝተዳለወ ጽንሰ-ሓሳብ ምስ ሓቂ ብልክዕ ክሰማማዕ ከምዘይክእል ኣይቅበሎን።

ኣእምሮ ብኣቢሉ ስምዒታት፣ ነዚ ወይስ ነቲ ክስተት ምስ ረኣየ፣ ወዲያው ነዚ ወይስ ነቲ ሳይንሳዊ ስያሜ ንኽሰዶ ይቕላጠፍ፣ እዚ ስያሜ ግን ንድሕረቱ ዝኸድን እዩ።

እቲ ኣእምሮ ብሓቂ ነቲ ሓድሽ ነገር ከመይ ጌርካ ተቐባል ከምዝኸዉን ኣይፈልጥን፣ ግን እቲ ንዝፈልጦ ነገር እናተረባረበ ብሓቂ ኸምዘይፈልጦ ዚሓብእሉ እዩ።

ሕጂ ብዛዕባ ሶክራቲካዊ መገዲ እናተዛረብና፣ እቲ ኣእምሮ ዘይምፍላጥ ጥራይ ዘይኮነስ፣ እንተድኣ ከምዘይፈልጥ እውን ከምዘይፈልጥ ክንብል ንኽእል ኢና።

ዘመናዊ ኣእምሮ ኣዝዩ ጽዩቕ እዩ፣ ንባህርያቱ ዝቐየረ ቃላት ብኸመይ ጌርካ ከምእትፈጥር ጥራይ እዩ ዝፈልጥ ንዘይምፍላጡ ንምሕባእ።

ክልተ ዓይነት ስነ-ፍልጠት ኣለዉ፣ እቲ ቀዳማይ በብኸባቢኡ ዘለዉ ተራ ንድፈ-ሓሳባት ጥራይ እዮም፣ እቲ ካልኣይ ከኣ ናይቶም ዓበይቲ ብርሃናውያን ናይ መንፈስ ጽሩይ ስነ-ፍልጠት እዩ።

እቲ ናብቲ ዓቢ መድረኽ ናይ ሓይልታት ኣካል ትሕቲ-ስነ-ፍልጠት ምእታዉ ኣይከኣልን እዩ፣ ቅድሚ እቲ ኣብ ነፍስኻ ትመውት።

ኣብ ዉሽጥና እነከማዕቾም ዘይንደልዮም ነገራት ምብታን የድልየና እዩ፣ እዚ ድማ ንባህሪ ናይ ስነ-ኣእምሮ ይመስል።

እቲ ልዕል ዝበለ ንቃሕታ መንፈስ ኣብ መንጎ ባዕለይ፣ ኣብ መንጎ ናይ ገዛእ ርእሰይ ጽንሰ-ሓሳብን ተራ ንድፈ-ሓሳባትን ተዓጊቱ ክሳብ ዘሎ፣ ንሓቅነት ናይ ክስተታት ተፈጥሮ ባዕሎም ብቐጥታ ምፍላጥ ኣይከኣልን እዩ።

መፍትሒ ናይቲ ፈተነ ናይ ባህርይ፣ ኣብ የማናይ ኢድ ናይ መልኣኽ ሞት ኣሎ።

ካብ ክስተት ናይ ልደት ብዙሕ ክንመሃር ኣይንኽእልን፣ ካብ ሞት ግን ኹሉ ክንመሃር ንኽእል ኢና።

እቲ ዘይግሃስ ቤተመቅደስ ናይ ንጹህ ስነ-ፍልጠት ኣብ ታሕቲ ናይቲ ጸሊም መቓብር ይርከብ። እቲ ፍረ እንተዘይሞተ እቲ ተኽሊ ኣይውለድን። ብሞት ጥራይ እዩ እቲ ሓድሽ ዝመጽእ።

እቲ ኢጎ ክመውት ከሎ፣ እቲ ንቃሕታ ሓቂ ኩሎም ክስተታት ናይ ተፈጥሮ ከምቲ ባዕሎም እና ኸምዚማን ምርኣይ ንቕሑ።

ንቃሕታ ነቲ ዝተረኽበ ብባዕሉ ፈሊጡ፣ ነቲ ሓቂ ናብራ ካብ ስጋ፣ ካብ ስምዒታትን ካብ ኣእምሮን ይፈልጦ።